Uchwalona 25 sierpnia 2006 r. nowelizacja ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1593 ze zm.) zobowiązała administrację samorządową, m.in. urzędy gminy i miast, urzędy marszałkowskie, starostwa powiatowe, do oceny kwalifikacyjnej pracowników zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych, także mianowanych. Do ubiegłego roku obowiązkowej ocenie poddawani byli tylko ci ostatni pracownicy.
- Zgodnie z nowelizacją pierwsza obowiązkowa ocena musiała być przeprowadzona do 10 października tego roku - wyjaśnia Agnieszka Piskorz-Ryń z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Wiele urzędów oceny traktuje bardzo poważnie. Antoni Pawlak, rzecznik prasowy gdańskiego urzędu miasta, mówi, że jej wynik będzie brany pod uwagę m.in. przy przyznawaniu premii czy awansowaniu. Z kolei konsekwencją negatywnej oceny może być utrata pracy.
Negatywna lub pozytywna
Ocena okresowa wystawiona przez przełożonego może być pozytywna lub negatywna.
Jedna i druga musi być doręczona pracownikowi na piśmie niezwłocznie po jej dokonaniu. Oceniany potwierdza jej odbiór i zapoznanie się z nią w części E arkusza ocen. Wzór arkusza ocen stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 13 marca 2007 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania ocen kwalifikacyjnych pracowników samorządowych (Dz.U. nr 55, poz. 361).
Pozytywna ocena, szczególnie wsparta bardzo dobrym stopniem wykonywania obowiązków, może skutkować awansem - przeniesieniem na wyższe stanowisko lub przeszeregowaniem do wyższej kategorii. Pozytywna ocena wystawiana jest jednak również w przypadku dobrego i zadowalającego wykonywania obowiązków.
Natomiast jeśli oceniający stwierdził, że pracownik w stopniu niezadowalającym wykonuje swoje obowiązki, wystawia ocenę negatywną. Dla ocenianego jest to wyraźny sygnał, że wykonuje pracę nie tak, jak powinien.
W uzasadnieniu oceny, zarówno pozytywnej, jak i negatywnej, przełożony oceniający musi napisać, w jaki sposób pracownik wykonywał obowiązki w okresie, w którym podlegał ocenie czy wykonywał dodatkowe zadania. Ocena negatywna może być wystawiona, kiedy oceniany większość obowiązków zapisanych w opisie stanowiska realizował poniżej oczekiwań i nie spełniał w ogóle lub rzadko wybrane kryteria.
Każda ocena - zarówno negatywna, jak i pozytywna - dokonana przez przełożonego może podlegać weryfikacji w trybie odwoławczym. Pracownicy zatem mogą zakwestionować nie tylko końcową ocenę negatywną, ale także pozytywną, o ile uznają, że oceniający źle określił poziom wykonywania obowiązków. Jest to o tyle ważne, że arkusz ocen włącza się do akt osobowych pracownika.
CZAS NA ODWOŁANIE
Od okresowej oceny kwalifikacyjnej pracownikowi służy odwołanie w ciągu 7 dni od jej doręczenia do kierownika jednostki zatrudniającej ocenianego pracownika.
Odwołanie od oceny
Zgodnie ze wspomnianymi: ustawą i rozporządzeniem, od okresowej oceny kwalifikacyjnej pracownikowi służy odwołanie w ciągu siedmiu dni od jej doręczenia do kierownika jednostki zatrudniającej ocenianego pracownika. Dokumenty te nie określają jednak, w jakim terminie odwołanie powinno być rozpatrywane. Szczegółowe zasady wnoszenia i rozpatrywania może regulować uchwała rady gminy czy miasta w sprawie przeprowadzania ocen kwalifikacyjnych.
- Jeśli jednak uchwała rady nie precyzuje terminu rozpatrzenia odwołania, można przyjąć na zasadzie wypełnienia luki prawnej ogólne terminy wynikające z kodeksu postępowania administracyjnego - mówi Małgorzata Czartoryska, prawnik z firmy AM Ekspert.
W takim przypadku odwołanie powinno być rozpatrzone w terminie 30 dni. W odwołaniu można zakwestionować: tryb przeprowadzenia oceny, a także jej uzasadnienie, jeśli jest zbyt ogólne lub mija się z prawdą.
Warto też pamiętać, że rozmowa powinna się odbyć nie wcześniej niż na siedem dni przed datą ostatecznego sporządzenia oceny okresowej. Natomiast ocena pisemna powinna być przeprowadzona już po rozmowie z ocenianym pracownikiem.
Jeśli któryś w warunków nie został spełniony, oceniany pracownik może się odwołać, wskazując, że nie zostały spełnione wynikające z rozporządzenia zasady.
JAK PRZEBIEGA OCENA
Przy składaniu odwołania należy pamiętać, że procedura oceny powinna uwzględniać:
• ustalenie kryteriów i terminu oceny poprzez wypełnienie arkusza dotyczącego danych osoby ocenianej i jej poprzedniej oceny oraz kryteriów i terminu sporządzenia oceny na piśmie,
• zatwierdzenie przez kierownika jednostki kryterium oceny,
• przekazanie terminu oceny i kryteriów ocenianemu,
• przeprowadzenie rozmowy z pracownikiem,
• pisemną ocenę pracownika.
Przyczyna zwolnienia
Pierwsza ocena negatywna może znacząco wpłynąć na sytuację pracownika. Przede wszystkim może skutkować pominięciem np. przy przyznawaniu nagród lub premii, uniemożliwieniem awansu czy przeszeregowanie do wyższej kategorii.
Natomiast uzyskanie drugiej oceny negatywnej oznacza dla pracownika zatrudnionego na stanowisku urzędniczym bezwzględne zakończenie zatrudnienia. Zgodnie bowiem z art. 17 ust. 4 pkt 1 ustawy o pracownikach samorządowych po doręczeniu pracownikowi ujemnej okresowej oceny kwalifikacyjnej, potwierdzonej ponowną ujemną oceną, która nie może być dokonana wcześniej niż po upływie trzech miesięcy, pracodawca samorządowy niezwłocznie rozwiązuje stosunek pracy z pracownikiem samorządowym zatrudnionym na stanowisku urzędniczym za wypowiedzeniem lub odwołuje go ze stanowiska w przypadku pracowników powołanych. Natomiast z pracownikiem samorządowym mianowanym, zatrudnionym na stanowisku innym niż urzędnicze, ocenionym po raz drugi negatywnie, pracodawca może rozwiązać stosunek pracy za wypowiedzeniem.
Jednak druga ocena musi być przeprowadzona zgodnie z zasadami zawartymi w ustawie i rozporządzeniu. Dokumenty te jednak nie mówią o trybie odwoławczym od drugiej oceny negatywnej. Skoro jednak skutkuje ona natychmiastowym zwolnieniem niektórych pracowników, można wnioskować, że odwołanie nie przysługuje.
- W przypadku otrzymania drugiej oceny negatywnej pracownik może wnieść pozew do sądu pracy - mówi Małgorzata Czartoryska.
JOLANTA GÓRA
jolanta.gora@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2001 nr 142, poz. 1593 ze zm.).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 13 marca 2007 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania ocen kwalifikacyjnych pracowników samorządowych (Dz.U. nr 55, poz. 361).