Chcąc wskazać konkretne stanowiska, na których pracownicy zobowiązani byli (czy są obecnie) do składania oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej i informacji o niekaralności, należy przeanalizować przepisy obu ustaw o pracownikach samorządowych.
Oświadczenie o prowadzonej działalności gospodarczej
Według art. 31 i 33 obecnie obowiązującej ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, obowiązkiem złożenia oświadczenia o prowadzonej działalności gospodarczej objęci są pracownicy samorządowi zatrudnieni na stanowiskach:
● urzędniczych – w tym kierowniczych stanowiskach urzędniczych,
● doradców,
● asystentów.
O ile stanowiska doradców i asystentów nie budzą wątpliwości, to w ramach kategorii stanowisk urzędniczych wyróżniamy wiele różnych funkcji. Nie każdy pracownik zatrudniony na takim stanowisku będzie zobowiązany do składania oświadczenia o prowadzonej działalności gospodarczej. Oświadczeń nie składają bowiem pracownicy zatrudnieni na podstawie:
● wyboru:
– w urzędzie marszałkowskim: marszałek województwa, wicemarszałek oraz pozostali członkowie zarządu województwa – jeżeli statut województwa tak stanowi,
– w starostwie powiatowym: starosta, wicestarosta oraz pozostali członkowie zarządu powiatu – jeżeli statut powiatu tak stanowi,
– w urzędzie gminy: wójt (burmistrz, prezydent miasta),
– w związkach jednostek samorządu terytorialnego: przewodniczący zarządu związku i pozostali członkowie zarządu – jeżeli statut związku tak stanowi,
● powołania – zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), skarbnik gminy, skarbnik powiatu, skarbnik województwa,
● umowy o pracę na stanowisku sekretarza.
Osoby zatrudnione na powyższych stanowiskach podlegają przepisom ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Na podstawie art. 4 tej ustawy – w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r. – pracownicy samorządowi zatrudnieni na podstawie wyboru, powołania oraz na stanowiskach sekretarzy nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w jej prowadzeniu (nie dotyczy to działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego). Skoro zatem osoby te nie mogą prowadzić działalności, to nie muszą również składać oświadczenia na ten temat.
ZAPAMIĘTAJ!
Z obowiązku składania oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej zwolnieni są również pracownicy samorządowi zatrudnieni na wszystkich stanowiskach pomocniczych i obsługi.
Żaden przepis ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych nie nakłada na pracowników stanowisk pomocniczych i obsługi obowiązku składania oświadczeń o prowadzonej działalności gospodarczej. Należy zatem przyjąć, że nie muszą ich składać.
Poprzednie regulacje w tym zakresie – zawarte w ustawie z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych – stanowiły (w art. 18a), że pracownik samorządowy był obowiązany złożyć oświadczenie o prowadzeniu działalności gospodarczej. W przepisach tych nie było przy tym dodatkowych wytycznych określających, jacy dokładnie pracownicy samorządowi i na jakich stanowiskach objęci byli takim obowiązkiem. W związku z tym przyjmowano, że obowiązek złożenia oświadczenia o prowadzeniu działalności gospodarczej dotyczył wszystkich pracowników samorządowych – bez względu na formę zatrudnienia i pełnione funkcje.
Należy jednak wspomnieć, że szczegółowe regulacje związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez pracowników samorządowych zatrudnionych na urzędniczych i kierowniczych stanowiskach urzędniczych wynikały również z ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.
Do 31 grudnia 2008 r. (czyli do dnia obowiązywania ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych) osoby na stanowiskach:
● wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), zastępców wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), skarbników gmin, sekretarzy gmin, kierowników jednostek organizacyjnych gminy, osób zarządzających i członków organów zarządzających gminnymi osobami prawnymi oraz innych osób wydających decyzje administracyjne w imieniu wójta (burmistrza, prezydenta miasta),
● członków zarządów powiatów, skarbników powiatów, sekretarzy powiatów, kierowników jednostek organizacyjnych powiatu, osób zarządzających i członków organów zarządzających powiatowymi osobami prawnymi oraz innych osób wydających decyzje administracyjne w imieniu starosty,
● członków zarządów województw, skarbników województw, kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, osób zarządzających i członków organów zarządzających wojewódzkimi osobami prawnymi oraz innych osób wydających decyzje administracyjne w imieniu marszałka województwa
– nie mogły prowadzić działalności gospodarczej.
ZAPAMIĘTAJ!
Do końca 2008 r. obowiązek składania oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej obejmował wszystkich pracowników samorządowych – nawet tych, którzy faktycznie nie mogli prowadzić takiej działalności.
TABELA. Osoby obowiązane do składania oświadczenia o prowadzonej działalności gospodarczej
@RY1@i40/2011/018/i40.2011.018.000.0036.001.jpg@RY2@
Zaświadczenie o niekaralności
Obowiązująca ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych przewiduje, że zaświadczenie o niekaralności jest wymagane tylko w przypadkach w niej wskazanych, gdy jednym z warunków do zatrudnienia jest niekaralność lub brak skazania kandydata. W związku z tym każdy pracownik samorządowy zatrudniony na podstawie powołania lub wyboru powinien złożyć zaświadczenie o niekaralności. Jednym z podstawowych warunków zatrudnienia pracownika na takiej podstawie jest bowiem potwierdzenie faktu, że nie był on skazany prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe (art. 6 ust. 2 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych).
ZAPAMIĘTAJ!
Od pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę oświadczenia o niekaralności wymaga się tylko w przypadku, gdy mają oni objąć stanowisko urzędnicze lub kierownicze urzędnicze.
Pracownicy samorządowi zatrudnieni na stanowiskach pomocniczych i obsługi – czyli tzw. nieurzędniczych – nie muszą informować pracodawcy o braku skazania.
Natomiast poprzednio obowiązująca ustawa z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych nakładała obowiązek przedłożenia zaświadczenia o niekaralności w przypadku obsadzania stanowisk urzędniczych i kierowniczych urzędniczych. Poświadczenie, że dana osoba nie była prawomocnie skazana za przestępstwo umyślne, musiał złożyć kandydat na stanowisko urzędnicze, który miał być zatrudniony na podstawie mianowania lub umowy o pracę (art. 3 ust. 3 ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych). Natomiast poświadczenie niekaralności w przypadku kierowniczego stanowiska urzędniczego dotyczyło zatrudnienia na podstawie mianowania, powołania i umowy o pracę (art. 3 ust. 4 ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych). Wszelkie stanowiska pomocnicze i obsługi nie wymagały zatem również wówczas składania zaświadczenia o niekaralności.
TABELA. Osoby zobowiązane do złożenia zaświadczenia o niekaralności
@RY1@i40/2011/018/i40.2011.018.000.0036.002.jpg@RY2@
PODSTAWY PRAWNE
• Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 223, poz. 1458; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 134, poz. 777)
• Ustawa z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (j.t. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593) – akt nieobowiązujący
• Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 182, poz. 1228)