Wizyta u lekarza specjalisty „na NFZ” – kiedy potrzebne skierowanie

• Kto może korzystać z opieki medycznej finansowanej przez państwo („na NFZ”)?
• Jak długo trwa prawo do bezpłatnej opieki medycznej?
• Gdzie można uzyskać pomoc medyczną „na NFZ”? 
• Ambulatoryjna opieka specjalistyczna - AOS (poradnie specjalistyczne, lekarze specjaliści). Kiedy można skorzystać z leczenia w poradni specjalistycznej? 
• Czy do każdej poradni specjalistycznej wymagane jest skierowanie?
• Pacjenci ze szczególnymi uprawnieniami są przyjmowani przez lekarzy specjalistów bez skierowania
• Czy są pacjenci ze szczególnymi uprawnieniami, którzy są przyjmowani przez lekarzy specjalistów bez kolejki?
• Czy lekarz w AOS może Cię skierować na badania diagnostyczne? 
• Czy lekarz AOS może wypisać zlecenie na transport sanitarny?
• Czy Twój lekarz POZ otrzyma informację o leczeniu w AOS? 
• Czy lekarz AOS może skierować Cię do innego lekarza lub szpitala? 

Kto może korzystać z opieki medycznej finansowanej przez państwo („na NFZ”)?

Na wstępie warto wyjaśnić, kto w ogóle ma prawo do korzystania z państwowej służby zdrowia. Jak informuje Rzecznik Praw Pacjenta w poradniku Nawigator Pacjenta, dostęp do opieki medycznej finansowanej przez państwo mają przede wszystkim osoby ubezpieczone. Ubezpieczonym jest każdy, kto:

● podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego (m.in. pracownik, przedsię­biorca, emeryt, rencista, bezrobotny zarejestrowany w Urzędzie Pracy);

● jest członkiem rodziny osoby ubezpieczonej i został zgłoszony do ubezpieczenia (np. małżonek, dziecko – do ukończenia 18 lat, a jeśli nadal się uczy to do ukoń­czenia 26 lat, jak też mieszkający we wspólnym gospodarstwie domowym z ubez­pieczonym rodzice i dziadkowie). 

Osoba, która nie jest objęta ubezpieczeniem zdrowotnym, może złożyć wniosek do NFZ o zawarcie umowy dobrowolnego ubezpieczenia. 

Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych z budżetu państwa posiadają także (bez względu na posiadane ubezpieczenie) m.in.:

● osoby, które posiadają obywatelstwo polskie i nie ukończyły 18. roku życia;

● kobiety, które posiadają obywatelstwo polskie, mieszkają w Polsce i są w okresie ciąży, porodu lub połogu (do 42. dnia po porodzie);

● osoby z zaburzeniami psychicznymi – w zakresie dostępu do psychiatrycznej opieki zdrowotnej;

● osoby uzależnione od narkotyków i alkoholu – w zakresie leczenia odwykowego;

● posiadacze Karty Polaka – w zakresie korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w stanach nagłych (chyba że Polska zawarła umowę międzynarodową, która prze­widuje bardziej korzystne warunki);

● osoby w trudnej sytuacji socjalnej, które otrzymały decyzję uprawniającą do bez­płatnych świadczeń opieki zdrowotnej wydaną przez wójta/burmistrza/prezy­denta miasta.

Jak długo trwa prawo do bezpłatnej opieki medycznej?

Prawo do świadczeń opieki medycznej (zdrowotnej) finansowanej przez państwo za pośrednictwem NFZ, przysłu­guje od momentu zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego – odpowiada za to płat­nik składki (np. pracodawca, zleceniodawca, urząd pracy; przedsiębiorca zgłasza się samodzielnie), a w przypadku dziecka – rodzic. 

Prawo to wygasa co do zasady po 30 dniach od utraty tytułu do ubezpieczenia zdro­wotnego. W przypadku uczniów i studentów ten okres jest dłuższy. Wynosi 6 mie­sięcy od dnia zakończenia nauki albo skreślenia z listy uczniów w przypadku szkoły ponadpodstawowej oraz 4 miesiące od ukończenia albo skreślenia z listy studentów lub listy doktorantów w przypadku studiów lub szkoły doktorskiej.

Gdzie można uzyskać pomoc medyczną „na NFZ”? 

Świadczenia zdrowotne finansowane przez państwo udzielane są m.in.:
- w przychodniach: podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej (NŚOZ), ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS);
- w szpitalach: szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR) lub izbie przyjęć oraz na oddziałach szpitalnych;
-  w formie telekonsultacji na Teleplatformie Pierwszego Kontaktu (TPK);
- pomocy w zagrożeniu życia udzielają zespoły ratownictwa medycznego (ZRM, dawniej: pogotowie ratunkowe).

Ambulatoryjna opieka specjalistyczna - AOS (poradnie specjalistyczne, lekarze specjaliści). Kiedy można skorzystać z leczenia w poradni specjalistycznej? 

Jeśli stan zdrowia pacjenta wymaga diagnozy lekarza specjalisty i specjalistycznego leczenia, lekarz POZ powinien wystawić temu pacjentowi skierowanie do poradni specjalistycznej. 

Rzecznik Praw Pacjenta wyjaśnia, że lekarz POZ nie ma obowiązku wydać skierowania do lekarza specjalisty „na życzenie”, jeśli w jego ocenie dana choroba może być diagnozowana i leczona w POZ.

