REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kary pieniężne w nowym Kodeksie postępowania administracyjnego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kary pieniężne w nowym Kodeksie postępowania administracyjnego./ fot. Fotolia
Kary pieniężne w nowym Kodeksie postępowania administracyjnego./ fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

W Kodeksie postępowania administracyjnego rozbudowano przepisy dotyczące kar pieniężnych. Co się zmieniło? Co musi wziąć pod uwagę organ administracji publicznej nakładając karę?

Nowelizacja kpa wprowadza rozbudowane przepisy dotyczące administracyjnych kar pieniężnych. Przepisy te przewidują również możliwość odstąpienia od wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej.

REKLAMA

Definicja administracyjnej kary pieniężnej

REKLAMA

Na mocy ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 roku – o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r., poz. 935) [dalej także: „ustawa zmieniająca”], do Kodeksu postępowania administracyjnego zostaną wprowadzone rozbudowane przepisy dotyczące administracyjnych kar pieniężnych.

Nowelizacja wprowadza m.in. definicję administracyjnej kary pieniężnej, przez którą rozumieć należy określoną w ustawie sankcję o charakterze pieniężnym, nakładaną przez organ administracji publicznej, w drodze decyzji, w następstwie naruszenia prawa polegającego na niedopełnieniu obowiązku albo naruszeniu zakazu ciążącego na osobie fizycznej, osobie prawnej albo jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej.

Ponadto, nowelizacja kpa zakłada, że w ściśle określonych przypadkach, pomimo popełnienia deliktu administracyjnego[1], organ administracji publicznej będzie mógł odstąpić od nałożenia kary pieniężnej i poprzestać na pouczeniu.

Obligatoryjne odstąpienie od wymierzenia kary

Przepisy art. 189f kpa przewidują odstąpienie o charakterze obligatoryjnym oraz odstąpienie fakultatywne.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak wskazuje art. 189f § 1 kpa, obligatoryjne odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej będzie miało miejsce, jeżeli:

  1. waga naruszenia prawa jest znikoma, a strona zaprzestała naruszenia prawa lub
  2. za to samo zachowanie prawomocną decyzją na stronę została uprzednio nałożona administracyjna kara pieniężna przez inny uprawniony organ administracji publicznej lub strona została prawomocnie ukarana za wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, lub prawomocnie skazana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe i uprzednia kara spełnia cele, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna.

REKLAMA

Pewną wątpliwość może sformułowanie wskazujące na konieczność spełnienia celów, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna. Cele kary to zagadnienie ściśle związane z odpowiedzialnością karną. Na gruncie prawa karnego wskazuje się, że „pytanie o sens posługiwania się karą (karą kryminalną), o uzasadnienie karania od wieków dzieli filozofów, etyków, teologów, a także przedstawicieli innych dziedzin nauki, w tym również reprezentantów doktryny prawa karnego. (…) Obecnie najdonioślejszą rolę odgrywają dwa typy racjonalizacji kary, a mianowicie racjonalizacja sprawiedliwościowa oraz racjonalizacja celowościowa, zwana utylitarną”.[2] W myśl racjonalizacji sprawiedliwościowej karze się sprawcę dlatego, ażeby odpłacić mu za jego zły czyn. W myśl racjonalizacji celowościowej, karze się po to, by osiągnąć w ten sposób jakiś pozytywny cel w przyszłości (zresocjalizować sprawcę lub odstraszyć innych od popełniania przestępstw).[3]

W uzasadnieniu ustawy zmieniającej wskazuje się, że celami administracyjnej kary pieniężnej są w szczególności represja, prewencja ogólna i szczególna, a niekiedy także kompensacja.

Wątpliwość może budzić, czy takie zbliżenie instytucji odpowiedzialności karnej i odpowiedzialności za delikt administracyjny jest zgodne z Konstytucją RP. Jeśli bowiem stwierdzimy, że administracyjna kara pieniężna ma w jakikolwiek inny sposób, niż finansowy, oddziaływać na sprawcę, a nadto, oddziaływać także na ogół społeczeństwa (prewencja ogólna) to być należałoby się zastanowić, czy oskarżony o popełnienie takiego deliktu administracyjnego nie powinien korzystać z gwarancji, o których mowa w art. 42 Konstytucji RP, tj. np. czy nie powinno mu przysługiwać prawo do obrony (rozumianej zarówno jako możliwość podnoszenia twierdzeń i przytaczania dowodów na swoją obroną, jak i możliwość korzystania z pomocy obrońcy), prawo do rozpoznania sprawy przez niezawisły i niezależny sąd (tak, aby dopiero prawomocny wyrok pozwalał na przełamanie zasady domniemania niewinności), czy też nie powinny mu przysługiwać także inne prawa (jak te wynikające z przepisów normujących procedurę karną).

