Rekrutacja pracownika samorządowego
Problemy z prawidłowym przeprowadzeniem rekrutacji są zazwyczaj wynikiem nie tyle nieznajomości przepisów prawa, ile ich błędnej interpretacji. W rezultacie przekłada się to na jakość funkcjonowania administracji samorządowej oraz sprawność jej działania.
Jawność rekrutacji
Nieprawidłowości w zakresie rekrutacji dotyczą naczelnej zasady, czyli jawności postępowania. Tu zazwyczaj występuje brak dopełnienia obowiązku publikacji dotyczącej naboru (art. 13 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych; dalej: u.p.s.).
W mniejszym stopniu dotyczy to samego opublikowania ogłoszenia o wolnym stanowisku. Zazwyczaj ma to związek ze zmianą zasad rekrutacji w trakcie jej trwania bez upublicznienia takiego faktu. Na przykład zmiana sposobu punktacji kandydatów w stosunku do pierwotnie ogłoszonych zasad naboru kandydatów. Takie postępowanie stanowi poważne naruszenie. Nawet jeśli jest wynikiem błędu proceduralnego, w sposób uzasadniony budzi podejrzenie dokonywania celowej modyfikacji w celu wyboru konkretnego kandydata.
Z ORZECZNICTWA
Zasada otwartości wymaga, aby publicznie ogłoszone reguły naboru na wolne stanowisko urzędnicze były w pełni zachowane w toku postępowania konkursowego. (…) Po upublicznieniu zasad naboru, w tym sposobu weryfikacji wiedzy merytorycznej kandydatów, nie jest możliwa modyfikacja reguł naboru, w tym wprowadzenie nieprzewidzianych w Regulaminie naboru dodatkowych form kontroli przygotowania merytorycznego kandydatów.
Wyrok WSA we Wrocławiu z 27 lipca 2021 r., sygn. akt IV SA/Wr 317/21
Respektowanie oczekiwań
Organizując nabór, należy w sposób przemyślany formułować oczekiwania stawiane kandydatom. Co istotne, postawione wymagania muszą być respektowane w całej procedurze. Wybór ma być dokonany wobec osoby, która spełnia oczekiwania w największym zakresie. Tym samym nie należy wyłaniać przyszłego pracownika spośród osób nieposiadających np. wymaganego wykształcenia, a co gorsza dyskwalifikować części kandydatów posiadających porównywalne kompetencje.
Z ORZECZNICTWA
Organ nie respektował określonych przez siebie wymogów niezbędnych w zakresie wykształcenia ‒ w ich literalnym brzmieniu i posługując się nieujawnionymi rzeczywistymi kryteriami wyboru niewynikającymi z treści ogłoszenia, stosował je na dodatek nierówno. Wybór ma charakter arbitralny.
Wyrok WSA w Gliwicach z 15 maja 2018 r., sygn. akt IV SA/Gl 1133/17
Obowiązkowe zatrudnienie?
Efektem prowadzonego naboru powinno być wyłonienie przez komisję nie więcej niż pięciu najlepszych kandydatów, którzy spełniają wymagania obligatoryjne oraz w największym stopniu realizują wymagania dodatkowe.
Ważne jest to, że kierownik nie jest związany ustaloną przez komisję klasyfikacją osób i przyznaną im punktacją. Jest on uprawniony do dokonania wyboru według własnego uznania lub zaniechania wyboru któregokolwiek z przedstawionych mu kandydatów.
Należy mieć jednak na względzie konieczność uzasadnienia dokonanego wyboru, co jest obligatoryjnym elementem protokołu z przeprowadzonego naboru, jak również publikowanej informacji o wynikach rekrutacji.
Z ORZECZNICTWA
Organ dysponuje zatem możliwością zweryfikowania przedstawionych mu kandydatur i wybrania spośród nich tej, która w jego ocenie będzie stanowiła gwarancję prawidłowego wykonywania powierzonych zadań. Może on również podjąć decyzję o niezatrudnieniu żadnej z przedstawionych mu osób.
