Polityka społeczna stanowi gałąź działalności zarówno państwa, jak i organizacji pozarządowych w zakresie zaspokajania potrzeb i rozwiązywania problemów społecznych. Granice prowadzonej polityki społecznej wyznaczają realne potrzeby mieszkańców powiązane z podstawowymi zasadami, do których należy m.in. zasada subsydiarności. Pomoc udzielana jest każdej rodzinie czy też osobie samotnej, jeśli istnieją obiektywne przesłanki wskazujące na to, że dana jednostka nie jest w stanie sama sobie poradzić.
Polityka społeczna prowadzona na poziomie samorządu terytorialnego obejmuje wiele działań realizowanych przez odrębne instytucje. Należą do nich urzędy gminy, ośrodki pomocy społecznej, ośrodki interwencji kryzysowej, a także domy pomocy społecznej i centra pomocy rodzinie. Od umiejętności współpracy i koordynacji działań wskazanych instytucji zależy efektywność realizacji działań z zakresu polityki społecznej.
Realizacja wskazanych zadań jest złożona również ze względu na wiele uregulowań prawnych określających zakres i podstawy działań prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego. Polityki społecznej nie należy wiązać tylko i wyłącznie z ustawą o pomocy społecznej. Stąd potrzeba wskazania podstawowych zadań z zakresu polityki społecznej wynikających z wielu ustaw pomocowych, takich jak ustawa o świadczeniach rodzinnych, ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawa o dodatkach mieszkaniowych, ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy czy też ustawa o systemie oświaty.
Z myślą o osobach zatrudnionych w instytucjach realizujących zadania z zakresu polityki społecznej, jak również osobach zatrudnionych w instytucjach bezpośrednio z nimi współpracujących przygotowany został Poradnik Samorządowca w całości poświęcony tej tematyce.
W Poradniku przedstawiono cztery wybrane zadania z zakresu polityki społecznej realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego. Wybór zadań związany jest bezpośrednio z występowaniem zagadnień wymagających szerszej analizy.
Pierwszy rozdział poświęcony został funduszowi alimentacyjnemu regulowanemu w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Instytucja ta „powróciła” jako następstwo zaliczki alimentacyjnej w zmodyfikowanej formie. Wraz z rozbudowaną formułą postępowania wobec dłużników alimentacyjnych, mówiącą o obowiązku informowania dłużników o ciążących na nich zobowiązaniach, przed organami dla nich właściwymi pojawiło się wiele zadań związanych z obsługą dłużnika.
Rozdział drugi stanowi przegląd form pomocy wskazanych w ustawie o świadczeniach rodzinnych, ze szczególnym uwzględnieniem zmian wprowadzonych przez ustawodawcę w związku z koordynacją świadczeń rodzinnych na terenie krajów Unii Europejskiej, a tym samym podziału kompetencji pomiędzy ośrodki realizujące zadania z zakresu przyznawania świadczeń a Centra Polityki Społecznej pełniące funkcję realizatorów wypłaty świadczeń w przypadku, gdy zachodzi podstawa do koordynacji. Istotne znaczenie mają zarówno zmiany wprowadzone w związku z obsługą świadczeń pielęgnacyjnych dla osób niepełnosprawnych, polegające na rozszerzeniu katalogu osób uprawnionych do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, jak i związane z likwidacją kryterium dochodowego w zakresie ustalania uprawnień do świadczeń.
Zagadnienia uregulowane w rozdziale trzecim stanowią trzon zadań polityki społecznej realizowanej na poziomie samorządu terytorialnego. Zagadnienia te zostały zaprezentowane poprzez wskazanie problemów wymagających szczegółowej analizy i interpretacji. Na szczególną uwagę zasługuje podrozdział dotyczący szczególnego statusu pracownika socjalnego i przysługujących mu uprawnień dodatkowych.
Rozdział czwarty stanowi kontynuację rozważań w zakresie ustawy pomocy społecznej ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki instytucji domów pomocy społecznej. Poruszone kwestie dotyczą m.in. obowiązków ciążących na pracownikach domów pomocy społecznej związanych z osobami ubezwłasnowolnionymi bądź osobami wymagającymi ubezwłasnowolnienia. Są to kwestie, jakie należałoby uregulować w postępowaniu sądowym, wymagające szczegółowej znajomości zagadnień z zakresu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W piątym, ostatnim, rozdziale znajdują się podstawy prawne, które odnoszą się do całej zawartości Poradnika.
Mam nadzieję, że informacje te będą pomocne zarówno pracownikom socjalnym – będącym często pierwszym ogniwem łączącym osobę potrzebującą pomocy z urzędem – jak również urzędnikom realizującym zadania związane z obsługą świadczeń w postępowaniu administracyjnym. Skorzystają też osoby kierujące jednostkami pomocy społecznej odpowiedzialne za kompleksową obsługę świadczeń.
Zapraszam do lektury.
Ten numer Poradnika Samorządowca możesz zamówić poza prenumeratą w cenie 45 zł za egzemplarz.
W tym celu skontaktuj się z naszym Biurem Obsługi Klienta: telefonicznie 22 761 30 30; faksem: 22 761 30 31; lub emailem: prenumerata@infor.pl.
Do każdego egzemplarza zostaną doliczone koszty przesyłki 4,90 zł.