Z usług rodzinnych domów pomocy mogą korzystać osoby wymagające opieki z powodu wieku, którym nie można zapewnić usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania.
SŁOWNICZEK
Rodzinny dom pomocy to forma usług opiekuńczych i bytowych świadczonych przez osobę w jej miejscu zamieszkania całodobowo dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu osób wymagających z powodu wieku wsparcia w tej formie (art. 52 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej).
Aby zapewnić właściwą opiekę osobom umieszczonym w tych domach pomocy, Minister Polityki Społecznej wydał 28 lipca 2005 r. rozporządzenie w sprawie rodzinnych domów opieki społecznej, w którym określił standardy, rodzaj i zakres usług bytowych i opiekuńczych świadczonych przez tego rodzaju domy pomocy, a także warunki kierowania, odpłatności i nadzoru nad nimi.
Osoby prowadzące rodzinne domy pomocy powinny dostosowywać sposób świadczenia usług bytowych i opiekuńczych (patrz: tabela) do stanu zdrowia, sprawności fizycznej i intelektualnej oraz indywidualnych potrzeb i możliwości swoich podopiecznych. Nie mogą też zapominać o prawach człowieka, w tym w szczególności o prawie do godności, wolności, intymności i poczucia bezpieczeństwa.
Tabela. Usługi świadczone przez całą dobę przez rodzinne domy pomocy osobom wymagającym z powodu wieku pomocy innych osób
Osoba, która wymaga całodobowych usług bytowych i opiekuńczych, jest kierowana na pobyt stały lub okresowy do rodzinnego domu pomocy na swój wniosek lub za swoją zgodą, na wiosek opiekuna prawnego, złożony w ośrodku pomocy społecznej (dalej: OPS) właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby.
Decyzję w sprawie skierowania do rodzinnego domu pomocy wydaje kierownik OPS na podstawie:
• rodzinnego wywiadu środowiskowego przeprowadzonego przez pracownika socjalnego ośrodka,
• zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych do umieszczenia w rodzinnym domu pomocy, ze wskazaniem zakresu wymaganych usług opiekuńczych,
• dowodu otrzymywania emerytury, renty lub zasiłku stałego.
Pobyt w rodzinnym domu pomocy jest odpłatny w wysokości odpowiadającej poniesionym miesięcznym wydatkom, ustalonym w umowie dotyczącej prowadzenia rodzinnego domu pomocy, zawartej między kierownikiem OPS a osobą prowadzącą rodzinny dom pomocy.
Ustalając odpłatność od osoby przebywającej w rodzinnym domu pomocy, należy stosować zasady określone w art. 61 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
Wysokość miesięcznej odpłatności, przekazywana osobie prowadzącej rodzinny dom pomocy, jest określona w decyzji w sprawie skierowania do takiego domu.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach kierownik OPS może, na pewien określony czas, w całości lub w części zwolnić osobę przebywającą w rodzinnym domu pomocy z ponoszenia odpłatności za pobyt. Z wnioskiem o takie zwolnienie może wystąpić osoba będąca pensjonariuszem rodzinnego domu pomocy lub jej opiekun prawny. W takim przypadku odpłatność odpowiadającą wysokości zwolnienia ponosi gmina.
Co najmniej raz na kwartał kierownik OPS lub osoba przez niego upoważniona (w imieniu i z upoważnienia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) przeprowadza w rodzinnym domu opieki kontrolę, w czasie której prowadzi obserwacje, analizuje dokumenty, nawiązuje bezpośredni kontakt z osobami przebywającymi w rodzinnym domu pomocy, a jeśli zajdzie taka potrzeba – również z ich rodzinami lub opiekunami prawnymi.
Kontrola taka obejmuje:
• zakres i sposób świadczenia usług bytowych i opiekuńczych, polegający na przeprowadzeniu wizytacji w celu zapoznania się z warunkami świadczonych usług bytowych i opiekuńczych oraz rodzin tych osób lub opiekunów prawnych o zakresie i sposobie świadczenia usług bytowych i opiekuńczych,
• przestrzeganie praw mieszkańców domu, a także zapewnienie im dostępności do informacji o tych prawach,
• współdziałanie osoby prowadzącej rodzinny dom pomocy z osobą przebywającą w tym domu i jej rodziną lub opiekunem prawnym.
Osoba prowadząca rodzinny dom pomocy musi umożliwić przeprowadzenie takiej kontroli.
Z przeprowadzonej kontroli kontrolujący sporządza protokół zawierający:
• określenie zakresu kontroli,
• wyniki kontroli,
• ewentualne zalecenia pokontrolne mające na celu likwidację uchybień lub nieprawidłowości w zakresie działania rodzinnego domu pomocy i termin ich realizacji, pod rygorem możliwości rozwiązania umowy dotyczącej prowadzenia takiego domu, po zapewnieniu dalszej opieki osobom w nim przebywającym,
• ocenę wykonania ewentualnych zaleceń pokontrolnych wynikających z poprzedniej kontroli.
Protokół kontroli przekazywany jest osobie prowadzącej rodzinny dom pomocy. W przypadku protokołu zawierającego zalecenia pokontrolne osoba prowadząca rodzinny dom pomocy może złożyć pisemne zastrzeżenia lub wyjaśnienia do kierownika OPS w terminie 14 dni od dnia otrzymania protokołu.
Protokół kontroli wraz z zastrzeżeniami lub wyjaśnieniami i stanowiskiem kierownika OPS do tych zastrzeżeń lub wyjaśnień otrzymuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta w terminie 30 dni od dnia podpisania protokołu lub dnia złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień przez osobę prowadzącą rodzinny dom pomocy.
POZNAJ PRZEPISY USTAWY O POMOCY SPOŁECZNEJ
Art. 61. 1. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,
3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej
– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.
2. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:
1) mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu,
2) małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:
a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 250% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 250% tego kryterium,
b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 250% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 250% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;
3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.
2a. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2.
2b. W przypadku, o którym mowa w ust. 2a, gmina wnosi opłatę w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a.
2c. W przypadku, o którym mowa w ust. 2a, art. 103 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
3. W przypadku niewywiązywania się osób, o których mowa w ust. 2 pkt 1, 2 i 2a, z obowiązku opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków.
4. Dochód mieszkańca domu podejmującego pracę ze wskazań terapeutyczno-rehabilitacyjnych lub uczestniczącego w warsztatach terapii zajęciowej, stanowiący podstawę naliczania opłaty, zmniejsza się o 50% kwoty otrzymywanej z tytułu wynagrodzenia za tę pracę lub o kwotę odpowiadającą wysokości kieszonkowego wypłacanego z tytułu uczestnictwa w tych warsztatach.
Alicja Brzezińska
Podstawy prawne
• Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 64, poz. 593; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 69, poz. 590)
• Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 28 lipca 2005 r. w sprawie rodzinnych domów pomocy (Dz.U. Nr 153, poz. 1276)