Port w Helu będzie miał własny plan gospodarowania przestrzennego. Ustali go w rozporządzeniu Rada Ministrów. Rząd rozpoczął pracę nad jego projektem. Mają się one zakończyć przyjęciem tego aktu prawnego w IV kwartale 2023 r. Jakie są zamiary rządowych planistów?
Port w Helu objęty jest obecnie planem zagospodarowania morskich wód wewnętrznych, który rząd przyjął wydając odpowiednie rozporządzenie w 2021 r. Plan ten określono w skali 1:200 000, dlatego też określany jest skrótowo jako „PZP POM 1:200 000”. Właśnie mała skala planu stanowi jego istotną wadę. Urzędnicy Ministerstwa Infrastruktury uznali, że plan z 2021 r. nie przystaje dokładnością do potrzeb rozwojowych portu morskiego w Helu. PZP POM 1:200 000 dla obszaru objętego planem, wyznacza jeden akwen o funkcji podstawowej funkcjonowanie portu lub przystani. Tymczasem stosunki przestrzenne w tym akwenie są zdecydowanie bardziej złożone – czytamy w uzasadnieniu projektu – i wymagają bardziej szczegółowej regulacji. Ponadto dla wód wewnętrznych portu morskiego w Helu nie ma obecnie żadnej regulacji z zakresu planowania przestrzennego, gdyż PZP POM 1:200 000 ich nie obejmuje. Dlatego też resort infrastruktury zainicjował prace nad nowym planem zagospodarowania przestrzennego, który obejmie sam port morski w Helu. Odpowiedzialny jest za nie sekretarz stanu w MI Marek Gróbarczyk. Projekt rozporządzenia w tej sprawie umieszczono w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.
Port w Helu – cele planu zagospodarowania
Głównym celem przyjęcia planu zagospodarowania przestrzennego portu w Helu jest – jak deklarują autorzy projektu – uregulowanie zagospodarowania i użytkowania obszarów morskich na terenie portu helskiego. Zgodnie z zamiarami planistów z resortu infrastruktury plan ma „umożliwić koordynację funkcjonalną i terytorialną różnorodnych działań przestrzennych, w tym w szczególności realizację przedsięwzięć inwestycyjnych na obszarach morskich w sposób zrównoważony, tj. zapewniający efektywne wykorzystanie ich cech, zasobów i właściwości dla różnych celów społecznych i gospodarczych”. Ponadto plan ma pozwolić „ograniczyć konflikty między użytkownikami oraz z otoczeniem, zapewnić trwałość nieodnawialnych zasobów i procesów przyrodniczych w perspektywie obecnego i kolejnych pokoleń, a także umożliwi osiągnięcie celów wynikających z krajowych dokumentów strategicznych”.
Nowy plan zagospodarowania przestrzennego portu helskiego będzie – jak zakładają urzędnicy MI – narzędziem równoważenia interesów wykorzystania przestrzeni morskiej, „ponieważ diagnozuje przestrzenne uwarunkowania rozwoju, określa elementy składowe struktury przestrzennej i ich wzajemne relacje oraz wskazuje ich pożądany kształt”.
Ponadto plan ma wprowadzać istotne zakazy i ograniczenia odnoszące się do korzystania z obszarów morskich, rozstrzygać o rozmieszczeniu w tych obszarach inwestycji celu publicznego, kierunkach rozwoju transportu i infrastruktury technicznej oraz określać obszary i warunki ochrony środowiska i dziedzictwa kulturowego, uprawiania rybołówstwa, a także poszukiwania oraz rozpoznawania kopalin.
Plan portu w Helu ustali priorytety i funkcje
Plan będzie przyznawał priorytety wybranym sposobom wykorzystania i zapewniał spójność całości proponowanych rozwiązań – zapewniają autorzy projektu. Według nich służyć temu będzie ustalanie dla akwenów wydzielonym w planie funkcji podstawowej określającej wiodące przeznaczenie akwenu, którego nie mogą zakłócać w sposób trwały inne sposoby jego wykorzystania.
