Regulowanie zobowiązań podatkowych to jeden z podstawowych obowiązków obywateli. Niezapłacony w terminie podatek to zaległość podatkowa, od której nalicza się odsetki za zwłokę. .
Podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie urzędowi skarbowemu zeznania, naraża się na sankcje karno-skarbowe. Kodeks karny skarbowy, w art. 56 § 4 kwalifikuje nie złożenie w terminie zeznania jako wykroczenie skarbowe. Za wykroczenie podatkowe grozi grzywna. Grzywna nałożona na podatnika nie może przekraczać podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Kodeks karny skarbowy określa kwalifikowaną postać tego czynu jako przestępstwo skarbowego uchylania się od opodatkowania.
Za przestępstwo takie grozi nawet kara pozbawienia wolności wraz z grzywną. Dotyczy to podatnika, który uchylając się od opodatkowania nie ujawnia przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa zeznania, przez co naraża podatek na uszczuplenie. W przypadku takiego przestępstwa, kara grzywny i kara pozbawienia wolności mogą być wymierzone łącznie.
Wszystkie czyny zabronione opisane w art. 54 kodeksu karnego skarbowego stanowią uchylanie się od opodatkowania poprzez niezgłoszenie przedmiotu opodatkowania. Takie działanie podatnika może polegać na zaniechaniu wykonania ujawnienia właściwemu organowi podatkowemu przedmiotu opodatkowania lub niezłożeniu deklaracji podatkowej. Na podstawie tego przepisu nie będzie natomiast odpowiadał podatnik, który złoży deklarację, w której wskaże nieprawdziwe dane wpływające na wysokość zobowiązania podatkowego. W takiej sytuacji nieuczciwy podatnik poniesie odpowiedzialność na podstawie art. 56 kodeksu, który dotyczy karalności tzw. oszustwa podatkowego.
Zobacz: Opiekun prawny osoby niepełnosprawnej ma prawo do ulgi prorodzinnej
Odsetki za zwłokę w zapłacie podatku
Przepisy podatkowe przewidują, że to podatnik oblicza samodzielnie odsetki za swoją zwłokę. Początkiem naliczania odsetek jest dzień następny po dniu upływu terminu płatności podatku.
Odsetki za zwłokę należy wpłacać bez wezwania organu podatkowego.
Podatnik wylicza odsetki, posługując się specjalnym wzorem określonym w rozporządzeniu ministra finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach.
Regulacje Ordynacji podatkowej przewidują także możliwość wydawania przez organ podatkowy decyzji określających wysokość odsetek za zwłokę w sytuacji, gdy po zakończeniu roku podatkowego urząd skarbowy wykryje w trakcie prowadzonego postępowania podatkowego, że zaliczki na podatek nie były wpłacane albo ich wysokość została zaniżona. W wydawanej decyzji organ podatkowy dokonuje naliczenia odsetek od prawidłowej wysokości zaliczki.
Zobacz: Usługi świadczone przez psychologa zwolnione od podatku
Zgoda US na umorzenie odsetek
Jedynym sposobem na uniknięcie zapłaty odsetek jest uzyskanie zgody urzędu skarbowego na ich umorzenie. W tym celu podatnik musi wystąpić do organu podatkowego z wnioskiem, w którym wykaże, że umorzenie odsetek uzasadnia jego ważny interes lub interes publiczny.
Warto pamiętać, że jeżeli organ podatkowy wydaje decyzję, w której umarza zaległość podatkową, umorzeniu podlegają również odsetki.
Zobacz: Kodeks karny skarbowy
Karny podatek
Ukrywanie przed fiskusem przychodów podlegających opodatkowaniu nie jest dobrym sposobem na uniknięcie zapłaty podatku. Trzeba wiedzieć, że w przypadku gdy przychód podatnika nie znajduje pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzi ze źródeł nieujawnionych, urząd skarbowy może nałożyć na podatnika sankcyjną 75-proc. stawkę podatku.
Postępowania w sprawie przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych mogą być prowadzone przez urzędy skarbowe oraz inspektorów kontroli skarbowej. Organ podatkowy podejmuje postępowanie, w przypadku gdy stwierdzi, że wydatki podatnika nie zgadzają się z opodatkowanymi dochodami wykazanymi w zeznaniach podatkowych.
Zobacz: Dodatek mieszkaniowy
Czynny żal
Mniejsze konsekwencje dla podatnika stanowi spóźnienie się z zapłatą podatku ale złożenie zeznania w terminie niż spóźnienie się ze złożeniem deklaracji. Jednorazowa opóźniona zapłata podatku nie stanowi czynu zabronionego. Rodzi ona jedynie obowiązek uiszczenia odsetek za zwłokę.
Niezłożenie zeznania w terminie stanowi przestępstwo karne skarbowe. Terminowość składania deklaracji jest skrupulatnie składana. Rozwiązaniem może być złożenie wraz z opóźnionym zeznaniem zawiadomienia o możliwości popełnienia czynu zabronionego, potocznie zwanego czynnym żalem. Polega to na zwięzłym opisaniu popełnionego czynu wraz z ujawnieniem jego okoliczności. Jego złożenie wyklucza karalność wspomnianego wykroczenia. Czynny żal, czyli wspomniane zawiadomienie, należy złożyć wraz ze spóźnioną deklaracją podatkową.