Za okres zimowy w przepisach bhp uważa się czas od 1 listopada do 31 marca. W tym okresie pracodawca musi zapewniać posiłki profilaktyczne pracownikom, którzy wykonują prace na otwartej przestrzeni związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet.
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach uciążliwych posiłki i napoje profilaktyczne.
Posiłki profilaktyczne dla pracowników - od 1 listopada 2023 r. do 31 marca 2024 r.
Pracodawca ma obowiązek zapewnić posiłki profilaktyczne pracownikom wykonującym prace:
● związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,
● związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10oC lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25oC,
● związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym,
● pod ziemią.
Okres zimowy od 1 listopada 2023 r. do 31 marca 2024 r.
Okresem zimowym jest czas między 1 listopada a 31 marca. Tylko w tym okresie pracownikowi zatrudnionemu na otwartej przestrzeni będzie przysługiwał posiłek profilaktyczny, jeżeli jego wydatek energetyczny w ciągu zmiany roboczej wynosi powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet. W takim przypadku na prawo do posiłków profilaktycznych nie wpływa temperatura powietrza, jaka występuje w czasie tak ustalonego okresu zimowego.
Pracownik jest zatrudniony przy pracach murarskich. Jego wydatek energetyczny wynosi 1900 kcal w ciągu zmiany roboczej. Zatem pracodawca powinien rozpocząć wydawanie temu pracownikowi posiłków profilaktycznych, począwszy od 1 listopada 2023 r. Z końcem marca 2024 r. pracodawca powinien zaprzestać wydawania posiłków. Nie ma w tym przypadku znaczenia, czy niskie temperatury będą się utrzymywały po 31 marca 2024 r., czy nie. Dopiero gdyby wydatek energetyczny pracownika przekraczał 2000 kcal (8375 kJ), uzyskałby on prawo do posiłków profilaktycznych przez cały rok.
Napoje profilaktyczne dla pracowników od 1 listopada 2023 r. do 31 marca 2024 r.
Nieco inaczej wygląda sytuacja z profilaktycznymi napojami. Pracodawca zapewnia bowiem napoje pracownikom zatrudnionym:
● w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25oC,
● w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000,
● przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10oC lub powyżej 25oC,
● przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,
● na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28oC.
Zatem przy wydatku energetycznym powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet napoje przysługują bez względu na porę roku. Jeżeli ten wydatek jest mniejszy, to konieczność zapewnienia napojów pracownikowi zatrudnionemu na otwartej przestrzeni warunkuje temperatura powietrza. Gdy jest niższa niż 10oC lub wyższa niż 25oC, pracownikowi przysługują napoje profilaktyczne, ale tylko w dniach spełniających te kryteria.
Pracownik zatrudniony w spółdzielni przy porządkowaniu terenu osiedla wykonuje każdego dnia pracę z efektywnym wydatkiem energetycznym obliczonym na 1400 kcal. Pracodawca nie ma zatem obowiązku zapewniania mu posiłków regeneracyjnych w okresie zimowym. Jednak każdego dnia, w którym temperatura powietrza w miejscu wykonywania pracy przez tego pracownika spadnie poniżej 10oC, będzie musiał zapewnić mu gorące napoje w ciągu całej zmiany roboczej w ilości zaspokajającej potrzeby pracownika.
art. 232 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465
§ 3-4 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów - Dz.U. Nr 60, poz. 279; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1160
Oprac. Aleksander P. Kuźniar