Zakres działalności gospodarczej, jaką może prowadzić gmina – o ile oczywiście jest to uzasadnione realizacją określonych normatywnie celów (co podlega kontroli przez np. NIK) jest dość szeroki (por. art. 2 oraz art. 10 ust. 1-3 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej; tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. nr 45 poz. 236).
Niewątpliwie jednak głównym celem prowadzenia przez jednostkę samorządu terytorialnego takiej działalności jest realizacja zadań własnych, w tym z zakresu użyteczności publicznej, polegających na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb ludności (wyrok NSA z 16 maja 2006 r., sygn. akt II OSK 288/06).
Spółka komunalna prowadząca działalność gospodarczą może być odrębnym od gminy podatnikiem VAT (wyrok NSA z 30 października 2013 r., sygn. akt I FSK 1397/12). Może się również zdarzyć, że z uwagi na specyfikę swojej działalności spółka komunalna deklaruje regularnie podatek VAT do zapłaty z uwagi na małą ilość zakupów podlegających opodatkowaniu. W konsekwencji, spółka ta może wybrać korzystniejsze dla siebie rozliczanie VAT poprzez deklaracje kwartalne (jeżeli spełnia warunki do uznania jej za małego podatnika – VAT-7K lub jeżeli ich nie spełnia – VAT-7D). Przyjmując więc, że w kontekście ww. przesłanek spółka komunalna X sp. z o.o. prowadzi działalność na terenie gminy polegającą na hurtowej sprzedaży paliwa na rzecz miejskich przedsiębiorstw transportowych i komunalnych, warto przeanalizować nowe przepisy dotyczące składania deklaracji kwartalnych przez podmioty obracające tzw. towarami wrażliwymi.
Zobacz również: Nowe zasady wystawiania faktur od 2014 r.
Z dniem 1 października 2013 r. weszły w życie nowe przepisy VAT służące m.in. przeciwdziałaniu nadużyciom w tym podatku w obszarze obrotu tzw. towarami wrażliwymi. Zmiany te wprowadzono w życie na mocy ustawy z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2013 r. poz. 1027, dalej: „ustawa o Towarach Wrażliwych”). Jednocześnie, ustawa ta nie zawiera żadnych wyłączeń w zakresie jej stosowania w odniesieniu do spółek komunalnych, co oznacza, że „procedury bezpieczeństwa” przewidziane przez ustawę o Towarach Wrażliwych mogą znaleźć teoretycznie zastosowanie do spółek komunalnych obracających towarami zaliczonymi do grupy towarów wrażliwych, których wykaz znajduje się w dodanym załączniku nr 13 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. nr 177 poz. 1054 ze zm., dalej: „ustawa o VAT”). Wśród towarów wrażliwych wymieniono paliwa. W związku z tym, że w procesie wyłudzeń VAT niejednokrotnie wykorzystywane są dłuższe okresy rozliczeniowe VAT (tu kwartalne), wprowadzono rozwiązania nakładające na sprzedawców towarów wrażliwych, w pewnych sytuacjach, obowiązek składania wyłącznie deklaracji miesięcznych.
Dodane do ustawy o VAT - art. 99 ust. 3a-3, ograniczają możliwość składania deklaracji za okresy kwartalne podatnikom dokonującym dostaw towarów wymienionych w dodawanym do ustawy o VAT załączniku nr 13, jeżeli ich łączna wartość sprzedaży netto przekroczy: w danym miesiącu tego okresu kwotę 50 000 zł oraz 1% wartości ich sprzedaży w sprzedaży ogółem (zakładając, że tak należy rozumieć zapis „nie przekroczyła kwoty odpowiadającej 1% wartości ich sprzedaży bez kwoty podatku”, co również budzi wątpliwości). Jednocześnie, nie są uznawane za dostawy towarów w rozumieniu art. 99 ust. 3a ustawy o VAT i tym samym wliczane do ustalonego w tym przepisie limitu sprzedaży 50 000 zł dostawy towarów, o których mowa w pozycji 10 załącznika nr 13 do ustawy o VAT (tj. benzyny silnikowe, oleje napędowe, gazy przeznaczone do napędu silników spalinowych – w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym), jeżeli:
1) dostawy te dokonywane są na stacjach paliw lub stacjach gazu płynnego, do standardowych zbiorników pojazdów (art. 99 ust. 3b pkt 1 ustawy o VAT);
2) dostaw tych dokonuje podatnik dostarczający gaz przewodowy za pośrednictwem własnych sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych (art. 99 ust. 3b pkt 2 ustawy o VAT).
W przypadku spółki komunalnej dokonującej hurtowej sprzedaży paliwa, a więc z założenia nie bezpośrednio do standardowych zbiorników w pojazdach, wyłączenie to nie znajdzie zastosowania.