Wyrok WSA we Wrocławiu z 3 marca 2020 r., sygn. akt IV SA/Wr 412/19
Brak jakiegokolwiek uzasadnienia przyznanych punktów i dokonanego wyboru w protokole z przeprowadzonego wyboru czyni ten protokół w zasadzie nieprzydatnym w kontekście celu jego sporządzenia oraz jakiejkolwiek możliwości weryfikowania czynności Komisji pod kątem zachowania zasad konkurencyjności, jej obiektywizmu i transparentności procedury naboru.
Wyrok WSA w Szczecinie z 25 marca 2021 r., sygn. akt II SA/Sz 1118/20
Informacja publiczna w naborze
Wątpliwość budzi zakres możliwych do udostępnienia danych osób biorących udział w naborze. Należy pamiętać, że informację publiczną stanowią te informacje o kandydacie, które odnoszą się do spełniania przez niego kryteriów wskazanych w ogłoszeniu o naborze.
Udostępnieniu mogą podlegać listy osób kandydujących czy wykaz osób zatrudnionych na dane stanowisko. Dopuszczalną praktyką jest udostępnianie danych zanonimizowanych bez podania imienia i nazwiska kandydatów, którzy nie zostali zatrudnieni. Co prawda informacją publiczną są także dane kandydatów, ale co istotne, jedynie w zakresie objętym wymaganiami danego naboru. Przewiduje się publikację informacji z rekrutacji, która musi objąć m.in. imię i nazwisko wybranego kandydata, ale nie wszystkich osób ubiegających się o dane stanowisko.
Należy mieć na uwadze także możliwość ograniczenia prawa do informacji ze względu na prywatność osoby fizycznej (art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej). Nieuprawnionym będzie ubieganie się o dostęp do samego dokumentu złożonego przez kandydata (np. CV, list motywacyjny), który może zawierać dane prywatne: stan cywilny, miejsce zamieszkania, zainteresowania. Tu ważne jest rozróżnienie samej informacji od jej nośnika.
Z ORZECZNICTWA
Informacją publiczną są wszelkie informacje dotyczące kandydata w zakresie spełniania przez niego wymagań określonych w ogłoszeniu. (…) informacją publiczną jest również informacja o uszeregowaniu kandydatów biorących udział w konkursie, a także informacja o ocenie poszczególnych kandydatów.
Wyrok WSA w Łodzi z 6 grudnia 2017 r., sygn. akt II SAB/Łd 200/17
(…) należy odróżnić informację publiczną od jej nośnika, jakim jest dokument prywatny i wskazać, że o ile udostępnieniu lub odmowie udostępnienia w trybie art. 16 u.d.i.p. podlegają informacje, o których mowa w art. 13 ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych, to nie jest informacją publiczną nośnik w formie papierowego dokumentu prywatnego.
Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 15 grudnia 2016 r., sygn. akt II SA/Go 652/16
Postępowanie jako czynność
Ważne jest ustalenie charakteru prawnego podejmowanych czynności oraz rozstrzygnięć w ramach procesu rekrutacji, co ma zasadnicze znaczenie dla możliwości ich zaskarżenia na gruncie Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Nie każdy etap rekrutacji stanowi czynność. Na przykład odmowa dopuszczenia kandydata do kolejnego etapu naboru nie stanowi aktu lub czynności w omawianym rozumieniu. Dopiero informacja o wynikach rekrutacji, pochodząca od organu administracji, może stanowić podstawę wniesienia skargi.
Z ORZECZNICTWA
(…) postępowanie rekrutacyjne składa się (…) z kilku etapów, nie oznacza to jednak, że jego poszczególne etapy stanowią czynności w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Poszczególne czynności podejmowane w toku postępowania rekrutacyjnego stanowią zamknięty ciąg czynności, które nie mają charakteru samodzielnego.
Wyrok NSA z 24 stycznia 2017 r., sygn. akt I OSK 2966/15
Przyjąć bowiem można, że w tego rodzaju konstrukcjach prawnych przedmiotem zaskarżenia powinien być "efekt końcowy" owego łańcucha działań prawem przewidzianych.
Wyrok NSA z 30 października 2020 r., sygn. akt I OSK 1094/20
Autor: Rafał Frankiewicz, doświadczony pracownik samorządowy, specjalista z zakresu prawa i administracji, ekspert w dziedzinie prawa podatkowego oraz prawa zamówień publicznych
Podstawa prawna
-
art. 11 ust. 1, art. 13 ust. 1 i 4, art. 15 ust. 2 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282)