Wójt gminy decyzją z dnia 19 stycznia 2006 r., działając na podstawie art. 17 ust. 2 i 3 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty, odmówił finansowania dojazdów uczennicy do gimnazjum. Uzasadniono to tym, że szkoła, do której uczęszcza dziecko, leży poza obwodem gminy, a nic nie stoi na przeszkodzie, aby dziecko uczęszczało do szkoły obejmującej swym obwodem wieś, w której zamieszkuje. Rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Pile, na którą rodzice uczennicy złożyli skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjne w Poznaniu. Wyrokiem z 7 marca 2007 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (sygn. akt IV SA/Po 451/06) uchylił decyzję SKO w Pile oraz poprzedzającą ją decyzję wójta gminy.
UZASADNIENIE
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wskazał, że zgodnie z art. 17 ust. 1 i 2 ustawy o systemie oświaty sieć publicznych szkół powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnienie obowiązku szkolnego, przy czym droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać 3 km - w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych, 4 km - w przypadku uczniów klas V-VI szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjów. Jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w obwodzie której dziecko mieszka, przekracza odległości wymienione w ust. 2 tej ustawy, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrotu koszów przejazdu środkami komunikacji publicznej. W konsekwencji gmina, która nie zrealizowała takiej sieci szkół, ma obowiązek zwracać koszty przejazdu środkami komunikacji publicznej dziecka do szkoły nie tylko wtedy, gdy dziecko uczęszcza do szkoły mieszczącej się na terenie jej gminy, ale także gdy dziecko uczęszcza do szkoły znajdującej się najbliżej jego miejsca zamieszkania.
Na taki wyrok skargę kasacyjną złożyło Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Pile. Zdaniem NSA do obowiązków gminy należy zorganizowanie sieci szkół publicznych w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnienie obowiązku szkolnego, przy czym ustalenie planu sieci szkół podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez gminę oraz określenie granic obwodów szkół publicznych należy do kompetencji rady gminy. W art. 17 ust. 2 ustawy o systemie oświaty ustawodawca zawarł warunki obowiązujące przy ustaleniu sieci szkół. Podobnie jak WSA, również NSA stwierdził, że jeśli droga dziecka z domu do szkoły przekracza te odległości, to obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrot kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej. Jednocześnie należy wziąć pod uwagę, iż w niniejszej sprawie szkoła, do której uczęszcza uczennica, nie znajduje się na terenie gminy, w której dziecko mieszka. Wprawdzie szkoła ta położona jest bliżej od szkoły, w obwodzie której dziecko mieszka, lecz ustawodawca nie przewidział, aby w takiej sytuacji gmina zwracała koszty przejazdu. NSA powołał się w tym zakresie na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 30 września 1997 r. (sygn. akt K 6/97), w którym wskazano, że obowiązek zapewnienia bezpłatnego transportu dzieci do szkół lub refundacji kosztów tego transportu ma charakter publiczny i wiąże się z zaspokajaniem potrzeb mieszkańców oraz jest realizowany wyłącznie w obrębie właściwości miejscowej gminy. Jednocześnie jeżeli ze względu na sytuację materialną rodzin dzieci istnieją uzasadnione powody udzielenia wsparcia finansowego w zakresie kosztów ponoszonych na dojazd, to gminy mogą samodzielnie, na podstawie zasady słuszności, uruchomić pozostające w ich dyspozycji środki socjalne.
Wyrok NSA z 5 września 2007 r.
SYGN. AKT I OSK 835/07
MICHAŁ FOLCHOLC