Zgodnie z ustawą z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 1960 Nr 30 poz. 168) (dalej: k.p.a.) organy administracji są zobowiązane załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki w odpowiednich terminach wskazanych w art. 35. Jeszcze niedawno w razie ich przewlekłego działania i niezałatwienia sprawy we wskazanym czasie, zainteresowanej stronie postępowania przysługiwało zażalenie. Natomiast od wejścia w życia 1 czerwca 2017 r. nowelizacji k.p.a. w takiej sytuacji zastosowanie znajduje nowy środek – ponaglenie.
Według przepisów, ponaglenie przysługuje stronie zarówno w razie bezczynności, kiedy dana sprawa nie została załatwiona w przeznaczonym do tego terminie, jak i w przypadku przewlekłości, kiedy postępowanie prowadzone jest dłużej niż jest to niezbędne dla prowadzenia sprawy.
Terminy załatwienia sprawy
Jak wcześniej zostało zasygnalizowane, art. 35 k.p.a. zawiera podstawowe terminy dla załatwienia spraw w postępowaniu administracyjnym. Zgodnie z brzmieniem ustawy załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż wciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Dalej, w postępowaniu odwoławczym termin wynosi miesiąc od dnia otrzymania odwołania. Natomiast załatwienie sprawy w postępowaniu uproszczonym powinno nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania.
Co ważne, przepisy szczególne mogą przewidywać terminy odmienne.
Tryby wniesienia ponaglenia
Jak wskazuje k.p.a. ponaglenie wnosi się:
- do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie;
- do organu prowadzącego postępowanie –jeżeli nie ma organu wyższego stopnia.
Wniosek o ponaglenie powinien zawierać także odpowiednie uzasadnienie.
Brak organu wyższego stopnia
W sytuacji, gdy nie ma organu wyższego stopnia, ponaglenie rozpatruje w ciągu 7 dni od otrzymania organ prowadzący postępowanie. W przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości organ ten niezwłocznie załatwia sprawę oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających takim sytuacjom w przyszłości.
Postanowienie organu wyższego stopnia
W przypadku wnoszenia ponaglenia do organu wyższego stopnia na organie prowadzącym postępowanie ciąży obowiązek przekazania go bez zbędnej zwłoki w terminie do 7 dni od jego otrzymania. Organ ten także ustosunkowuje się do ponaglenia oraz przekazuje odpowiednią dokumentację.
Następnie organ wyższego stopnia, któremu przekazano ponaglenie rozpatruje je w ciągu 7 dni oraz wydaje postanowienie, w którego treści:
- wskazuje, czy organ rozpatrujący sprawę dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania, stwierdzając jednocześnie, czy miało ono miejsce z rażącym naruszeniem prawa;
· w przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości:
- zobowiązuje organ rozpatrujący sprawę do załatwienia sprawy, wyznaczając termin do jej załatwienia, jeżeli postępowanie jest niezakończone,
- zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.
Nowe okoliczności i w sprawie
Warto także wspomnieć, że organ wyższego stopnia rozpatrujący ponaglenie posiada także kompetencję do zmiany postanowienia oraz wyznaczenia dłuższego terminu zakończenia postępowania, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody, wymagające dłuższego postępowania, nieznane w momencie wyznaczania terminu.
Odpowiedzialność pracownika
Należy także zaznaczyć, że pracownik organu administracji publicznej podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa, jeżeli z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub prowadził postępowanie dłużej niż było to niezbędne do załatwienia sprawy.