Jaki jest według CBA pierwszy warunek skutecznych systemów antykorupcyjnych?
Według CBA, zaangażowanie kierownictwa to pierwszy i niezbędny element przeciwdziałania korupcji i zachowaniom nieetycznym. Każdy oficer Compliance, zgodzi się, z CBA, że bez woli wdrożenia zmian oraz rzeczywistych działań kadry zarządzającej, każdy proces w jednostce administracji publicznej zakończy się niepowodzeniem, co może wpływać demoralizująco na podwładnych.
CBA słusznie zwraca uwagę, że przykład płynący z góry stanowi realną motywację do postępowania zgodnego z przyjętym i pożądanym wzorcem. Brak zainteresowania skutkami wprowadzonych zmian, mniej lub bardziej widoczne lekceważenie zasad oraz obowiązków nałożonych na podwładnych czy wręcz traktowanie ich jako nieobowiązujących kierownictwo nieuchronnie wywoła negatywne reakcje pracowników instytucji oraz zwiększy skłonność do ignorowania wytycznych i uznania ich za tzw. martwe przepisy. Praktyka to potwierdza. Brak zaangażowania kierownictwa to najskuteczniejszy sposób by mieć nieskuteczny lub pozorny system antykorupcyjny (ale też system Compliance lub system ochrony danych osobowych notabene).
Polecamy: Jak przygotować się do zmian 2021
Jak Kierownictwo może według CBA okazać swoje zaangażowanie w przeciwdziałanie korupcji?
CBA podaje jako przykłady okazywania przez Kierownictwo swojego zaangażowania w przeciwdziałanie korupcji m.in.:
- wdrożenie wewnętrznych regulacji, np. kodeksu etyki, strategii działań antykorupcyjnych, procedur dotyczących kształtowania relacji urzędników z klientami oraz podmiotami zewnętrznymi itp.,
- publiczną deklarację o wprowadzeniu strategii działań antykorupcyjnych oraz identyfikowaniu się z jej założeniami przekazaną pracownikom,
- wyznaczenie i wspieranie pracownika ds. przeciwdziałania korupcji, zagwarantowanie mu niezależności oraz zapewnienie odpowiednich warunków pracy,
- dbanie o dobrą i skuteczną komunikację z podwładnymi,
- wdrożenie systemu zgłaszania przez pracowników informacji o nieprawidłowościach oraz objęcie sygnalistów niezbędną ochroną,
- regularną ocenę ryzyka wystąpienia korupcji w podległej jednostce oraz uwzględnianie jej wyników w zarządzaniu pracą urzędu, w tym w obszarze działalności szkoleniowej.
Na początku chciałbym zwrócić uwagę, że pojawia się tu obowiązek wdrożenia przez kierownictwo systemu zgłaszania przez pracowników informacji o nieprawidłowościach oraz objęcie sygnalistów niezbędną ochroną. Tym samym CBA po raz pierwszy w wytycznych uwzględniło Dyrektywę o sygnalistach.
CBA rekomenduje stałe zaangażowanie kierownictwa. Według mnie stałe zaangażowanie kierownictwa to warunek sine quo non (niezbędny by system był skuteczny). Kierownictwo musi stale wspierać pracownika ds. przeciwdziałania korupcji, stale i regularnie komunikować swe zaangażowanie itp. itd. Podkreślam - zaangażowanie kierownictwa musi być stałe oraz stale i regularnie okazywane.
Należy się też zgodzić z CBA, że należy dokumentować wszystkie działania podjęte w zakresie zaangażowania kierownictwa. Choćby po to by móc w razie czego wykazać się należytą staranność.
Jakie korzyści płyną z zaangażowania kierownictwa w administracji publicznej według wytycznych CBA?
Według CBA, z zaangażowania kierownictwa w administracji publicznej płyną następujące korzyści:
- minimalizacja ryzyka wystąpienia czynu zabronionego,
- zwiększanie motywacji pracowników do stosowania się do norm i regulacji,
- budowanie wizerunku instytucji przejrzystej, profesjonalnej i służącej obywatelom,
- upowszechnianie informacji o niezłomnej postawie urzędników wobec korupcji,
- ułatwienie społecznej kontroli nad sposobem realizacji funkcji administracji publicznej,
- wzrost zaufania obywateli do państwa.
Według mnie szczególnie kluczowe znaczenia ma zwiększenie motywacji pracowników w wyniku zaangażowania się najwyższego kierownictwa - zgodnie z zasadą że przykład idzie z góry.
Co świadczy o zaangażowaniu kierownictwa w przeciwdziałanie korupcji?
W wytycznych zapisano, że o poziomie zaangażowania kierownictwa świadczą m.in. aktywny udział oraz konsekwencja we wdrażaniu zmian, egzekwowanie pożądanych zachowań u podwładnych i krytyczne spojrzenie na własne postępowanie.
Według mnie o poziomie zaangażowania nic tak nie świadczy jak zasoby, które są zaangażowane w system antykorupcyjny, pozycja umocowanie pracownika ds. przeciwdziałania korupcji oraz sposób, jakość i częstotliwość komunikacji formalnej i nieformalnej kierownictwa.
Na końcu, parafrazując, chciałbym powiedzieć: „chcesz mi pokazać jaki masz system antykorupcyjny, to pokaż mi zaangażowanie swego kierownictwa.”.