Zobacz aktualny: Łatwiej stracić prawo do najmu lokalu komunalnego
Od 16 listopada 2011 r. obowiązuje ustawa z dnia 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego oraz ustawy kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 224, poz. 1342).
Przyczyny zmian
Zmiana przepisów związanych z przeprowadzaniem eksmisji jest konsekwencją orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2007 r. (sygn. K 26/05) i z dnia 4 listopada 2010 r. (sygn. K 19/06). Nowelizacja ma na celu także dostosowanie systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 marca 2008 r. (sygn. akt S 2/08). Trybunał Konstytucyjny zakwestionował zgodność z Konstytucją przepisu art. 1046 § 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – kodeks postępowania cywilnego i nakazał zmienić przepisy w terminie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia orzeczenia.
Dostosowując przepisy ustawodawca wprowadza definicję tymczasowego pomieszczenia, rozszerza katalog obowiązków gminy o obowiązek wskazywania tymczasowego pomieszczenia oraz określa maksymalny okres udostępnienia takiego pomieszczenia.
Czytaj także: TK: przepisy ws. osób eksmitowanych niezgodne z konstytucją>>
Eksmisja do noclegowni lub schroniska
Wchodzące w życie przepisy zwiększą ochronę ofiar przemocy w rodzinie. Lokatorzy będą nadal eksmitowani do lokali socjalnych lub pomieszczeń tymczasowych. Zmiana obejmie jednak z przypadki, w których eksmisji będzie można dokonywać bezpośrednio do noclegowni lub schroniska.
Nowelizacja ustawy zastąpiła przesłankę znęcania się nad rodziną bardziej rozbudowanym sformułowaniem stosowania przemocy w rodzinie. Jeżeli bowiem wobec sprawcy przemocy sąd w orzeczeniu o eksmisji wskaże za jej przyczynę znęcanie się psychiczne lub fizyczne nad rodziną, zostanie pozbawiony prawa do otrzymania pomieszczenia tymczasowego i trafi prosto do noclegowni.
Te same skutki odnosić się będą do osób, które z powodu rażącego albo uporczywego wykraczania przeciwko porządkowi domowemu albo niewłaściwego zachowania, czynić będą uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku. Chodzić tu będzie o takie zjawiska jak akty wandalizmu, napastowania lokatorów, libacji alkoholowych lub zakłócania ciszy nocnej.
Także osoby dokonujące samowolnego zajęcia lokalu nie będą mogły korzystać z prawa do pomieszczenia tymczasowego. Podobnie stanie się z osobami, które miały wynajęte mieszkanie na podstawie umowy najmu okazjonalnego.
Bez okresu ochronnego
Istotną zmianą jest również to, że od dnia wejścia w życie nowych przepisów, bez względu na porę roku, komornicy nie będą w odniesieniu do wyżej opisanej grupy osób stosować obowiązującego od 1 listopada do 31 marca okresu ochronnego, w trakcie którego obowiązuje zakaz wykonywania wyroków eksmisyjnych (art. 16 ustawy o ochronie praw lokatorów).
Eksmisja do pomieszczeń tymczasowych
Od dnia wejścia w życie nowelizacji funkcjonuje nowy sposób przeprowadzania eksmisji do pomieszczeń tymczasowych. Do takiego pomieszczenia eksmitowane będą osoby, które nie uzyskały prawa do lokalu socjalnego i jednocześnie nie należą do kategorii osób, którym grozi eksmisja bezpośrednio do schroniska lub noclegowni.
Umowę najmu pomieszczenia tymczasowego gmina będzie zawierać na czas oznaczony, nie krótszy niż miesiąc i nie dłuższy niż 6 miesięcy (art. 25a i n. ustawy). Po upływie tego okresu komornik będzie mógł przenieść osoby do noclegowni lub schroniska, gdzie będą oczekiwać, aż gmina zapewni im inne pomieszczenie tymczasowe.
Szczegółowy tryb eksmisji, w tym do pomieszczeń tymczasowych i noclegowni, mając na uwadze ochronę przed bezdomnością ma określić w swoim rozporządzeniu minister sprawiedliwości. Rozporządzenie ma wejść w życie najprawdopodobniej w grudniu tego roku.
Definicja pomieszczenia tymczasowego
We wprowadzanych przepisach określono również samą definicję pomieszczenia tymczasowego. Ma ono:
- nadawać się do zamieszkania,
- posiadać dostęp do źródła zaopatrzenia w wodę i do ustępu, chociażby te urządzenia znajdowały się poza budynkiem,
- posiadać oświetlenie naturalne i elektryczne,
- dawać możliwość ogrzewania,
- posiadać niezawilgocone przegrody budowlane,
- zapewniać możliwość zainstalowania urządzenia do gotowania posiłków,
- zapewniać co najmniej 5 m2 powierzchni mieszkalnej na jedną osobę,
- w miarę możności znajdować się w tej samej lub pobliskiej miejscowości, w której dotychczas zamieszkiwały osoby przekwaterowywane (art. 5a ustawy).
Na gminach spoczywa także obowiązek wydzielenia ze swojego zasobu mieszkaniowego pomieszczeń tymczasowych, przeznaczonych na wynajem. Nowością jest wskazanie gmin oraz osób trzecich jako dostarczających takie lokum.
Czytaj także: Postępowanie eksmisyjne z lokalu będącego własnością gminy>>
Odszkodowanie za niedostarczenie pomieszczenia tymczasowego
Nowelizacja zmienia także przepisy umożliwiające domaganie się od gminy odszkodowania w przypadkach, gdy nie dostarcza ona pomieszczenia tymczasowego właścicielowi, w którym znajdują się osoby oczekujące na eksmisje.
Często dochodzi do sytuacji, gdy mimo istniejącego prawomocnego orzeczenia o eksmisji, osoby których ono dotyczy przebywają nadal w spornym lokalu. Wskutek takich sytuacji właściciel lokalu ponosi straty. Dotychczas odszkodowania takiego można było domagać się gdy eksmitowani oczekiwali dostarczenia lokalu socjalnego. Obecnie zasady dotyczące odszkodowań za brak pomieszczeń tymczasowych są takie same.
Co się nie zmienia
Wchodząca w życie ustawa nie zmienia położenia bezrobotnych, emerytów, kobiet w ciąży i innych osób, które są uprawnione do otrzymania lokalu socjalnego w związku z orzeczeniem eksmisji. Sąd orzekając w stosunku do nich o prawie do otrzymania lokalu socjalnego, będzie nadal zobowiązany nakazać wstrzymanie wykonania eksmisji do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.
Piotr Rola
samorzad.infor.pl