Samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia, w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, jak również Ordynacji podatkowej. Rozpatrują więc odwołania w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego - gminy, powiatu i województwa samorządowego. Obecnie jest 49 kolegiów odwoławczych. Samorządowe kolegia odwoławcze są organami właściwymi w szczególności do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania lub od stwierdzenia nieważności decyzji.
Rozpatrywanie spraw
Samorządowe kolegia odwoławcze najczęściej załatwiają sprawy od decyzji i zażaleń na postanowienia organów I instancji. Orzeczenia samorządowego kolegium odwoławczego zapadają po przeprowadzeniu rozprawy lub na posiedzeniu niejawnym. Orzeczenia, co do zasady, wydawane są w formie decyzji albo postanowień. Kolegium wydaje orzeczenia po odbyciu niejawnej narady składu orzekającego, obejmującej dyskusję oraz głosowanie nad orzeczeniem i zasadniczymi motywami rozstrzygnięcia. Sprawę przedstawia członek kolegium wyznaczony jako jej sprawozdawca. Orzeczenia zapadają większością głosów. Członek składu orzekającego nie może wstrzymać się od głosu. Członek składu orzekającego, który został przegłosowany, ma prawo zgłosić przy podpisywaniu orzeczenia zdanie odrębne, uzasadniając je na piśmie w terminie siedmiu dni od dnia odbycia narady. Orzeczenia kolegium podpisują wszyscy członkowie składu, nie wyłączając przegłosowanego. Samorządowe Kolegium Odwoławcze orzeka w składzie trzyosobowym, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Składowi orzekającemu przewodniczy prezes lub etatowy członek kolegium. Zasady wyznaczania składów orzekających określa regulamin kolegium. Członkowie kolegium nieposiadający wykształcenia prawniczego lub administracyjnego są wyznaczani do składów orzekających z uwzględnieniem ich kwalifikacji zawodowych. Przy orzekaniu członkowie składów orzekających kolegium są związani wyłącznie przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Kontrolę orzecznictwa kolegiów sprawuje sąd administracyjny na zasadach i w trybie określonym przepisami ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym.
Uprawnienia kolegiów
SKO w szczególności uprawnione są do żądania niezbędnych dla wydania orzeczenia informacji i dokumentów dotyczących działalności jednostek samorządu terytorialnego, jak również wglądu w dokumentację związaną z załatwieniem spraw z zakresu administracji publicznej należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego oraz innych spraw uregulowanych odrębnymi przepisami. W przypadku stwierdzenia istotnych uchybień w pracy organu jednostki samorządu terytorialnego, prezes kolegium wydaje postanowienie sygnalizacyjne, którego odpisy przekazuje organowi jednostki samorządu terytorialnego i, odrębnie, komisji rewizyjnej odpowiednio rady gminy, powiatu albo sejmiku województwa oraz właściwemu wojewodzie. Postanowienie sygnalizacyjne stanowi podstawę do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w stosunku do pracowników samorządowych, jeżeli ich działa-nie lub zaniechanie jest przyczyną powstania uchybień w pracy organu jednostki samorządu terytorialnego.
JAKIE SPRAWY TRAFIAJĄ NAJCZĘŚCIEJ DO SKO
l sprawy dotyczące podatków i opłat lokalnych, podatku rolnego, podatku leśnego, opłaty skarbowej itd.,
l sprawy dotyczące działalności gospodarczej,
l sprawy dotyczące zagospodarowania przestrzennego,
l sprawy dotyczące pomocy społecznej,
l sprawy dotyczące dodatków mieszkaniowych,
l sprawy dotyczące gospodarki nieruchomościami,
l sprawy z zakresu ochrony środowiska i ochrony przyrody,
l sprawy z zakresu prawa wodnego,
l sprawy dotyczące rolnictwa i leśnictwa,
l sprawy dotyczące zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych,
l sprawy z zakresu dróg publicznych,
l sprawy dostępu do informacji publicznej,
l sprawy dotyczące egzekucji administracyjnej.
CO POWINNO ZAWIERAĆ PODANIE DO SKO
l imię i nazwisko składającego,
l dokładny adres składającego
l żądanie (np. odwołuję się od decyzji..., żądam stwierdzenia nieważności decyzji...),
l wskazanie daty otrzymania decyzji lub postanowienia (przy odwołaniach lub zażaleniach),
l własnoręczny podpis pod podaniem,
l uzasadnienie żądania (w sprawach podatkowych podanie winno także zawierać konkretne zarzuty do zaskarżonego rozstrzygnięcia, istotę i zakres żądania, dowody uzasadniające żądanie).
ODPOWIEDNIE TERMINY
l termin do wniesienia odwołania od decyzji wydanej przez organ I instancji wynosi 14 dni od daty otrzymania (doręczenia) decyzji stronie,
l termin do złożenia zażalenia na postanowienie wydane przez organ I instancji wynosi 7 dni od daty otrzymania (doręczenia) postanowienia stronie,
l termin do złożenia skargi na decyzję organu odwoławczego (kolegium) wynosi 30 dni od daty otrzymania (doręczenia) decyzji stronie.
Podstawa prawna
l Ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 856 ze zm.).
l Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. nr 198. poz. 1925).
Łukasz Sobiech