Rada Ministrów przyjęła 27 stycznia 2009 r. „Koncepcję rozwoju specjalnych stref ekonomicznych”. Dokument zawiera szczegółowe zasady włączania nowych gruntów, zarówno publicznych, jak i prywatnych, do specjalnych stref ekonomicznych (dalej: SSE).
Z punktu widzenia samorządów lokalnych możliwość obejmowania strefą gruntów prywatnych ma podwójne znaczenie.
Po pierwsze zgodnie z ustawą z 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych, strefę ustanawia się na nowych obszarach za zgodą rady gminy właściwej dla położenia terenów oraz po uzyskaniu opinii zarządu województwa.
Po drugie samorządy mogą aktywnie zachęcać inwestorów do realizacji inwestycji na swoich terenach. Żeby robić to skutecznie, samorządowcy powinni znać możliwości, jakie dla przedsiębiorców niesie działalność na terenie SSE i mechanizmy obejmowania SSE nowych gruntów, także gruntów prywatnych.
Obejmowanie SSE gruntów prywatnych poprawia dostępność atrakcyjnych dla inwestorów gruntów – łatwiejsze stanie się bowiem utworzenie strefy tam, gdzie chce tego przedsiębiorca. Rozszerzenie SSE o grunty prywatne, będące własnością przedsiębiorców, niesie szanse również dla firm już obecnych na terenie jednostki samorządu. Funkcjonujące na terenie gminy przedsiębiorstwa, dokonując modernizacji i inwestycji rozwojowych, mogą bowiem, po ustanowieniu na ich gruntach SSE, korzystać ze zwolnienia podatkowego. A każda nowa inwestycja przyczynia się do ożywienia gospodarczego w regionie.
Kryteria ogólne
„Koncepcja rozwoju specjalnych stref ekonomicznych” zawiera tzw. kryteria brzegowe, decydujące o tym, czy dany grunt zostanie włączony do SSE. Żeby grunt mógł zostać objęty SSE:
1) powinien posiadać uregulowany stan prawny,
2) nie powinny występować przeciwwskazania do prowadzenia działalności przemysłowej lub usługowej (chodzić tu może m.in. o ograniczenia związane z ochroną środowiska),
3) powinien być wyposażony w niezbędną infrastrukturę techniczną lub wiarygodne zobowiązanie do jego uzbrojenia,
4) powinien znajdować się przy obecnych lub planowanych szlakach komunikacyjnych.
Szczegółowe zasady dotyczące włączania gruntów prywatnych do SSE reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 10 grudnia 2008 r. w sprawie kryteriów, których spełnienie umożliwia objęcie niektórych gruntów specjalną strefą ekonomiczną (dalej: rozporządzenie o SSE).
Ministerstwo Gospodarki przygotowało projekt zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z 10 grudnia 2008 r. w sprawie kryteriów, których spełnienie umożliwia objęcie niektórych gruntów specjalną strefą ekonomiczną (dalej: projekt z 24 lutego 2009 r. zmiany rozporządzenia o SSE), który złagodzi wszystkie kryteria włączania gruntów do SSE o ok. 50%. Wejście w życie tego projektu planowane jest na maj 2009 r.
Kryteria szczegółowe
Rozporządzenie o SSE dopuszcza objęcie strefą ekonomiczną gruntów prywatnych, pod warunkiem że w rezultacie realizacji inwestycji, na potrzeby której grunt włączany jest do strefy, zostanie utworzona określona liczba nowych miejsc pracy lub poniesione zostaną nakłady inwestycyjne o określonej wartości.
Logika jest następująca – im większe bezrobocie w powiecie w stosunku do średniej krajowej stopy bezrobocia, tym mniej nowych etatów lub mniejsze nakłady inwestycyjne wystarczy ponieść, aby móc objąć grunt obszarem specjalnej strefy ekonomicznej. Przyjmuje się przy tym, że wystarczy spełnienie jednego z dwóch alternatywnych warunków, tj.
1) utworzenie określonej liczby nowych miejsc pracy albo
2) poniesienie nakładów o określonej wartości.
Kryterium liczby nowych miejsc pracy albo nakładów inwestycyjnych dotyczy wszystkich podmiotów prywatnych będących właścicielem gruntu, niezależnie od profilu nowej inwestycji. Jest to tzw. kryterium uniwersalne. Wyjątek stanowią 3 specyficzne rodzaje inwestycji, dla których określono łagodniejsze wymagania:
1) inwestycje innowacyjne,
2) usługi badawczo-rozwojowe,
3) usługi preferowane.
Inwestycje innowacyjne
W przypadku inwestycji, w wyniku których prowadzona działalność będzie miała charakter innowacyjny, kryteria dotyczące liczby nowych miejsc pracy lub wielkości nakładów inwestycyjnych zostały uniezależnione od poziomu bezrobocia w powiecie i ustalono je na poziomie niższym w stosunku do kryteriów uniwersalnych (patrz: tabela 1).
Innowacyjność inwestycji inwestor powinien potwierdzić opiniami dwóch jednostek naukowych.
Usługi badawczo-rozwojowe
Niższy poziom kryteriów w stosunku do kryteriów uniwersalnych przewidziano również dla inwestycji w zakresie usług badawczo-rozwojowych (patrz: tabela 2). Analogicznie, jak w przypadku inwestycji innowacyjnych, dla tej kategorii inwestycji sformułowano jedną preferencyjną parę kryteriów, niezależną od poziomu bezrobocia w powiecie.
Usługi preferowane
Poza usługami badawczo-rozwojowymi, rozporządzenie o SSE przewiduje również inne usługi preferowane, dla których przewidziano szczególne kryteria. Do usług preferowanych zalicza się:
• usługi informatyczne,
• usługi rachunkowości i kontroli ksiąg,
• usługi w zakresie księgowości (z wyjątkiem deklaracji podatkowych),
• usługi centrów telefonicznych.
W przypadku tych usług kryteria również uniezależniono od poziomu bezrobocia w powiecie, w którym znajduje się grunt włączany do SSE i ustalono je na preferencyjnym poziomie (patrz: tabela 1).
Preferencje dla ściany wschodniej
W przypadku województw ściany wschodniej przewidziano preferencje. Za województwa ściany wschodniej uważa się:
• lubelskie,
• podkarpackie,
• podlaskie,
• świętokrzyskie,
• warmińsko-mazurskie.
Preferencja dla ściany wschodniej ma na celu poprawę atrakcyjności tej części Polski, zapobieżenie jej marginalizacji oraz uwzględnia specyfikę obszaru, w którym duże inwestycje realizowane są rzadko.
Te preferencje to zarazem szansa dla samorządów z terenu Polski Wschodniej, które mają przewagę nad pozostałymi regionami kraju. Inwestycja niespełniająca bowiem wymogów objęcia obszarem strefy gruntów prywatnych w pozostałych częściach kraju będzie mogła być dokonana w strefie w województwach Polski Wschodniej. Argument ten powinien być wykorzystywany przez samorządy ze wschodniej części kraju. Szczegółowe wartości kryteriów dla województw ściany wschodniej przedstawia tabela 2.
Piotr K. Hajdecki
Podstawy prawne:
• Ustawa z 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (j.t. Dz.U. z 2007 r. nr 42, poz. 275; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. nr 118, poz. 746)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 grudnia 2008 r. w sprawie kryteriów, których spełnienie umożliwia objęcie niektórych gruntów specjalną strefą ekonomiczną (Dz.U. nr 224 poz. 1477)