W przypadku, gdy łączna wartość dostaw towarów netto wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy o VAT, w jakimkolwiek miesiącu kwartału przekroczy kwotę 50 000 zł i 1 % wartości sprzedaży ogółem, podatnicy są zobowiązani do składania deklaracji podatkowych za okresy miesięczne, począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału, w którym przekroczono tę kwotę – jeżeli przekroczenie kwoty miało miejsce w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału, przy czym w przypadku gdy przekroczenie kwoty miało miejsce w drugim miesiącu kwartału, deklaracja za pierwszy miesiąc kwartału jest składana w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału (art. 99 ust. 3c pkt 1 ustawy o VAT). Oznacza to, że przekroczenie limitu 50.000 zł i 1% sprzedaży ogółem w drugim miesiącu kwartału oznacza dla podatnika obowiązek złożenia dwóch deklaracji (za pierwszy i drugi miesiąc, np. za styczeń i luty) w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału. Natomiast jeżeli przekroczenie kwoty miało miejsce w pierwszym miesiącu kwartału, deklaracja za ten miesiąc jest składana w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po tym miesiącu (zgodnie z regułą ogólną zawartą w art. 99 ust. 1 ustawy o VAT). Natomiast w przypadku, gdy przekroczenie kwoty limitu 50.000 zł i 1% wartości sprzedaży ogółem ma miejsce w trzecim miesiącu kwartału, zobowiązanie do składania deklaracji podatkowych za okresy miesięczne powstaje od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału następujący po kwartale, w którym przekroczono tę kwotę (art. 99 ust. 3c pkt 2 ustawy o VAT).
Zobacz również: Usługi administrowania targowiska a VAT
W analogicznych terminach podatnicy ci (a więc również spółka komunalna X sp. z o.o. dokonująca hurtowej sprzedaży paliwa, którego wartość sprzedaży w jednym miesiącu przekroczyła 50.000 zł netto i 1 % sprzedaży ogółem) obowiązani są do zapłaty podatku (dodany do ustawy o VAT art. 103 ust. 1a).
Należy przy tym zwrócić uwagę, że ustawa o VAT odwołuje się również do obrotów z poprzednich kwartałów, które również mogą wpłynąć na obowiązek składania miesięcznych deklaracji. Docelowo, wyłączenie ze składania deklaracji kwartalnych obowiązywać będzie przez cztery następne kwartały. Niemniej jednak, na podstawie przepisu przejściowego (art. 7 ustawy o Towarach Wrażliwych), w okresie pierwszych trzech kwartałów 2014 r. podatnicy nie będą obowiązani analizować obrotów towarami wrażliwymi za poprzednie kwartały. Dopiero w 4 kwartale podatnicy powinni brać pod uwagę obroty z poprzednich 4 kwartałów. Oznacza to, że utrata przez spółkę komunalną X sp. z o.o. prawa do składania deklaracji kwartalnych np. w listopadzie 2013 r., nie wyłącza możliwości złożenia deklaracji kwartalnej już za kolejny kwartał, tj. za 1. kwartał 2014 r. (styczeń-marzec). Podatnik, chcąc ponownie złożyć deklarację kwartalną (za 1 kwartał 2014 r.), powinien zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze składania kwartalnych deklaracji najpóźniej do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału (w tym przypadku do 25. lutego 2014 r.). Jednocześnie, obecnie obowiązujący formularz VAT-R, w którym aktualizuje się informacje m.in. o przyjętym okresie rozliczeniowym, nie zawiera pola, w którym podatnik mógłby odnotować informację o utracie prawa do składania deklaracji kwartalnych, jak ma to miejsce np. w przypadku utraty prawa do stosowania metody kasowej przez małych podatników (por. pola 39 oraz 44 formularzy VAT-R). W tej sytuacji, utraty prawa do składania deklaracji kwartalnych nie zgłasza się, tym bardziej, że od kolejnego kwartału znów można składać deklaracje miesięczne. W analizowanym przypadku, chcąc definitywnie zgłosić zmianę zasad rozliczania VAT (z miesięcznych na kwartalne lub na odwrót), spółka powinna jednak zaktualizować pole formularza VAT-R dotyczące składanych przez podatnika deklaracji (VAT-7, VAT-7K lub VAT-7D), tj. część C2 – Informacje dotyczące składania deklaracji.
Co więcej, spółka komunalna X sp. z o.o. nie analizuje wartości dostaw sprzed 1 października 2013 r. (tj. wejścia w życie nowych przepisów). Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy o Towarach Wrażliwych, „(…) nie będzie miała znaczenia dla możliwości składania deklaracji kwartalnych w okresie od 1 października 2013 r. do 30 września 2014 r. wysokość dostaw towarów wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy w okresie od 1 października 2012 r. do 30 września 2013 r.”. Od 1 października 2014 r. przekroczenie limitu w 4 poprzednich kwartałach (przy czym ustawodawca nie wskazał tu, czy wartość sprzedaży z 4 poprzednich kwartałów brana jest pod uwagę łącznie, czy każdy kwartał należy traktować odrębnie), wyłączy spółce komunalnej możliwość składania deklaracji kwartalnych na 4 kolejne kwartały następujące po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie limitu (pod warunkiem, że w tym czasie również nie przekroczy wskazanych w ustawie limitów).
Polecamy serwis: Podatki i opłaty