Do czasu wypowiedzenia się co do powyższej kwestii przez organ właściwy do badania zgodności przepisów rangi ustawowej z Konstytucją RP, rozważania te pozostają jednak rozważaniami czysto teoretycznymi.

Zobacz również: Prawo administracyjne

Fakultatywne odstąpienie od wymierzenia kary

W myśl zaś art. 189f § 2 kpa,  w przypadkach innych niż wymienione w § 1, jeżeli pozwoli to na spełnienie celów, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna, organ administracji publicznej, w drodze postanowienia, może wyznaczyć stronie termin do przedstawienia dowodów potwierdzających:

1) usunięcie naruszenia prawa lub

2) powiadomienie właściwych podmiotów o stwierdzonym naruszeniu prawa, określając termin i sposób powiadomienia.

Organ administracji publicznej w przypadkach, o których mowa w § 2, odstępuje od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu, jeżeli strona przedstawiła dowody, potwierdzające wykonanie postanowienia (odstąpienie fakultatywne).

Inne przypadki wyłączające odpowiedzialność za delikt administracyjny

Ponadto, w myśl art. 189e kpa, w przypadku gdy do naruszenia prawa doszło wskutek działania siły wyższej, strona nie podlega ukaraniu.

Jak wskazuje uzasadnienie ustawy zmieniającej, przesłanką nałożenia administracyjnej kary pieniężnej powinno być wystąpienie subiektywnego elementu zawinienia, a podmiot, który może być pociągnięty do odpowiedzialności administracyjnej, powinien mieć możliwość obrony, m.in. poprzez wykazanie, że naruszenie jest następstwem okoliczności, na które nie miał wpływu.

Za siłę wyższą uznaje się zdarzenia i okoliczności, których strona nie mogła przewidzieć lub których nie mogła przezwyciężyć.

Przesłanki wymiaru administracyjnej kary pieniężnej

Należy również pamiętać, że decydując się na nałożenie administracyjnej kary pieniężnej, organ administracji publicznej, zgodnie z art. 189d kpa, będzie zobowiązany do dokonania jej wymiaru biorąc pod uwagę:

1) wagę i okoliczności naruszenia prawa, w szczególności potrzebę ochrony życia lub zdrowia, ochrony mienia w znacznych rozmiarach lub ochrony ważnego interesu publicznego lub wyjątkowo ważnego interesu strony oraz czas trwania tego naruszenia;

2) częstotliwość niedopełniania w przeszłości obowiązku albo naruszania zakazu tego samego rodzaju co niedopełnienie obowiązku albo naruszenie zakazu, w następstwie którego ma być nałożona kara;

3) uprzednie ukaranie za to samo zachowanie za przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe;

4) stopień przyczynienia się strony, na którą jest nakładana administracyjna kara pieniężna, do powstania naruszenia prawa;

5) działania podjęte przez stronę dobrowolnie w celu uniknięcia skutków naruszenia prawa;

6) wysokość korzyści, którą strona osiągnęła, lub straty, której uniknęła;

7) w przypadku osoby fizycznej - warunki osobiste strony, na którą administracyjna kara pieniężna jest nakładana.

Tak więc, prawidłowość decyzji nakładającej administracyjną karę pieniężną zależeć będzie m.in. od zbadania wszystkich istotnych w danej sprawie przesłanek wymiary kary. Gdyby okazało się, że decyzja nakładająca administracyjną karę pieniężną jest w powyższym zakresie wadliwa, powinna zostać po jej ewentualnym zaskarżeniu odwołaniem, uchylona lub zmieniona przez organ II instancji.


[1] czynu zagrożonego administracyjną karą pieniężną, o której mowa w art. 189b kpa;

[2] Majewski J. (w:) Zoll A. (red.) Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Tom I. Komentarz do art. 1-116 k.k., Zakamycze 2004, s. 576 i n.;

[3] Ibidem.

Wojciech Gwóźdź

aplikant radcowski, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki nieruchomościami

Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu

www.ziemski.com.pl

Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Program "70 AED na 70-lecie" – defibrylatory dla OSP z małych gmin. Jak złożyć wniosek?

