Karta Nauczyciela nie określa warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za pracę nauczyciela w godzinach ponadwymiarowych. Zgodnie z treścią art. 30 ust. 6 pkt 2 KN obowiązek w tym zakresie ciąży na organie prowadzącym szkołę, który określa powyższe w drodze regulaminu. Należy wskazać, iż w praktyce wytyczne do określania warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za pracę w godzinach ponadwymiarowych stanowią rozporządzenia wydane na podstawie art. 30 ust. 7 KN, w tym § 6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2009 r. w sprawie dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy administracji rządowej (Dz. U. 2009 r. Nr 60 poz.494).
Masz pytania? Podyskutuj na Forum!
W ramach powyższej delegacji ustawowej organy prowadzący szkołę nie może tworzyć czy modyfikować definicji ustawowych w zakresie godzin ponadwymiarowych, która zawarta jest art. 35 ust. 2 KN (Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego z dnia 25 marca 2010 r. NK.II.BSZ2.0911-5/10-1), a także nie jest uprawniony do określania w wydawanym regulaminie okoliczność, w których ten składnik wynagrodzenia będzie przysługiwał nauczycielowi (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 27 listopada 2009 r. IV SA/Gl 364/2009).
Zgodnie z treścią art. 35 ust. 2 KN za godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych. Zasadniczo tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych jest określony w art. 42 ust. 3 KN, w zakresie natomiast nauczycieli wymienionych w art. 42 ust. 7 pkt 3 KN jest określany przez organ prowadzący szkołę (Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 21 marca 2012 r. III PZP 2/2012).
Obowiązek pracy w godzinach ponadwymiarowych w wymiarze nie przekraczającym ¼ tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z posiadaną specjalnością może zostać nałożony na nauczyciela przez pracodawcę bez jego zgody. Natomiast przydzielenie większej liczby godzin ponadwymiarowych, która nie może przekroczyć ½ tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć wymaga zgody nauczyciela.
Za pracę w godzinach ponadwymiarowych należy uznać uczestnictwo nauczyciela w przeprowadzaniu egzaminu maturalnego, oczywiście w sytuacji gdy w związku z tymi czynnościami następuje przekroczenie tygodniowego obowiązkowego wymiaru czasu zajęć nauczyciela (Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 22 marca 2007 r. III PZP 1/2007). Ponadto Sąd Najwyższy - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 28 marca 2012 r. II PK 178/2011 stwierdził, iż „nieprzydzielenie nauczycielowi godzin ponadwymiarowych może stanowić niekorzystne ukształtowanie warunków zatrudnienia i może być rozpatrywane w kontekście zasady równego traktowania pracowników.”.
Zobacz również: Dodatkowe wynagrodzenie roczne dla nauczyciela, czyli tzw. trzynastka
Nie przydziela się godzin ponadwymiarowych nauczycielom realizującym tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć zgodnie treścią art. 42 ust. 4a KN, a także nauczycielom korzystającym z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć – art. 42 a ust. 3 KN. Ostatni przypadek nie dotyczy dyrektorów i wicedyrektorów szkoły, nauczycieli pełniących inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczyciela, który obowiązki kierownicze pełni w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze. Nie przydziela się również godzin ponadwymiarowych kobiecie w ciąży, osobie wychowującej dziecko do lat 4 oraz nauczycielowi w trakcie odbywania stażu chyba, że wyrażą zgodę na przedmiotowe. Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe nie przysługuje w przypadku zawieszenia nauczyciela w pełnieniu obowiązków, które może nastąpić albo następuje w przypadku wszczęcia postępowania karnego lub złożenia wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.
Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. 2006 r., Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) (stan prawny na dzień 30 września 2013 r.);
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2009 r. w sprawie dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez organy administracji rządowej (Dz. U. 2009 r. Nr 60 poz.494).
Zobacz również: Urlop dla poratowania zdrowia - planowane zmiany