Przejście pojazdu na własność gminy
Zgodnie z art. 50a ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 z późń. zm.) pojazd pozostawiony bez tablic rejestracyjnych lub pojazd, którego stan wskazuje na to, że nie jest używany, może zostać usunięty z drogi przez straż gminną lub Policję na koszt właściciela lub posiadacza. Natomiast w myśl art. 50a ust. 2 tej ustawy pojazd usunięty w trybie określonym w ust. 1, nieodebrany na wezwanie gminy przez uprawnioną osobę w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia, uznaje się za porzucony z zamiarem wyzbycia się.
Pojazd ten przechodzi na własność gminy z mocy ustawy.
Zobacz również: Kara za niewskazanie sprawcy wykroczenia drogowego
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z dnia 9 października 2014 r., sygn. akt II SA/Go 680/14 (LEX nr 1532672) stwierdził, iż: „w analizowanym art. 50a ustawy - Prawo o ruchu drogowym w istocie nie mamy do czynienia (tak jak w przypadku art. 130a) z władczym odjęciem prawa własności (przepadkiem rzeczy). Przepis art. 50a zawiera bowiem przesłanki przejścia własności pojazdu na rzecz gminy, które świadczą o uzewnętrznieniu porzucenia pojazdu z zamiarem wyzbycia się. Powyższe okoliczności nawiązują do instytucji porzucenia rzeczy, o której mowa w art. 180 Kodeksu cywilnego, stosownie do którego właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci. Porzucenie rzeczy ruchomej wymaga wyzbycia się jej posiadania przez właściciela w sposób umożliwiający zawładnięcie daną rzeczą przez każdego. Wymagany jest zamiar wyzbycia się własności, co nie jest jednoznaczne z pozostawieniem pojazdu bez tablic lub nieużywanie go przez dłuższy czas. Za spełnienie tej przesłanki Prawo o ruchu drogowym uznaje nieodebranie pojazdu w terminie 6 miesięcy od dnia jego usunięcia, chyba że nieodebranie pojazdu nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby zobowiązanej (art. 50a ust. 2 i 3), jak również nieustalenie w terminie 6 miesięcy od dnia usunięcia pojazdu osoby uprawnionej do jego odbioru (ust. 4). Jeżeli bowiem właściciel pojazdu, pomimo wiedzy, gdzie pojazd się znajduje, nie odbiera go przez okres 6 miesięcy, a następnie uprzedzony o możliwości utraty prawa własności zgadza się na to lub nie zajmuje stanowiska można zasadnie uznać, że pojazd ten porzucił z zamiarem wyzbycia się własności. Pojazd w takim wypadku staje się pojazdem niczyim. W myśl art. 181 Kodeksu cywilnego własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie samoistne, zwane zawłaszczeniem. W omawianym przypadku podstawą nabycia własności takiego pojazdu nie jest ten przepis, lecz art. 50a ust. 2 in fine, który stanowi, że pojazd taki przechodzi na własność gminy z mocy ustawy.
Co do zasady przejście pojazdu na własność gminy w trybie art. 50a ustawy - Prawo o ruchu drogowym jest zatem możliwe, z tym jednak zastrzeżeniem, że do orzekania o przejęciu pojazdu na własność gminy nie jest uprawniona Rada Gminy, pomimo, że takie orzeczenie ma jedynie deklaratoryjny charakter i nie jest równoznaczne z orzeczeniem przepadku rzeczy (pojazdu) tak jak w przypadku art. 130a ustawy - Prawo o ruchu drogowym, ponieważ nie stanowiło o władczym odjęciu własności pojazdu, lecz stwierdzałoby przejście pojazdu na własność gminy z mocy prawa wobec porzucenia pojazdu z uzewnętrznionym zamiarem wyzbycia się jego własności. W takiej sytuacji, wobec braku ustawowej regulacji szczególnej, w celu rozstrzygnięcia, czy w konkretnym przypadku zostały spełnione przesłanki omawianego przejścia pojazdu na własność gminy z mocy prawa (w trybie art. 50a ustawy - Prawo o ruchu drogowym), należy odwołać się do zasad ogólnych dotyczących nabycia rzeczy porzuconej. W szczególności uprawnione jest zatem powództwo o ustalenie na drodze cywilnej. W ramach tego postępowania w pierwszej kolejności przedmiotem badania jest kwestia przejścia własności na rzecz gminy w trybie art. 50a Prawa o ruchu drogowym.”
Wynika z powyższego, iż gmina może nabyć porzucony pojazd w wyniku spełnienia przesłanek opisanych w art. 50a ust. 2 w/w ustawy. Problem powstaje dopiero wtedy, w jaki sposób można uznać, iż pojazd przeszedł na własność gminy. Zgodnie z wyżej cytowanym wyrokiem rada gminy nie może stwierdzić nabycia pojazdu w drodze uchwały, albowiem gmina nabywa ten pojazd z mocy prawa. Czyli gmina nie musi w tym zakresie wydawać żadnego aktu prawnego, który potwierdzałby jej prawo do tego pojazdu.
Sprawa się komplikuje w momencie, gdy właściciel pojazdu, który przeszedł na własność gminy, jest zdania, iż pojazd ten jest nadal jego własności, w wyniku zaistnienia jednej z sytuacji opisanych w art. 50a ust. 3 tej ustawy lub art. 50a ust. 4 tej ustawy. W przypadku gdyby rada gminy podjęła uchwałę, stwierdzającą nabycie tego pojazdu, to dotychczasowy właściciel pojazdu mógłby tą uchwałę zaskarżyć, np. na podstawie 101 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. 2013 r. poz. 594 z późń. zm.). Jednakże skoro nie został podjęty żaden akt prawny, to dotychczasowemu właścicielowi pojazdu, nie przysługuje możliwość dochodzenia swoich praw na drodze administracyjnej, albowiem brak jest aktu prawnego, który mógłby zaskarżyć. Zgodnie z wyżej cytowanym wyrokiem jedyną możliwością odzyskania tego pojazdu przez jego dotychczasowego właściciela, jest złożenie w sądzie powszechnym powództwa u ustalenie, iż pojazd ten jest jego własnością. Dopiero w tym postępowaniu Sąd będzie badał, czy zaistniały przesłanki opisane w art. 50 a ust. 2 w/w ustawy, w wyniku których własność pojazdu nabyła gmina, czy też zaistniały przesłanki opisane w art. 50a ust. 3 w/w ustawy lub art. 50a ust. 4 w/w ustawy, na mocy których pojazd jest nadal własnością jego dotychczasowego właściciela. Dopiero prawomocny wyrok zapadły przed tym Sądem, będzie definitywnie rozstrzygał władztwo na tym pojazdem.
Autor: Przemysław Naworol - aplikant adwokacki
Zobacz również: Oznakowanie dróg negatywnie ocenia Najwyższa Izba Kontroli