Aby mówić o dobrej administracji organy administracji publicznej muszą działać według pewnych standardów i zasad. Są one wyznaczane nie tylko przez zasady ogólne postępowania administracyjnego ale także przez zasady konstytucyjne czy też przez jakieś standardy zewnętrzne. Przykładem mogą być tu te wskazane w Europejskim Kodeksie Dobrej Praktyki Administracyjnej.
Zasady ogólne postępowania administracyjnego sensu stricto
Zasady ogólne postępowania administracyjnego w sensie stricto tworzą pewien zamknięty katalog przepisów umieszczony w dziale I rozdziale 2 k.p.a. Zasadom tym brak jest jednolitego, ustawowego nazewnictwa. Tworzą one pewien katalog wytycznych jakimi powinny kierować się organy administracji publicznej przy załatwianiu spraw.
Istotne jest to, że zasady te nie mają charakteru wyłącznie wskazówek czy zaleceń. Zasady ogólne stanowią normy prawne, których naruszenie oznacza naruszenie przepisów obowiązującego prawa.
Zasady ogólne mają charakter bardzo ogólny. Dalsze przepisy k.p.a. konkretyzują jednak każdą z nich.
zasada przekonywania polega na tym, że organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy. Konkretyzacją tej zasady jest art.107§1, który zakłada, że jednym z elementów decyzji administracyjnej jest jej uzasadnienie faktyczne i prawne.
Na czym polega zasada pewności prawa
Zasada pewności prawa jest określana także jako zasada uprawnionych oczekiwań. Została ona umieszczona w art.8 § 2 k.p.a. Zasada ta polega na tym, że organy administracji publicznej bez uzasadnionej przyczyny nie odstępują od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym.
Według tej zasady strona ma prawo oczekiwać, że działając w dobrej wierze i z poszanowaniem prawa, nie naraża się na niekorzystne skutki prawne swoich decyzji - zwłaszcza skutki, których nie mogła przewidzieć w chwili podejmowania działania.
Aby strona mogła w sposób racjonalny zaplanować swoje działania musi mieć pewność, że organy rozstrzygają w taki a nie inny sposób, w danym stanie faktycznym i prawnym.
Zobacz serwis: Rozwój i promocja
Organy powinny więc trzymać się utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym, aby strona miała możliwość racjonalnego zaplanowania swoich działań, co pozwoli jej uniknąć niekorzystnych skutków prawnych swojego działania.
Należy zaznaczyć, że ustawodawca jasno wskazuje, że organ powinny trzymać się utrwalonej praktyki. Oznacza to, że organowi będzie wolno w pewnych sytuacjach odejść od danego sposobu rozstrzygania, gdy udowodni, że praktyka od której odszedł nie miała przymiotu utrwalonej.
Utrwalona praktyka
Pojęcie utrwalonej praktyki jest pojęciem nieostrym i niejednoznacznym. Przyjmuje się jednak, że przez utrwaloną praktykę należy rozumieć sposób stosowania normy prawnej przez organ w takim samym stanie faktycznym, który można uznać za dominujący w okresie, w którym miało miejsce oceniane zachowanie strony.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w swoim orzecznictwie (wyrok TSUE w sprawie Salomie i Oltean, C-183/14; wyrok TSUE w sprawie Elmeka, C-181/04 do C-183/04), stwierdza, że za utrwaloną praktykę możemy uważać taką, która jest w stanie wzbudzić w świadomości ostrożnego i należycie poinformowanego podmiotu racjonalne (uprawnione) oczekiwania, że organ rozstrzygnie sprawę w określony sposób.
Podsumowanie
Zasada pewności prawa, w swoim założeniu ma sprawić, że zwiększy się zaufanie obywateli do organów władzy publicznej. Z punktu widzenia obywatela wprowadzenie tej zasady staje się korzystne. Obywatele będą w stanie lepiej poznać sposób rozstrzygania w danych sprawach co pozwoli na lepsze zaplanowanie swoich działań.
Z wprowadzeniem tej zasady wiążą się jednak pewne utrudnienia faktyczne. Chodzi tu głównie o sposób, w jaki strona ma zasięgnąć informacji o praktyce organów w takich samych sprawach. W przypadku sądów nie ma tu problemu ponieważ orzeczenia są publikowane i dostępne do wglądu (także w Internecie) dla każdego. Rozstrzygnięcia organów administracji, co do zasady nie są dostępne dla każdego (nie są więc publikowane w Internecie).
Opracowano na podstawie:
- ustawa z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 23; ost. zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 2138)