Funkcje podstawowe oznaczają wiodące przeznaczenia obszaru.
Funkcje dopuszczalne oznaczają natomiast inne możliwe sposoby użytkowania, które nie mogą zakłócać w sposób stale uniemożliwiający realizację ustalonej funkcji podstawowej i nie rodzą w tym zakresie istotnych konfliktów.
Plan podstawą działań w porcie helskim
Autorzy projektu po przeanalizowaniu uwarunkować dotyczących portu w Helu wskazują na potrzebę zabezpieczenia przestrzeni morskiej dla takich działań jak:
- rozbudowa portu morskiego w Helu w sposób zrównoważony,
- rozwój portu morskiego Hel-Zachód,
- funkcjonowanie Morskiego Portu Wojennego Hel-Zachód,
- zapewnienie możliwości rozwoju i bezpieczeństwa żeglugi morskiej,
- rozwój i utrzymanie sieci infrastruktury technicznej,
- trwały i zrównoważony rozwój turystyki nadmorskiej i morskiej,
- ochrona podwodnego dziedzictwa kulturowego,
- ochrona środowiska i przyrody z uwzględnieniem prognozowanych zmian klimatycznych, przede wszystkim form ochrony przyrody, jakości wód i osadów dennych, ochrony brzegu morskiego, ochrony przeciwpowodziowej,
- zachowanie funkcji rybołówstwa poprzez ochroną obszarów cennych dla ichtiofauny, zapewnienie warunków bezpiecznej migracji ryb dwuśrodowiskowych, zapewnienie warunków do transportu oraz przeładunku ryb w porcie.
Projektowany plan zagospodarowania przestrzennego portu w Helu w intencjach jego autorów ma posłużyć realizacji celów priorytetowych dla polskich obszarów morskich, do których ich zdaniem należą:
- wsparcie zrównoważonego rozwoju w sektorze morskim z uwzględnieniem aspektów gospodarczych, społecznych i środowiskowych, w tym poprawę stanu środowiska i odporności na zmiany klimatu,
- zapewnienie obronności i bezpieczeństwa państwa,
- zapewnienie koordynacji działań podmiotów i sposobów wykorzystania morza, spójne zarządzanie obszarami morskimi i nadmorskimi, w tym zasobami Morza Bałtyckiego,
- wzmocnienie pozycji portów morskich, zwiększenie konkurencyjności transportu morskiego oraz zapewnienie bezpieczeństwa morskiego,
- oszczędne korzystanie z przestrzeni, pozostawiające możliwie wiele miejsca pod przyszłe, w tym również nieznane, sposoby korzystania z morza.
Helski magistrat na swojej stronie internetowej informuje, że port w Helu został zbudowany w latach 1882-83 przez rząd pruski. Pierwotnie przystań kutrów i łodzi rybackich osłaniał falochron o konstrukcji drewnianej, który zajmował obszar odpowiadający obecnemu basenowi wewnętrznemu. Dopiero kolejne modernizacje, dokonane przez rząd II Rzeczypospolitej w latach 1924–25 i 1929–33, doprowadziły do uzyskania konkretnej konstrukcji i powierzchni.
Port w Helu osłonięty jest od strony wód Zatoki Gdańskiej dwoma falochronami pełniącymi jednocześnie od wewnątrz funkcję nabrzeży: Falochronem Zachodnim (o długości 615 m) oraz Falochronem Południowym (o długości 180 m). Wewnątrz portu są trzy nabrzeża (Wyładunkowe, Wyposażeniowe, Remontowe) oraz trzy pirsy (Rybacki, Kaszubski, Wewnętrzny). Wewnątrz portu wyróżnić można następujące baseny: Basen Jachtowy (w którym zainstalowano pomosty pływające dla jednostek sportowych), Basen Wewnętrzny i Zewnętrzny. (PAP)