Utworzenie związku wymaga przyjęcia jego statutu przez rady zainteresowanych gmin bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy (art. 67 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym; dalej: u.s.g.). Jednak już zmiana statutu wymaga uchwały zgromadzenia związku (art. 67a ust. 1 u.s.g.). Uchwała ta jest przekazywana przez przewodniczącego zgromadzenia związku w ciągu siedmiu dni od dnia jej podjęcia uczestnikom związku, a gdy uchwała dotyczy przystąpienia do związku nowej gminy – to również organom tej gminy (art. 67a ust. 2 u.s.g.). Zmiana statutu związku podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym (art. 67a ust. 4 u.s.g.).
Ustawodawca zastrzega, że rada gminy może wnieść w formie uchwały sprzeciw do uchwały zmieniającej statut związku. Aby było to skuteczne, musi mieć miejsce w terminie 30 dni od dnia doręczenia tej uchwały (art. 67a ust. 3 u.s.g.).
Polecamy produkt: Kodeks pracy 2016 z komentarzem (książka)
W statucie związku powinny znaleźć się m.in. następujące elementy:
1) nazwa i siedziba związku,
2) uczestnicy i czas trwania związku,
3) zadania związku,
4) organy związku,
5) zasady korzystania z obiektów i urządzeń związku,
6) zasady udziału w kosztach wspólnej działalności związku, zyskach i stratach,
7) zasady przystępowania i występowania członków oraz zasady rozliczeń majątkowych,
8) zasady i tryb likwidacji związku
– art. 67 ust. 2 u.s.g.
Warto zwrócić uwagę, jak orzecznictwo odnosi się do wybranych zagadnień związanych ze statutem. Można tutaj zaznaczyć obowiązek określania w statucie związku zasad występowania jego członków. NSA uznał, że można to rozumieć tylko w jeden sposób – statut związku nie może pozbawić gminy prawa do wystąpienia ze związku. Pozbawienie gminy tego prawa będzie niedopuszczalne zarówno w ten sposób, że statut wprost wprowadza zasadę, że gmina nie może wystąpić ze związku, jak też w ten sposób, że statut nie zawiera jakichkolwiek postanowień określających wystąpienie gminy ze związku.
Projekt statutu związku międzygminnego podlega uzgodnieniu z wojewodą.
Sąd stwierdził również, że rada gminy ma prawo podjęcia uchwały o wystąpieniu ze związku i sprawa ta należy do tych z zakresu współdziałania z innymi gminami – nie można więc w konsekwencji tego traktować jako oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku cywilnoprawnego (wyrok NSA z 27 arca 2012 r., sygn. akt II OSK 48/12). Z kolei WSA wskazał, że przepisy określające materię statutową związku nie stwarzają i nie stanowią podstawy prawnej do przyznawania przez radę gminy dla zgromadzenia związku gmin kompetencji ustalania wysokości diet dla członków zgromadzenia (wyrok WSA we Wrocławiu z 15 maja 2013 r., sygn. akt III SA/Wr 137/13).
Natomiast rejestr związków międzygminnych jest prowadzony przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej (art. 68 ust. 1 u.s.g.). Wpis w rejestrze związków będzie dokonywany na podstawie zgłoszenia wojewody i może dotyczyć rejestracji związków, zmiany ich statutu oraz ich wykreślenia (art. 68 ust. 1a i 1b u.s.g.).
MACIEJ J. NOWAK
radca prawny, ekspert w zakresie prawa administracyjnego
PODSTAWA PRAWNA
● art. 67 ust. 1, 1a i 2, art. 67a, art. 68 ust. 1, 1a i 1b ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 446)
Polecamy serwis: Prawo administracyjne