Ustawą z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych znowelizowane zostały w głównej mierze przepisy samorządowych ustaw ustrojowych (ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy o samorządzie województwa) oraz Kodeksu wyborczego. Wśród zmian obejmujących ustawę o samorządzie gminnym oprócz tych wymagających dostosowania aktualnie obowiązujących statutów, wprowadzono nową instytucję raportu o stanie gminy. Została ona uregulowana w nowym przepisie art. 28aa ustawy o samorządzie gminnym.
Raport obejmuje podsumowanie działalności wójta w roku poprzednim, w szczególności realizację polityk, programów i strategii, uchwał rady gminy i budżetu obywatelskiego i jest przedstawiany przez wójta radzie gminy co roku do dnia 31 maja. Rada gminy może przy tym określić w drodze uchwały szczegółowe wymogi dotyczące raportu. Takie skonstruowanie tego przepisu oznacza, że uchwała ta nie ma charakteru obligatoryjnego.
Przygotowanie przez wójta raportu o stanie gminy jest pierwszym etapem dłuższej procedury rozpatrzenia raportu przez radę gminy. Na pozostałe etapy tej procedury składają się: debata nad raportem oraz przeprowadzenie głosowania nad udzieleniem wójtowi wotum zaufania.
Ustawodawca zdecydował się przy tym połączyć procedurę rozpatrywania raportu z procedurą udzielenia wójtowi absolutorium. Jak bowiem wskazano w art. 28aa ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym, rada gminy rozpatruje raport podczas sesji, na której podejmowana jest uchwała rady gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Jednocześnie raport rozpatrywany jest w pierwszej kolejności, a nad jego treścią przeprowadza się debatę. Tym samym niezbędne jest dochowanie terminu 30 czerwca przewidzianego przepisami ustawy o finansach publicznych na udzielenie lub nieudzielenie absolutorium. Obowiązek rozpatrzenia obu tych dokumentów na jednej sesji nie wyklucza jednak możliwości jej przeprowadzenia w więcej niż jeden dzień – nie ma bowiem żadnych przeszkód prawnych, aby sesja trwała z przerwami dwa lub nawet więcej dni. Najważniejsze w tym zakresie jest jedynie to, aby odpowiednie uchwały w powyższym zakresie zostały podjęte w terminie do 30 czerwca.
Polecamy: Gazeta Samorządu i Administracji
Jak już wskazano, nad przedstawionym raportem o stanie gminy przeprowadzana będzie corocznie debata. Udział w tej debacie wziąć będą mogli nie tylko radni (którzy będą mogli zabierać głos bez ograniczeń czasowych), ale również mieszkańcy. Mieszkaniec, który chciałby zabrać głos w takiej debacie zobowiązany będzie do złożenia przewodniczącemu rady pisemnego zgłoszenia, popartego przepisami co najmniej 20 osób (w gminach do 20 tysięcy mieszkańców) albo co najmniej 50 osób (w gminach powyżej 20 tysięcy mieszkańców). Co przy tym istotne, zgłoszenie takie składać się będzie najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień, na który zwołana została sesja, podczas której ma być przedstawiany raport. Mieszkańcy są dopuszczani do głosu według kolejności otrzymania przez przewodniczącego rady zgłoszenia. Liczba mieszkańców mogących zabrać głos w debacie wynosi przy tym maksymalnie 15, chyba że rada postanowi o zwiększeniu tej liczby.
Ostatnim etapem procedury rozpatrywania przez radę raportu o stanie gminy jest przeprowadzenie głosowania nad udzieleniem wójtowi wotum zaufania. Głosowanie to przeprowadza się po zakończeniu debaty nad raportem. Uchwałę o udzieleniu wójtowi wotum zaufania rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy (a więc analogicznie jak w przypadku uchwały w sprawie absolutorium). Niepodjęcie uchwały o udzieleniu wójtowi wotum zaufania jest równoznaczne z podjęciem uchwały o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania.
W nowych przepisach ustawodawca wskazał również, że w przypadku nieudzielenia wójtowi wotum zaufania w dwóch kolejnych latach rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta. W takim przypadku przepisy art. 28a ust. 3 i 5 ustawy o samorządzie gminnym stosować będzie się odpowiednio. Oznaczać to będzie, że rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi wotum zaufania. Uchwałę tę rada gminy również podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym (tej formy głosowania nie należy jednak mylić z wprowadzoną analizowaną ustawą formą głosowania jawnego odbywającego się za pomocą urządzeń umożliwiających sporządzenie i utrwalenie imiennego wykazu głosowań radnych – patrz: nowe brzmienie art. 14 ustawy o samorządzie gminnym).
Pomimo tego, że procedura rozpatrywania raportu o stanie gminy znajdzie zastosowanie dopiero w nadchodzącej kadencji, a więc pierwszy raport będzie dotyczyć obecnego 2018 r. i sporządzany będzie w roku 2019, to jednak już teraz organy gminy powinny mieć na uwadze ten obowiązek z punktu widzenia konieczności bieżącego gromadzenia informacji i danych, które w przyszłym roku zostaną w raporcie uwzględnione.
Mateusz Karciarz
prawnik w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, doktorant na WPiA UAM, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa samorządowego
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu
www.ziemski.com.pl
Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl