Od czasu wprowadzenia w Polsce stanu zagrożenia epidemicznego, a następnie stanu epidemii powszechnie stosowanym pojęciem stało się pojęcie kwarantanny. Warto jednak zwrócić uwagę, że wbrew temu co potocznie może być rozumiane pod pojęciem „kwarantanny”, nie zostali nią objęci wszyscy. W związku z rozprzestrzenianiem się wirusa COVID-19 i wprowadzonym obecnie stanem epidemii wprowadzone zostały ograniczenia mające na celu zminimalizowanie aktywności oraz pozostanie w domach. Tego rodzaju działania, tzw. dystansowanie społeczne (ang. social distancing), stanowi szereg niefarmaceutycznych działań oraz środków mających na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się choroby zakaźnej poprzez utrzymywanie fizycznego dystansu między ludźmi i zmniejszanie częstotliwości, z jaką ludzie wchodzą ze sobą w bliski kontakt. Działania te mają na celu zmniejszenie prawdopodobieństwa, że dana niezakażona osoba wejdzie w fizyczny kontakt z osobą zakażoną, co zminimalizuje lub wyeliminuje przenoszenie się i rozprzestrzenianie się choroby.
Polecamy: Ekskluzywny pakiet – Komentarze Złota seria
Czym zatem jest kwarantanna? A czym izolacja? Kiedy i w jaki sposób są stosowane ?
Kwestie te reguluje Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi („Ustawa”), z której wynika, że w celu zapobiegania szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych, osoby chore na chorobę zakaźną albo osoby podejrzane o zachorowanie na chorobę zakaźną mogą podlegać obowiązkowej hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych.
Kwarantanna oznacza odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych (art. 2 pkt 12 Ustawy).
Izolacja zaś jest to odosobnienie osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną, w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby (Art. 2 pkt 11 Ustawy).
W związku z epidemią COVID-19 wprowadzona została ponadto instytucja izolacji w warunkach domowych, która oznacza odosobnienie osoby chorej z przebiegiem choroby zakaźnej niewymagającej bezwzględnej hospitalizacji ze względów medycznych w jej miejscu zamieszkania lub pobytu, w celu zapobieżenia szerzenia się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych.
Osoby zdrowe, które pozostawały w styczności z osobami chorymi na choroby zakaźne podlegają obowiązkowej kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu, jeżeli tak postanowią organy inspekcji sanitarnej przez okres nie dłuższy niż 21 dni, licząc od ostatniego dnia styczności (art. 34 ust. 2 Ustawy).
Zgodnie natomiast z § 1 ust. 1 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 marca 2020 roku w sprawie wykazu chorób powodujących powstanie obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego oraz okresu obowiązkowej kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego („Rozporządzenie Ministra Zdrowia”) chorobą powodującą powstanie obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego jest choroba wywołana koronawirusem SARS-CoV-2 (COVID-19). Okres obowiązkowej kwarantanny został określony na 14 dni, z możliwością jego przedłużenia.
Państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny może, w drodze decyzji, nałożyć na osobę zakażoną albo osobę podejrzaną o zakażenie albo taką, która miała styczność ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego, obowiązek poddania się izolacji. Natomiast w przypadku podejrzenia lub rozpoznania zachorowania na chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną, lekarz przyjmujący do szpitala, kierujący do izolacji, kwarantanny lub zlecający izolację w warunkach domowych, kierując się własną oceną stopnia zagrożenia dla zdrowia publicznego, poddaje (obligatoryjnie) izolacji, kwarantannie, badaniom lub zleca izolację w warunkach domowych, również w przypadku, gdy brak jest decyzji, o której mowa powyżej, a osoba nie wyraża zgody na hospitalizację, izolację, kwarantannę, wykonanie badania lub izolację w warunkach domowych.
Należy zwrócić uwagę, że Rozporządzenie Ministra Zdrowia określa wykaz chorób, w przypadku których nie jest wymagana decyzja administracyjna inspektora sanitarnego o objęciu kwarantanną. W wykazie tym została umieszczona choroba SARS-CoV-2 (COVID-19).
Ponadto, w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii („Rozporządzenie Rady Ministrów”), wskazano, że osoby przekraczające granicę państwową (za wyjątkami wskazami w ww. Rozporządzeniu) obowiązane są do odbycia obowiązkowej kwarantanny trwającej 14 dni, licząc od dnia następującego po przekroczeniu tej granicy, wraz z osobami wspólnie zamieszkującymi lub gospodarującymi.
Reasumując zatem, do odbywania obowiązkowej kwarantanny obowiązane są osoby zdrowe, które były narażone na zakażenie, a także osoby przekraczające granicę państwową.
Obowiązki osoby odbywającej kwarantannę
Osoba odbywająca obowiązkową kwarantannę ma obowiązek poinformować pracodawcę o jej odbywaniu. Informację tę przekazuje się za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, w tym przez telefon.
W celu wypłaty osobie odbywającej obowiązkową kwarantannę, za okres jej trwania, wynagrodzenia lub świadczenia pieniężnego z tytułu choroby określonego w odrębnych przepisach, osoba ta, w terminie 3 dni roboczych od dnia zakończenia obowiązkowej kwarantanny składa pracodawcy lub podmiotowi zobowiązanemu do wypłaty świadczenia pieniężnego z tytułu choroby pisemne oświadczenie potwierdzające odbycie obowiązkowej kwarantanny. Oświadczenie to można złożyć za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.
Płatnik składek który nie jest obowiązany do wypłaty świadczenia pieniężnego z tytułu choroby, niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni, przekazuje odpowiednie oświadczenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Oświadczenie można złożyć za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, stanowi ono dowód usprawiedliwiający nieobecność w pracy w okresie odbywania obowiązkowej kwarantanny.
Konsekwencje związane ze złamaniem nakazu kwarantanny
Naruszenie przepisów związanych z obowiązkiem poddania się izolacji lub kwarantannie wiąże się z różnorakimi sankcjami.
I tak, karze grzywny albo karze nagany podlega m.in. ten, kto będąc podejrzany o chorobę zakaźną (lub na nią chory, lub będąc nosicielem koronawirusa SARS-CoV-2) nie przestrzega nakazów lub zakazów zawartych w przepisach o zapobieganiu tym chorobom lub o ich zwalczaniu albo nie przestrzega wskazań lub zarządzeń leczniczych wydanych na podstawie tych przepisów przez organy służby zdrowia (art. 116 § 1 Ustawy z dnia 20 maja 1971 roku Kodeks wykroczeń („KW”)).
Co więcej, na gruncie prawa karnego sankcje za narażenia osoby na zakażenie przewidziane zostały w art. 161 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny („KK”), zgodnie, z którym kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie taką chorobą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, a jeżeli sprawca naraża na zarażenie wiele osób, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Przy czym kara za narażenie na zakażenie została zaostrzona (z kary grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku do kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5), na mocy Ustawy z dnia z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw („Ustawa zmieniająca”), która wprowadziła także nowy typ kwalifikowany tego czynu wyróżniony ze względu na liczbę pokrzywdzonych (§ 3).
W kontekście epidemii oraz nieprzestrzegania nakazu kwarantanny czy izolacji, zwrócić uwagę trzeba jeszcze na treść art. 165 §1 KK, który stanowi, że kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach, powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Gdyby skutkiem umyślnego sprowadzenia niebezpieczeństwa była śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, kara pozbawienia wolności ulega wydłużeniu (2-12 lat). Nieumyślne zachowanie zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 1 miesiąca do 3 lat, zaostrzoną jeśli skutkiem nieumyślnego sprowadzenia niebezpieczeństwa jest śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób (6 miesięcy-8 lat).
To nie wszystko, z treści art. 15zzzn Ustawy zmieniającej, wynika bowiem, że w razie stwierdzenia naruszenia obowiązku hospitalizacji, kwarantanny lub izolacji, państwowy powiatowy inspektor sanitarny nakłada na osobę naruszającą taki obowiązek, w drodze decyzji, administracyjną karę pieniężną w kwocie do 30 000 zł.
Autor: Adwokat Martyna Szewirska-Urbańska