Ministerstwo Zdrowia opublikowało cztery komunikaty o ważnych nowościach dla lekarzy, pacjentów i aptekarzy od 1 listopada 2023 r.
- Komunikat MZ nr 1: Od 1 listopada 2023 r.
- Komunikat MZ nr 2: od 1 listopada 2023 r. zmiana w receptach na leki zawierające określone środki odurzające lub substancje psychotropowe
- Komunikat MZ nr 3: od 1 listopada 2023 r. zmiana dla wystawiających recepty na bezpłatne leki
- Komunikat MZ nr 4: program profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy został rozszerzony
Lekarz rodzinny może kierować na tomografię i szerzej zajmować się diagnostyką m.in. nerek, tarczycy, nadciśnienia (opieka koordynowana). Nowe badania w nocy i w święta. Łatwiejszy dostęp do mammografii i cytologii. Zmiany w zasadach wystawiania recept.
Komunikat MZ nr 1: Od 1 listopada 2023 r.
Więcej pacjentów skorzysta z większej liczby świadczeń, a lekarze zlecą więcej badań. Od 1 listopada 2023 r. wprowadzamy zmiany w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ) - przypomina resort zdrowia.
Ministerstwo Zdrowia podkreśliło we wpisie na platformie X, że więcej pacjentów skorzysta z opieki koordynowanej. W diabetologii są to pacjenci ze stanem przedcukrzycowym, a w endokrynologii – z nadczynnością tarczycy.
Powstanie też nowy zakres opieki koordynowanej: diagnostyka i leczenie przewlekłej choroby nerek. W jego ramach pacjenci będą mieli dostęp do: kompleksowej porady, badania diagnostycznego UACR (wskaźnik albumina/kreatynina w moczu), konsultacji specjalistycznych, porad edukacyjnych, konsultacji dietetycznych.
Lekarz, który udziela świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, będzie mógł wystawiać skierowania na badania laboratoryjne.
Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) zleci więcej badań diagnozujących alergie. Dzięki temu diagnostyka przy ich podejrzeniu będzie szybsza – pacjenci nie będą czekali w kolejce do specjalisty. Jeśli wyniki będą negatywne, lekarz POZ będzie szukał innych przyczyn zgłaszanych objawów. To przyspieszy właściwą diagnozę i skuteczną terapię.
Powyższe wynika z nowelizacji ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ZDROWIA z dnia 9 października 2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej
Po wykorzystaniu nowych możliwości, w przypadku zdiagnozowania rozpoznania chorobowego, lekarz POZ skieruje świadczeniobiorcę do właściwego lekarza specjalisty. Celem nowelizacji nie jest zastąpienie przez lekarza rodzinnego np. kardiologa, tylko przyspieszenie diagnostyki. Do kardiologa pacjent trafi z kompletem badań wykonanych na poziomie lekarza rodzinnego. Ma to przyspieszyć leczenie.
Skierowanie na tomografię od 1 listopada 2023 r.
W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 1427) w załączniku nr 1 do rozporządzenia w części IV dodaje się ust. 14 w brzmieniu:
"14. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, realizujący zakres, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 załącznika nr 6 do rozporządzenia, może wystawiać skierowanie na badanie tomografii komputerowej tętnic wieńcowych przy wskazaniu do diagnostyki w kierunku choroby niedokrwiennej serca."
Nowelizacja nawiązuje do "WYKAZU ŚWIADCZEŃ OPIEKI KOORDYNOWANEJ ORAZ WARUNKÓW ICH REALIZACJI" w załączniku nr 6 rozporządzenia z 24 września 2013 r. Na tej podstawie świadczenia opieki koordynowanej są realizowane m.in. w zakresie diagnostyki i leczenia nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca, przewlekłej choroby niedokrwiennej serca oraz migotania przedsionków.
Lekarze rodzinni otrzymali więc nowe narzędzie do prowadzenia diagnostyki w tym zakresie.
Więcej w poniższych artykułach:
Skierowanie na immunoglobuliny
Dodatkowo lekarz rodzinny może kierować na:
- immunoglobuliny E całkowite (IgE);
- immunoglobuliny E swoiste (IgE) z panelem 10-punktowych oznaczeń dotyczącym alergii wziewnych i pokarmowych; alergeny:
a) wziewne: leszczyna, olcha, brzoza, trawy, żyto, bylica, roztocza kurzu domowego, pies, kot, alternaria,
b) pokarmowe: mleko, jajko, pszenica, soja, orzechy ziemne, orzechy laskowe, ryby, owoce morza - skorupiaki, marchew, jabłko.
Zmiany w opiece koordynowanej na poziomie POZ
Z opieki koordynowanej w poradniach POZ mogą korzystać pacjenci, u których zdiagnozowano:
- stan przedcukrzycowy (a nie tylko cukrzycę),
- nadczynność tarczycy (a nie tylko niedoczynność tarczycy).
