Zarządzanie samorządowymi finansami to ciekawe, ale też bardzo odpowiedzialne zajęcie. Wymaga nie tylko dobrego początkowego przygotowania, lecz także stałego dokształcania się. Gotowość do ciągłego uczenia się to podstawa, by dobrze wykonywać tę pracę.
Zatrudnieni w samorządach specjaliści od finansów i budżetu podkreślają, że swoje kwalifikacje, ze względu na częste zmiany przepisów, muszą podnosić nieustannie. Nawet najlepsze studia i dobry start to za mało, by dobrze zarządzać finansami. Niezbędna jest otwartość na nowości i upór w dążeniu do stałego poszerzania wiedzy.
Najlepsze ekonomiczne
W opinii praktyków, osób, które zjadły zęby na zarządzaniu samorządowymi finansami, najlepsze na początek jest wykształcenie ekonomiczne, ukończenie akademii ekonomicznej, np. w Poznaniu, SGH w Warszawie itp. Do tego mile widziana jest specjalizacja samorządowa, bo to oznacza, że świeżo upieczony ekonomista ma pojęcie nie tylko o tym, co to jest samorząd, lecz także przynajmniej orientuje się w ogólnych zagadnieniach związanych z samorządowymi finansami. Słuchacze specjalistycznych kierunków poznają bowiem sprawy związane z planowaniem dochodów i wydatków budżetowych, sprawozdawczością budżetową, finansowaniem inwestycji samorządu terytorialnego, współpracą samorządów terytorialnych z bankami i podmiotami gospodarczymi oraz organizacjami społeczno-zawodowymi, metodami oceny zdolności kredytowej samorządów terytorialnych przez banki.
Kolejny krok w nauce stanowi praktyka. Zdobywa się ją w różny sposób i na rozmaitych stanowiskach, ale w ocenie specjalistów, najważniejsze jest, jeśli ma miejsce przy planowaniu dochodów. Ten etap jest istotny, bowiem podczas planowania trzeba uwzględniać zmienne czynniki i mimo to precyzyjnie wycenić, jak będą wyglądały dochody. Nie jest to łatwe, ale uczy samodzielnego myślenia, a ponadto daje radość prognozowania, co będzie w następnych latach.
Doświadczeni samorządowcy podkreślają, że rok 2008 może być trudny, ponieważ w sferze finansów mogą nastąpić poważne zmiany. Budżet realizowany może być w dwóch odsłonach: dochodów bieżących i majątkowych, ale w kształcie odmiennym od obecnie obowiązującego, ponieważ będzie inny plan finansowy. Tego też trzeba się będzie nauczyć. I w tym momencie wracamy do kwestii początkowej: trzeba stale się dokształcać.
Przejść jeden budżet
Ile czasu potrzeba, by opanować sztukę zarządzania samorządowymi finansami? Na pewno jest to sprawa indywidualna. W dużym stopniu zależy od tego, jakie pracownik ma wstępne przygotowanie do wykonywania tego zajęcia i jak szybko pozna jednostkę, w której ma pracować. Doświadczenie pokazuje, że na ogół wystarcza 1-1,5 roku, pod warunkiem że osoba, która zamierza się zajmować zarządzaniem finansami, przychodzi trochę przygotowana i w miarę szybko przyswoi sobie strukturę organizacyjną urzędu.
W takim przypadku wystarczy „przejście” jednego budżetu, czyli praca przy jego tworzeniu. To najlepszy sposób, by poznać wszelkie tajniki finansowego zarządzania. Takie doświadczenie owocuje w kolejnych latach.
Owocuje, oczywiście, tylko wówczas, gdy pracownik stale się kształci.
W wielu samorządach działają tzw. ścieżki kariery, w ramach których co roku przeprowadza się ocenę pracy zatrudnionych. Najlepszych kieruje się do rezerwowej kadry kierowniczej i dodatkowo szkoli.
Mają oni możliwość dokształcania się na dofinansowywanych przez pracodawcę studiach podyplomowych. Tematyka odpowiada potrzebom urzędu. Aktualnie na fali wciąż są studia z zakresu wykorzystania funduszy unijnych.
Ponadto organizowane są szkolenia wewnętrzne, których profil również zależy od planów i potrzeb konkretnego urzędu.
Wiedza ogólna i szczegółowa
Prof. Michał Kulesza, współtwórca reformy samorządowej uważa, że każdemu pracownikowi samorządowemu potrzebna jest, z jednej strony, wiedza ogólna, a z drugiej, bardzo szczegółowa, związana z dziedziną, którą się zajmuje. Specjalista od finansów samorządowych musi zatem wiedzieć, po co nimi zarządza, dla kogo jest budżet, jaką ma spełniać rolę i jaki cel mu przyświeca. Tylko wówczas naprawdę będzie służył społeczności.
Jolanta Zientek-Varga