W uzasadnieniu nowelizacji projektodawca zwracał uwagę na potrzebę zdefiniowania pojęcia decyzji prawomocnej w postępowaniu administracyjnym. Wynika to z faktu, że organy administracji publicznej dosyć często potwierdzały prawomocność decyzji, myląc ją z ostatecznością. Mogło to stworzyć dla adresatów decyzji niekorzystną sytuację, ponieważ uzyskując zapewnienie o prawomocności decyzji strona sądziła, że nie może jej zaskarżyć do sądu administracyjnego.
Decyzja ostateczna
Pojęcie decyzji ostatecznej było uregulowane jeszcze przed nowelizacją - wyznacza je art. 16 § 1 k.p.a. Zgodnie z tym przepisem, decyzja ostateczna to decyzja, od której nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Z tego przepisu wynika więc, że aby decyzja była ostateczna muszą zostać wyczerpane wszelkie środki odwoławcze.
Ponadto uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w k.p.a. lub ustawach szczególnych - wskazuje na to zdanie drugie omawianego przepisu.
Orzecznictwo, w tym m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu w Białymstoku z dnia 12 stycznia 2017 r. (II SA/Bk 793/16) wskazuje, że stabilizacja porządku prawnego jest wartością większą niż potrzeba eliminowania z obrotu prawnego decyzji wadliwych. Uruchomienie nadzwyczajnego trybu wzruszania decyzji ostatecznych jest uzasadnione jedynie w sytuacji, gdy ciężar gatunkowy naruszenia prawa przeważa nad dobrem, jakie stanowi pewność obrotu prawnego.
Podsumowując, ostateczność decyzji oznacza, że nie jest możliwe odwołanie od niej w administracyjnym toku instancji. Nie wyłącza to jednak możliwości zaskarżenia takiej decyzji do sądu administracyjnego. Zgodnie z art. 16 § 2, decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach.
Zobacz: RODO 2018
Ostateczność a prawomocność decyzji
Jak już zostało wspomniane na wstępie, dosyć często mylone jest pojęcie ostateczności i prawomocności decyzji. Wynikało to z braku solidnej definicji decyzji prawomocnej.
Do 1 czerwca, pojęcie decyzji prawomocnej w postępowaniu administracyjnym wyznaczał art. 269 k.p.a. Zgodnie z nim decyzje określone w innych przepisach prawnych jako prawomocne uważa się za ostateczne, chyba że z przepisów tych wynika, iż dotyczą one takiej decyzji, która została utrzymana w mocy w postępowaniu sądowym bądź też nie została zaskarżona w tym postępowaniu z powodu upływu terminu do wniesienia skargi.
Ta definicja prawomocności stanowiła więc synonim ostateczności co faktycznie mogło powodować pewne problemy.
Zanim jednak w nowelizacji wprowadzono definicję prawomocności decyzji, jej znaczenie wyznaczało także orzecznictwo. WSA w Krakowie w wyroku z dnia 23 marca 2017 r. (II SA/Kr 1419/16) wskazał różnicę między decyzją prawomocną a ostateczną. W świetle tego wyroku, decyzją prawomocną jest decyzja która została utrzymana w mocy w postępowaniu sądowym, a więc od której skargę oddalono, czy odrzucono, a także takie, które nie zostały zaskarżone w tym postępowaniu z powodu upływu terminu do wniesienia skargi.
Nowelizacja
Aby ostatecznie rozwiązać problem ustawodawca zdecydował się na zdefiniowanie decyzji prawomocnej w k.p.a. Zrobił to poprzez dodanie do art. 16 § 3. Tak więc decyzją prawomocną jest decyzja ostateczna, której nie można zaskarżyć do sądu.
Opracowano na podstawie
Ustawa z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 23; ost. zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 2138)
Wyrok WSA w Białymstoku z dnia 12 stycznia 2017 r. (II SA/Bk 793/16)
Wyrok WSA w Krakowie z dnia 23 marca 2017 r. (II SA/Kr 1419/16)