Nowe możliwości lekarzy POZ dotyczą także leczenia przewlekłych chorób nerek.
Lista badań w ramach świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej od 1 XI 2023 r.
Świadczenia medycznej diagnostyki laboratoryjnej związane z realizacją świadczeń lekarza nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej:
1) morfologia krwi 8-parametrowa;
2) glukoza z krwi żylnej;
3) kreatynina;
4) potas (K);
5) sód (Na);
6) białko C-reaktywne (CRP);
7) badanie ogólne moczu (profil);
8) aminotransferaza asparaginianowa (AST);
9) aminotransferaza alaninowa (ALT);
10) mocznik;
11) bilirubina całkowita;
12) test antygenowy w kierunku: SARS CoV-2 / grypy A+B / RSV;
13) odczyn opadania krwinek czerwonych (OB);
14) wskaźnik protrombinowy (INR);
15) kinaza fosfokreatynowa izoenzym CK-MB (CKMB);
16) kwas moczowy;
17) czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT) - czas kaolinowo-kefalinowy;
18) wapń zjonizowany;
19) amylaza;
20) fibrynogen;
21) gamma glutamylotranspeptydaza (GGTP).
Komunikat MZ nr 2: od 1 listopada 2023 r. zmiana w receptach na leki zawierające określone środki odurzające lub substancje psychotropowe
Od 1 listopada 2023 r. recepty na leki zawierające określone środki odurzające lub substancje psychotropowe będą wystawiane wyłącznie w formie elektronicznej - przekazało we wtorek Ministerstwo Zdrowia.
Minister Zdrowia informuje, że z dniem 1 listopada 2023 r. wchodzą w życie nowe przepisy, zgodnie z którymi nie będzie można wystawić recepty w postaci papierowej na leki zawierające określone środki odurzające lub substancje psychotropowe.
Nie będzie również możliwe zrealizowanie w aptece ogólnodostępnej albo punkcie aptecznym recepty papierowej wystawionej po tym terminie.
"Natomiast recepty wystawione w postaci papierowej przed 1 listopada 2023 r. (tzn. najpóźniej z dniem 31 października 2023 r.) będą mogły po tej dacie zostać skutecznie zrealizowane w aptece ogólnodostępnej albo punkcie aptecznym w przewidzianym dla nich terminie ważności, tj. najpóźniej do 30 listopada 2023 r." - wyjaśnił resort zdrowia.
Podkreślono, że żadna recepta w postaci papierowej na te środki lub substancje nie będzie mogła zostać skutecznie zrealizowana począwszy od 1 grudnia br.
"Termin realizacji recept na lek zawierający wszelkie środki odurzające lub substancje psychotropowe, na preparaty zawierające te środki lub substancje oraz prekursory kategorii 1, niezależnie od postaci tych recept (papierowej albo elektronicznej) wynosi bezwarunkowo 30 dni od dnia wystawienia recepty" - zwróciło uwagę MZ.
Jednocześnie przypomniano, że wyjątkowo – w przeciwieństwie do recept na innego rodzaju leki, żadna recepta (w tym papierowa) na lek zawierający środek odurzający lub substancję psychotropowa, preparat zawierający te środki lub substancje oraz prekursory kategorii 1, nie może być wystawiona z odroczeniem jej realizacji poprzez zawarcie na/w niej daty realizacji "od dnia". Wynika to wprost z ustawy z dnia 6 września 2001 r.– Prawo farmaceutyczne.
Komunikat MZ nr 3: od 1 listopada 2023 r. zmiana dla wystawiających recepty na bezpłatne leki
Od 1 listopada 2023 r. osoby wystawiające recepty na bezpłatne leki mogą skorzystać z możliwości dostępu do danych osobowych pacjentów uprawnionych do bezpłatnych leków lub jednostkowych danych medycznych dotyczących przepisanych leków - przypomniał resort zdrowia.
We wtorek na platformie X Ministerstwo Zdrowia przypomniało o uruchomieniu możliwości dostępu do danych osobowych pacjentów uprawnionych do bezpłatnych leków lub jednostkowych danych medycznych dotyczących przepisanych leków.
"Od 1 listopada 2023 r. osoby wystawiające recepty na bezpłatne leki dla pacjentów: do ukończenia 18. roku życia, po ukończeniu 65. roku życia oraz kobiet w okresie ciąży mogą skorzystać z dostępu do ich danych osobowych lub jednostkowych danych medycznych dotyczących ilości oraz rodzaju przepisanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych" - podkreślił resort zdrowia.
Dodano, że dostęp ten jest możliwy bez zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego.
