Bilans z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego sporządza się według wzoru zawartego w załączniku nr 4 do rozporządzenia ministra finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. nr 142, poz. 1020). Bilans z wykonania budżetu podpisują członkowie zarządu i skarbnik.
Aktywa w bilansie
Standardowy układ informacji bilansu z wykonania budżetu w aktywach obejmuje:
I. Środki pieniężne,
II. Należności i rozliczenia,
III. Inne aktywa.
W zakres środków pieniężnych wykazywanych w bilansie wchodzą środki pieniężne budżetu, środki pieniężne funduszy pomocowych oraz pozostałe środki pieniężne.
Środki pieniężne budżetu to środki pozyskane z tytułu gromadzonych dochodów na podstawie stosownych regulacji prawnych czy w przypadku np. gmin w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Budżety jednostek samorządu terytorialnego mogą być uzupełniane środkami pozyskanymi z funduszy pomocowych Unii Europejskiej na dofinansowanie różnego rodzaju projektów, jak też pożyczek zaciągniętych z budżetu państwa na finansowanie zadań realizowanych z udziałem środków pochodzących z UE. Środki te podlegają wykazaniu na odrębnych rachunkach bankowych.
Do ewidencji środków pieniężnych otrzymanych w ramach realizacji zadań z funduszy pomocowych, w zakresie których umowa lub przepis określają konieczność wydzielenia środków pomocowych na odrębnym rachunku, służy konto 137 „Rachunki środków funduszy pomocowych”.
Środki pieniężne
Inne środki pieniężne obejmują środki pieniężne w drodze, tj. środki pieniężne otrzymane z innych budżetów, kwot wpłaconych przez inkasentów za pośrednictwem poczty z tytułu dochodów budżetowych.
Stosownie do przyjętej techniki księgowania w jednostce samorządu terytorialnego, ewidencji tych środków można dokonywać na bieżąco lub wyłącznie na przełomie okresów sprawozdawczych. Do tej ewidencji służy konto 140 „Inne środki pieniężne”.
Na koncie 140 ujmuje się w szczególności:
• środki otrzymane z innych budżetów, w przypadku gdy środki te zostały przekazane w poprzednim okresie sprawozdawczym i są objęte wyciągiem bankowym z datą następnego okresu sprawozdawczego,
• kwoty wpłacane przez inkasentów za pośrednictwem poczty lub bezpośrednio do banku z tytułu dochodów budżetowych, w wypadku potwierdzenia wpłaty przez bank w następnym okresie sprawozdawczym,
• przelewy dochodów budżetowych zrealizowanych przez bank płatnika w okresie sprawozdawczym i objętych wyciągami bankowymi z rachunku bieżącego budżetu w następnym okresie sprawozdawczym.
Pozycja bilansu, która obejmuje należności i rozliczenia, prezentowana jest w podziale na:
• należności finansowe krótko- i długoterminowe,
• należności od budżetów,
• pozostałe należności i rozliczenia.
Należności wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego określane są mianem krótkoterminowych. Jeżeli jednak termin zwrotu należności przekracza 12 miesięcy od dnia bilansowego, zalicza się je do należności długoterminowych.
Należności długoterminowe powstają w wyniku długotrwałych rozliczeń z budżetem z tytułu mienia likwidowanych i prywatyzowanych albo sprzedawanych przedsiębiorstw i należności z tytułu sprzedanych nieruchomości zabezpieczonej hipoteką, jak również należności z tytułu udzielonych pożyczek długoterminowych.
Do ewidencji należności finansowych, w tym z tytułu udzielonych pożyczek służy konto 250 „Należności finansowe”.
Należności z tytułu pożyczek udzielonych z budżetu państwa w ramach prefinansowania na finansowanie zadań realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE, ewidencjonowane są na koncie 257 „Należności z tytułu prefinansowania”.
Należności od budżetów przedstawiają stan rozliczeń dochodów budżetowych realizowanych przez urzędy skarbowe na rzecz jednostek samorządu terytorialnego. Są to także dochody tych jednostek z tytułu udziału w podatkach dochodowych od osób fizycznych.
Rozrachunki z innymi budżetami ewidencjonowane są w jednostkach samorządowych na koncie 224 „Rozrachunki budżetu”. Są to w szczególności:
• rozliczenia dochodów budżetowych realizowanych przez urzędy skarbowe na rzecz budżetu,
• rozrachunki z tytułu udziałów w dochodach innych budżetów,
• rozrachunki z tytułu dotacji i subwencji,
• rozrachunki z tytułu dochodów pobranych na rzecz budżetu państwa.
Grupa pozostałych należności i rozliczeń obejmuje stan dochodów budżetowych zrealizowanych przez jednostki budżetowe i objęte sprawozdaniami budżetowymi, a które nie zostały przekazane na konto 133 „Rachunek budżetu”.
Z kolei inne aktywa stanowią wydatki przypadające na przyszłe okresy, czyli rozliczenia międzyokresowe czynne.
Pasywa w bilansie
Układ informacji w pasywach bilansu z wykonania budżetu obejmuje:
I. Zobowiązania,
II. Aktywa netto budżetu,
III. Inne pasywa.
Zobowiązania stanowią wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki.
W bilansie dzieli się je na:
• finansowe (krótko- i długoterminowe),
• wobec budżetów,
• pozostałe zobowiązania.
Zobowiązania finansowe dotyczą wydania aktywów finansowych albo wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na niekorzystnych warunkach.
W sytuacji jednostek samorządu terytorialnego, zobowiązania te mogą dotyczyć kredytów bankowych, zaciągniętych pożyczek oraz wyemitowanych papierów wartościowych (instrumentów finansowych).
Ewidencję zobowiązań zaliczonych do finansowych, z wyjątkiem kredytów bankowych, a w szczególności z tytułu zaciągniętych pożyczek i wyemitowanych instrumentów finansowych, prowadzi się na koncie 260 „Zobowiązania finansowe”.
Do ewidencji zobowiązań z tytułu pożyczek otrzymanych z budżetu państwa w ramach prefinansowania na finansowanie zadań realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE, służy konto 268 „Zobowiązania z tytułu prefinansowania”.
Zobowiązania wobec budżetów obejmują dochody związane z realizacją zadań zleconych z zakresu administracji rządowej oraz niewykorzystane dotacje na te zadania.
W grupie pozostałych zobowiązań może wystąpić m.in. równowartość środków pobranych od wykonawców robót jako zabezpieczenie należytego ich wykonania. Aktywa netto to aktywa jednostki pomniejszone o zobowiązania odpowiadające wartościowo funduszowi własnemu. W przypadku aktywów netto budżetu jest to wynik wykonania budżetu, którym może być deficyt lub nadwyżka.
W pozycji bilansu, jakimi są inne pasywa, ujmuje się m.in. środki z prywatyzacji w kwocie stanowiącej różnicę między przychodami i rozchodami oraz rozliczenia międzyokresowe przychodów, np. otrzymane dotacje lub subwencje oświatowe dotyczące następnego roku budżetowego.
Należy pamiętać, że pod bilansem z wykonania budżetu zamieszcza się informacje uzupełniające w odniesieniu m.in. do udzielonych i otrzymanych gwarancji i poręczeń.
Barbara KoŁodziej
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Rozporządzenie ministra finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. nr 142, poz. 1020).