Jeśli spojrzeć na rośliny w naszych miastach to widać, że wiele nie przetrwało lub bardzo źle zniosło okres zimy. Uzupełniając powstałe straty wśród drzew i krzewów zarządcy „zieleni miejskiej” powinni dobierać odpowiednie gatunki mając na względzie wymagania środowiskowe roślin takie jak:
1. odporność na niskie temperatury – Polska podzielona jest na 5 stref mrozoodporności biegnących z północy na południe:
- pas całego wybrzeża i wzdłuż Odry: strefa minus 15/ 17 º C
- od Odry do linii Wisły: strefa minus 20,5/ 17,8º C
- od Wisły na wschód: strefa minus 23,3/20,6º C
Przy gatunkach podawane są informacje o najniższej temperaturze powietrza jaką dana roślina może znieść, przy zachowaniu optymalnych dla niej warunków wzrostu na przestrzeni całego roku.
2. odporność na okresową suszę – tereny przeznaczone pod nasadzenia w miastach głównie pasy wzdłuż ulic czy małe zieleńce mają prawie przez cały rok przesuszone podłoża. Spowodowane to jest faktem, że centra miast mają w ciągu całego roku wyższą temperaturę powietrza, zaś miąższość podłoża (gleba) jest mała i mocno zdegradowana a pod terenami zieleni często ciągnie się podziemna infrastruktura powodująca osuszanie podłoża.
3. odporność na lekkie zasolenie gleby – zasolenie gleb w miastach głównie wzdłuż ciągów komunikacyjnych jest duże. W trakcie sezonu zimowego na ulice największych miast w Polsce wysypuje się od kilku do kilkunastu tysięcy ton soli (chlorek sodu, chlorek wapnia)
4. odporność na zanieczyszczenie powietrza – głównie związane ze spalaniem paliw
Do obsadzania ulic, parków, miejskich skwerów, osiedli mieszkaniowych, terenów rekreacyjnych , przemysłowych, handlowych nadają się głownie:
(gatunek - odporność na zasolenie / suszę / zanieczyszczenie powietrza)
Drzewa:
Klon polny: + + +
Klon pospolity: + + -
Klon tatarski: + + +
Brzoza brodawkowa: - + -
Jesion wąskolistny: + - +
Jesion wyniosły: + - +
Iglicznia trójciernista: + + +
Wiśnia (wszystkie gatunki): + - +
Platan klonolistny: + + +
Topola czarna: + - +
Topola osika: + - +
Topola biała: + + +
Dąb błotny: + - -
Dąb burgundzki: - + -
Dąb szypułkowy: - + -
Dąb ostrolistny: - + +
Wierzba biała: + + +
Wierzba kaspijska: + - +
Wierzba wawrzynkowa: + - +
Bez czarny: + - +
Jarząb szwedzki: + + +
Jarząb mączny: - + +
Jarząb pospolity: - + +
Głóg pośredni: + + +
Miłorząb japoński: - + -
Sumaki ( wszystkie gatunki): + + +
Bożodrzew gruczołkowaty: - + -
Olsza sercowata: - + +
Surma zwyczajna: - + +
Surma wielkokwiatowa: - + +
Morwa biała i czarna: - + +
Lipa drobnolistna: - + +
Lipa szerokolistna: - + +
Lipa srebrzysta: - + +
Krzewy:
Bukszpan wieczniezielony: + - +
Karagana syberyjska: + + +
Leszczyna pospolita: + + +
Oliwnik wąskolistny: + + +
Tamaryszek drobnokwiatowy: + + +
Tamaryszek czteropręcikowy: + + +
Ketnia syryjska: - + -
Dereń jadalny: + + +
Berberys (wszystkie gatunki): + + +
Budleja (wszystkie gatunki): - + +
Katalpa: - + +
Kolutea ( Moczeniec) południowa: - + +
Dereń (ozdobny): - + +
Perukowiec podolski: - + +
Szczodrzeniec położony: - + -
Szczodrzeniec główkowaty: - + +
Janowiec ciernisty: - + +
Janowiec włosisty: - + -
Bluszcz ( wszystkie gatunki): - + -
Złotokap alpejski: + + +
Ligustr pospolity: + + +
Jaśminowiec wonny: + + +
Pięciornik krzewiasty: + + +
Wiśnia wonna: - + -
Sumak garbarski: + + +
Porzeczka krwista: + - +
Wierzba uszata: + - +
Wierzba iwa: + - +
Bez czarny: + + +
Perukowiec japoński: + + +
Lilak pospolity: - + +
Kalina koralowa: + + +
Kalina hordowina: + + -
Czytaj także: Administracja a obywatel - ekologia, przepisy, praktyka (1) >>
Projekty nowych i uzupełniających nasadzeń na ulicach oraz w parkach i zieleńcach powinny być przygotowane docelowo i z wyprzedzeniem. Powinny one zawierać usytuowanie drzew i krzewów na planie terenu oraz uwzględniać ich nazwy gatunkowe.
Sadzone do gruntu drzewa powinny spełniać następujące wymagania jakościowe:
- wysokość min. 3m,
- obwód pnia nie mniej niż 12 cm ( mierzony na wys. 1,3m),
- korona prawidłowo ukształtowana na wysokości nie mniejszej niż 2,5m,
- korona ukształtowana z zachowaniem charakterystycznego dla gatunku i odmiany pokroju, wysokości, szerokości i długości pędów, a także równomiernego rozkrzewienia i rozgałęzienia,
- materiał musi być zdrowy bez śladów szkodników, uszkodzeń mechanicznych, objawów będących skutkiem niewłaściwego nawożenia i agrotechniki, bez odrostów podkładki poniżej miejsca szczepienia,
- bryła korzeniowa powinna być dobrze przerośnięta, system korzeniowy dobrze wykształcony, nieuszkodzony, odpowiedni dla danego gatunku, odmiany i wieku rośliny.
Czytaj także: Administracja a obywatel - ekologia, przepisy, praktyka (2) >>
Obsadzenia powinny być wykonywane przez firmy dostarczające materiał roślinny lub przez innych wykonawców pod ścisłym nadzorem dostawcy.
Nasadzone drzewa powinny być od razu opalikowane - najlepiej trzema kołkami - zabezpieczy to przed wyłamaniami i uszkodzeniami. Po nasadzeniach drzewa i krzewy przez okres około 2 lat powinny być regularnie podlewane. Wypadanie roślin świeżo nasadzonych związane jest głównie z przesuszeniem bryły korzeniowej.
Duże ubytki zieleni miejskiej związane są też z wydawanymi przez samorządy decyzjami na wycinkę drzew obmarłych, zagrażających ludziom i mieniu oraz drzew kolidujących z inwestycjami.
Powstrzymanie tego procesu może być realizowane poprzez stosowanie możliwości prawnych jakie przewiduje ustawa o ochronie przyrody w art.83 pkt 3 stwierdzającym, że usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości może być uzależnione od zastąpienia ich innymi drzewami lub krzewami w liczbie nie mniejszej niż liczba usuwanych drzew lub krzewów.
Instrumenty te nie są niestety w pełni wykorzystywane, choć dla poprawy jakości naszego wspólnego otoczenia warto wykorzystywać wszelkie dostępne możliwości prawne i organizacyjne.