Czy do każdej poradni specjalistycznej wymagane jest skierowanie?

Nie. Poradnie, do których nie potrzebujesz skierowania, aby otrzymać pomoc medyczną, to:

● ginekologiczno-położnicza;

● onkologiczna;

● psychiatryczna;

● dentystyczna;

● wenerologiczna;

● psychologiczna, psychoterapeutyczna lub środowiskowa dla dzieci i młodzieży.

Pacjenci ze szczególnymi uprawnieniami są przyjmowani przez lekarzy specjalistów bez skierowania

Niektórzy pacjenci są uprawnieni do korzystania z konsultacji w poradniach specjali­stycznych bez skierowania. Bez skierowania pomoc otrzymają:

● osoby chore na gruźlicę;

● osoby zakażone wirusem HIV;

● inwalidzi wojenni i wojskowi, kombatanci oraz osoby represjonowane;

● osoby deportowane do pracy przymusowej oraz osadzone w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich;

● cywilne niewidome ofiary działań wojennych;

● uprawnieni żołnierze lub pracownicy, w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa;

● weterani poszkodowani, w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa;

● osoby do 18. roku życia, u których stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośle­dzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatal­nym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu;

● działacze opozycji antykomunistycznej oraz osoby represjonowane z powodów politycznych;

● w zakresie leczenia uzależnień: osoby zgłaszające się z powodu uzależnienia oraz osoby zgłaszające się z powodu współuzależnienia (osoby spokrewnione lub niespokrewnione z osobą uzależnioną, wspólnie z nią zamieszkujące i gospo­darujące, oraz osoby, których stan psychiczny powstał na skutek pozostawania w związku emocjonalnym z osobą uzależnioną);

● osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności;

● osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczno­ści stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Czy są pacjenci ze szczególnymi uprawnieniami, którzy są przyjmowani przez lekarzy specjalistów bez kolejki?

Niektórzy pacjenci są uprawnieni do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością. Są to:

● Kobiety w ciąży.

● Osoby do 18. roku życia, u których stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośle­dzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatal­nym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.

● Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi i Zasłużeni Dawcy Przeszczepu.

● Dawcy krwi, którzy oddali co najmniej 3 donacje krwi lub jej składników, w tym osocza po chorobie Covid-19, w czasie stanu zagrożenia epidemiologicznego lub stanu epidemii. 

● Inwalidzi wojenni i wojskowi oraz kombatanci.

● Uprawnieni żołnierze i pracownicy oraz weterani poszkodowani, których ustalony uszczerbek na zdrowiu wynosi co najmniej 30%. 

● Działacze opozycji antykomunistycznej oraz osoby represjonowane z powodów politycznych.

● Osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orze­czenie o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby.

● Osoby deportowane do pracy przymusowej oraz osadzone w obozach pracy przez III Rzeszę lub Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich.

● Żołnierze zastępczej służby wojskowej.

● Cywilne niewidome ofiary działań wojennych.

● Żołnierze zawodowi w przypadku korzystania ze świadczenia w podmiotach lecz­niczych dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej oraz przez niego nadzorowanych.

Przyjęcie poza kolejnością oznacza udzielenie świadczenia poza kolejnością wynika­jącą z prowadzonych list oczekujących – w przypadku specjalistycznej opieki ambula­toryjnej nie później niż 7 dni od daty zgłoszenia się pacjenta.

Czy lekarz w AOS może Cię skierować na badania diagnostyczne? 

Tak. Lekarz specjalista może skierować Cię na dowolne badanie diagnostyczne wska­zane w koszyku gwarantowanych świadczeń wykonywanych w ramach Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej, niezbędne do rozpoznania choroby i prowadzenia terapii. 

Lekarz POZ nie ma obowiązku przepisać skierowania na badania zlecone w AOS lub w gabinetach prywatnych.

Czy lekarz AOS może wypisać zlecenie na transport sanitarny?

Tak, lekarz AOS ma obowiązek zapewnić transport sanitarny na wizyty kontrolne, jeśli stan zdrowia pacjenta tego wymaga.

Czy Twój lekarz POZ otrzyma informację o leczeniu w AOS? 

Po pierwszej wizycie w AOS i ewentualnym zleceniu badań diagnostycznych, lekarz AOS zdecyduje, czy wymagasz leczenia w poradni specjalistycznej, czy też możesz być leczony w POZ. Lekarz AOS powinien wydać Ci informację dla lekarza POZ, w której jest zawarta informacja o leczeniu, zastosowanych lekach i zaplanowanych badaniach. 

Po wizycie w poradni specjalistycznej powinieneś dostarczyć swojemu lekarzowi POZ informację dla lekarza kierującego. Zawiera ona twoje dane, rozpoznania, informacje o sposobie leczenia, rokowaniu, ordynowanych lekach (w tym o czasokresie ich sto­sowania i dawkowania) oraz wyznaczonych wizytach kontrolnych. 

Czy lekarz AOS może skierować Cię do innego lekarza lub szpitala? 

Tak. Lekarz AOS może skierować Cię do innego lekarza AOS lub na oddział szpitalny, jeśli wymaga tego Twój stan zdrowia albo – przy podejrzeniu nowotworu – wystawić kartę DiLO (Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego). 

Źródło: Nawigator Pacjenta – poradnik przygotowany przez Rzecznika Praw Pacjenta i Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej – Warszawa 2023 (stan prawny na 6 października 2023 r.)