Fundacja Totalizatora Sportowego uruchomiła nowy program wsparcia dla jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej z mniejszych miejscowości. W ramach inicjatywy "70 AED na 70-lecie" do wybranych OSP trafi sprzęt ratujący życie – automatyczne defibrylatory zewnętrzne (AED). Wnioski można składać do grudnia 2026 r.

Planujesz urlop we Włoszech? W jednym z miejsc przywrócono dress code

Planujesz wyjście do mediolańskiego teatru operowego La Scala? Pamiętaj o stosownym ubiorze. Dyrekcja przywróciła, po przerwie, zalecane zasady ubioru i zaapelowała do widzów, by dobierali stroje stosownie do powagi miejsca.

Sytuacja na granicy polsko-niemieckiej. Ekspert: obustronna spirala działań pozornych. Kiedy Niemcy nie powinny odsyłać migranta do Polski?

To Niemcy rozpoczęli ten teatr polityczny na granicy z Polską, a teraz szefowie rządów Friedrich Merz i Donald Tusk wchodzą w spiralę działań pozornych - powiedział PAP Piotr Buras, dyrektor warszawskiego biura Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (ECFR) .

Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w JST. Najważniejsze informacje

System przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dotyczy również jednostek samorządu terytorialnego. Z tego powodu są one objęte szeregiem obowiązków. Co trzeba wiedzieć o obowiązujących przepisach? Oto lista 10 najważniejszych informacji!

REKLAMA

Od 1 września 2025 r. podwyżka o 8 i 16 zł za odbiór śmieci w Krakowie

Od 1 września w Krakowie wzrośnie opłata za odbiór śmieci posegregowanych: z 27 do 35 zł miesięcznie od jednego mieszkańca. W przypadku odpadów nieposegregowanych stawka zwiększy się z 54 do 70 zł od mieszkańca.

MKiŚ: wyznaczamy lasy społeczne z ograniczoną wycinką drzew. 158 tys. ha wokół 11 największych aglomeracji

Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało 2 lipca 2025 r., że zakończyło pierwszy etap projektu wyznaczania lasów społecznych wokół największych polskich miast. To przełomowy krok w kierunku zmiany podejścia do gospodarki leśnej - z naciskiem na potrzeby społeczne, zdrowotne i ekologiczne mieszkańców aglomeracji. O szczegółach w trakcie konferencji prasowej mówiła ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska oraz wiceminister klimatu i środowiska, główny konserwator przyrody Mikołaj Dorożała.

Zmiany w opłatach za śmieci – będą nowe zasady segregacji, ulgi i kontrola deklaracji [PROJEKT MKiŚ]

W wykazie prac legislacyjnych pojawił się projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Chodzi o zmiany w funkcjonowaniu systemu gospodarowania odpadami na poziomie gminnym, które w ocenie projektodawców będą odpowiadać na realne potrzeby JST oraz mieszkańców.

RPO: Dość "wrogich przejęć" między gminami. Potrzebna kontrola sądowa

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do premiera Donalda Tuska o zawieszenie kontrowersyjnych decyzji dotyczących zmian granic gmin do czasu wprowadzenia nowych przepisów. Od lat brakuje skutecznej kontroli sądowej nad decyzjami Rady Ministrów, które prowadzą do konfliktów między samorządami.

REKLAMA

Granica polsko-niemiecka. Polska wprowadza kontrole. Przedsiębiorcy mają 3 pytania

Czy Niemcy przerzucają imigrantów do Polski? Co z granicą polsko-niemiecką? Polska wprowadza kontrole graniczne w celu zapobiegania napływom nielegalnych migrantów. Co na to Niemcy?

Premier Tusk: po rekonstrukcji w rządzie będą wyłącznie przyzwoici ludzie; około 15 lipca zapadną decyzje personalne

W dniu 30 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej Premier Donald Tusk zapowiedział, że około 15 lipca zaproponuje kształt rządu po rekonstrukcji. Rozmowy w tej sprawie są prowadzone z liderami koalicyjnych ugrupowań - PSL, Polski 2050 i Lewicy. Żyjemy w ustrojowym bałaganie, podważane są obiektywne kryteria prawne, dlatego chciałbym, by politycy kierowali się naturalnymi kryteriami, jak zdrowy rozsądek czy zwykła ludzka przyzwoitość, i tacy będą ministrowie po rekonstrukcji - mówił 27 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej premier Donald Tusk.

REKLAMA