Komunikat MZ nr 4: program profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy został rozszerzony
Od 1 listopada do programu profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy uprawnionych będzie więcej kobiet - przypomina Ministerstwo Zdrowia. Bez skierowania bezpłatne badania mammograficzne będą mogły wykonać pacjentki w wieku 45-74, a bezpłatne badania cytologiczne będą przysługiwać kobietom w wieku od 25 do 64 lat.
Jedna na osiem kobiet może zachorować na raka piersi
Zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów szacuje się, że w krajach wysoko rozwiniętych jedna na osiem kobiet może zachorować na raka piersi.
Mammograficzne badanie przesiewowe ma na celu wykrycie nowotworu we wczesnym etapie rozwoju. Dzięki prześwietlaniu tkanek piersi promieniami rentgenowskimi można znaleźć nieprawidłowości, zanim będzie je można wyczuć lub zobaczyć. Leczenie niezaawansowanego stadium jest skuteczniejsze i tańsze niż bardziej zaawansowanej choroby. Wychwycenie w porę groźnych zmian daje też pacjentkom ponad 90 proc. szans przeżycia kolejnych pięć lat po diagnozie.
Prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi rośnie z wiekiem. Na to, czy rozwinie się proces nowotworowy, wpływają także odziedziczone predyspozycje genetyczne, historia zachorowań w najbliższej rodzinie, „gęsta” tkanka piersi, wczesna menstruacja (przed 12. rokiem życia), późna menopauza (po 55. roku życia), duża nadwaga po menopauzie, bezdzietność, pierwsze dziecko urodzone po trzydziestce, nadużywanie alkoholu.
Ponadto kobiety, które przechodziły dwie lub więcej biopsji z powodu niezłośliwych zmian w tkance piersi, także mają podwyższone prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwór. Jednak przyczyną tego ryzyka są nie same biopsje, ale nieprawidłowości, które do nich doprowadziły.
Dane Krajowego Rejestru Nowotworów wskazują też, że w Polsce aż 40 proc. nowo zdiagnozowanych przypadków raka szyjki macicy jest bardzo zaawansowanych, a zaledwie 27 proc. Polek robi badania cytologiczne. Polska ma też jedno z najwyższych wskaźników zachorowań i umieralności z powodu złośliwych nowotworów szyjki macicy w Europie.
Cytologia i rak szyjki macicy od 1 listopada 2023 r.
Podczas badania cytologicznego z zewnętrznego kanału i tarczy szyjki macicy pobierana jest próbka komórek. Jeśli ich obraz pod mikroskopem wskazuje na jakieś nieprawidłowości, lekarz stosuje odpowiednie leczenie lub kieruje kobietę na badanie kolposkopowe. Od wyniku kolposkopii zależy, czy kobieta będzie dalej obserwowana, czy rozpocznie leczenie onkologiczne.
W krajach, które badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy zaczęły wiele lat temu, nastąpiła znaczna poprawa. Na przykład w Szwecji w 1965 r. wskaźnik zachorowalności na ten nowotwór wynosił 20 na 100 tys. kobiet, podczas gdy w 2012 r. zmalał do 6,5 na 100 tys. Liczba kobiet, zgłaszających się na badanie cytologiczne, wzrosła w tym czasie z 40 do 90 proc.
W Wielkiej Brytanii współczynnik umieralności został prawie trzykrotnie zredukowany w latach 1989-2008, dzięki temu, że Brytyjki udało się przekonać do udziału w programie profilaktyki raka szyjki macicy (początkowo cytologię robiło 10 proc. kobiet, a w 2008 r. - 78 proc.). Tak wysoką skuteczność mają badania, którym regularnie - co 3-5 lat - poddawane są kobiety w wieku 25-60 lat.
Resort zdrowia podkreśla, że profilaktyka jest najskuteczniejszą formą walki z nowotworami. Wykrycie raka piersi we wczesnym stadium zwiększa szanse wyleczenia. Badania w ramach programu można wykonać co dwa lata.
Dodatkowo, od 1 stycznia 2024 r., kobiety, które miały wcześniej zdiagnozowaną zmianę nowotworową piersi, mogą ponownie wziąć udział w programie co 12 miesięcy, gdy zakończyły swoje leczenie i 5-letni okres monitorowania lub nie zakończyły leczenia, ale po 5 latach od leczenia chirurgicznego raka piersi są w trakcie uzupełniającej hormonoterapii.
Z kolei w ramach bezpłatnego programu badania cytologiczne powinny być wykonywane co 3 lata oraz co roku u kobiet obciążanych czynnikami ryzyka (tzn. zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV - typem wysokiego ryzyka). Rak szyjki macicy na wczesnym etapie jest wyleczalny w ponad 99 proc. przypadków.