Czym jest kontrola zarządcza w jednostkach sektora publicznego?
Zgodnie z art. 68 ust 1, ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy.
Polecamy: Jak przygotować się do zmian 2021
Jakie są cele kontroli zarządczej?
Zgodnie z art. 68 ust 2, ustawy o finansach publicznych celem kontroli zarządczej jest zapewnienie w szczególności:
1) zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi;
2) skuteczności i efektywności działania;
3) wiarygodności sprawozdań;
4) ochrony zasobów;
5) przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania;
6) efektywności i skuteczności przepływu informacji;
7) zarządzania ryzykiem.
Kto jest zobowiązany zapewnić funkcjonowanie kontroli zarządczej?
Zgodnie z art. 69 ust 1, ustawy o finansach publicznych zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej należy do obowiązków:
- ministra w kierowanych przez niego działach administracji rządowej, zwanego dalej "ministrem kierującym działem", z zastrzeżeniem ust. 2;
- wójta, burmistrza, prezydenta miasta, przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego;
- kierownika jednostki.
Gdzie są określone standardy kontroli zarządczej dla jednostek z sektora finansów publicznych?
Standardy kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych określone są w Komunikacie Nr 23 Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2009 r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych.
Standardy mówią między innymi o:
- zarządzaniu ryzykami,
- mechanizmach kontroli,
- informacji i komunikacji
- monitorowaniu i ocenie
- przestrzeganiu wartości etycznych,
- kompetencjach zawodowych osób zarządzających i pracowników
- itd.
W Standardach kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych niestety nie używają takich pojęć jak „zgodność” czy „compliance”.
Czym jest Zgodność / Compliance?
I tu mamy problem, bo brak jest jednej definicji. Ja uważam, że Zgodność / Compliance to zarządzanie ryzykiem prawnym i systemowe zapobieganie powstaniu w podmiocie wszelkich nieprawidłowości polegających na złamaniu obowiązujących przepisów prawa, dobrowolnie przyjętych standardów lub na działaniu niezgodnym z etyką podmiotu.
Czy Compliance nie jest częścią kontroli zarządczej w jednostkach sektora publicznego?
Cele Compliance i kontroli zarządczej się częściowo pokrywają, tj. w zakresie:
1) zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi;
2) skuteczności i efektywności działania;
3) przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania;
4) zarządzania ryzykiem.
Dlatego teza, że Compliance jest częścią kontroli zarządczej w jednostkach sektora publicznego da się obronić. Zwłaszcza jeżeli mówimy o tzw. Twardym Compliance czy zgodności z przepisami i normami.
Z drugiej strony Compliance to też działania prewerencyjne, edukacja itd. W takim ujęciu Compliance wykracza poza pojęcie kontroli zarządczej choć ma szeroki obszar wspólny.
Standardy kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych pochodzą z 2009 r. Mają już 11 lat, a z ich przestrzeganiem jest różnie.
Myślę, że warto by je było uaktualnić i dodać do nich zarządzania zgodnością / Compliance w ujęciu holistycznym i realizując ten prosty wniosek de lege ferenda nałożyć na jednostki sektora publicznego obowiązek wdrożenia i utrzymania systemów zgodności / Compliance.
Natomiast już dziś jednostki sektora publicznego powinny mieć wdrożone twarde Compliance. I co do zasady mają. Jak? To już inna opowieść.