Ustalenie praw pracownika do „trzynastki”

Magdalena Kasprzak
Radca prawny, doktor nauk prawnych. Pracowała w Departamencie Prawnym Głównego Inspektoratu Pracy, autorka licznych publikacji w wiodących polskich wydawnictwach prawniczych. Doradca prawny w kancelariach prawnych, wykładowca akademicki, prezes zarządu ANTERIS Fundacji Pomocy Prawnej
rozwiń więcej
Z początkiem 2011 r. ustalamy uprawnienia pracowników do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Jedna z pracownic korzystała w zeszłym roku z kilku zwolnień lekarskich oraz z urlopu macierzyńskiego. W 2010 r. przepracowała łącznie 6 miesięcy. Czy pracownica ta ma prawo do „trzynastki”? Jeżeli tak, to czy „trzynastka” powinna być proporcjonalnie obniżona o okresy nieświadczenia przez nią pracy

Pracownica ma prawo do trzynastki w pełnej wysokości – czyli za 12 miesięcy. Przy obliczaniu wysokości nagrody nie będzie jednak uwzględnione wynagrodzenie z tytułu choroby pracownicy, jak również zasiłek pobierany przez nią podczas urlopu macierzyńskiego.

Podstawowym warunkiem uprawniającym pracownika do dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest przepracowanie u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego (art. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej). Jednocześnie spełnienie tego warunku uprawnia pracownika do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości.

Jak jednak należy rozumieć pojęcie „przepracowanie”? Istnieją dwie interpretacje. Zdaniem Sądu Najwyższego, prawo do dodatkowego świadczenia zależy od czasu faktycznej i efektywnej pracy (uchwała SN z 25 lipca 2003 r., sygn. akt III PZP 7/03). W uzasadnieniu Sąd wskazał, że katalog przerw w świadczeniu pracy w czasie trwania stosunku pracy, które w zakresie nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego równoważą okresy przepracowane, jest zamknięty. Dopuszczalną przerwą objęte są tylko urlopy wychowawcze, dla poratowania zdrowia lub urlop dla celów naukowych, artystycznych lub zawodowych (udzielany nauczycielowi albo nauczycielowi akademickiemu), które powodują, że pracownik mimo nieprzepracowania 6-miesięcznego okresu w danym roku, nabywa prawo do „trzynastki” za ten rok.

Zgodnie z drugą interpretacją – podzielaną m.in. przez Ministerstwo Pracy – do okresów pracy uwzględnianych przy ustalaniu prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego należy zaliczyć cały okres pozostawania w stosunku pracy – niezależnie od tego, czy praca była rzeczywiście świadczona.

Nie można zatem jednoznacznie stwierdzić, która interpretacja jest właściwa. Łatwo jednak zauważyć, że druga z nich jest korzystniejsza dla pracownika i dodatkowo popierana przez resort pracy.

Przyjmując zatem stanowisko, że prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego nabywa pracownik, który przez cały rok przebywał w zatrudnieniu, należy wskazać, jakie okresy nieobecności w pracy – uregulowane przepisami ustawy z 25 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: k.p.) – nie pozbawiają go prawa do trzynastki.

Czytaj także: Dodatek stażowy w trzynastce wliczany w całości>>

Wśród okresów nieświadczenia pracy, zaliczanych do stażu pracy pracownika, wyróżniamy:

dni wolne z tytułu opieki nad dzieckiem – pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni; pracownik za czas takiego zwolnienia zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 188 k.p.),

okresy pobierania zasiłków dla bezrobotnych – wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych,

przywrócenie do pracy – pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie, wlicza się do jego ogólnego okresu zatrudnienia (art. 51 k.p.),

sprawowanie funkcji związkowych – pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy przysługuje (na wniosek organizacji związkowej) prawo do urlopu bezpłatnego,

choroba pracownika – wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek (art. 92 k.p.),

urlop macierzyński – zasiłek (art. 184 k.p.),

urlop wychowawczy (art. 1865 k.p.).

W sytuacji opisanej w pytaniu pracownica pozostawała w zatrudnieniu przez cały 2010 r. Czas jej usprawiedliwionej nieobecności w pracy stanowiły okresy, które są zaliczane do ogólnego stażu pracy pracownika – będą zatem zaliczane również do tzw. przepracowanego roku kalendarzowego uprawniającego pracownicę do trzynastki w pełnej wysokości. Co więcej, nie ma podstaw prawnych, aby z powodu okresów choroby czy urlopu macierzyńskiego przyznać jej nagrodę, np. w wysokości ustalonej proporcjonalnie do faktycznie przepracowanych 6 miesięcy.

Roczne wynagrodzenie dodatkowe stanowi 8,5% sumy wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie. Przy określaniu podstawy wymiaru „trzynastki” uwzględnia się te elementy wynagrodzenia, które służą do obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Czytaj także: Trzynastki dla pracowników samorządowych>>

Przy ustalaniu wysokości dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie uwzględnia się m.in.:

● wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

● wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

W związku z tym, mimo że pracownica nabyła prawo do trzynastki w pełnej wysokości, podstawa wynagrodzenia służąca do obliczenia jej faktycznej wysokości nie będzie uwzględniać świadczeń za okresy choroby i urlopu macierzyńskiego. Wynagrodzenie za czas choroby zostało bowiem wymienione w katalogu wynagrodzeń, których nie bierzemy pod uwagę przy naliczaniu „trzynastki”. Natomiast zasiłek pobierany podczas urlopu macierzyńskiego nie stanowi składnika wynagrodzenia, a jedynie świadczenie wypłacane przez ZUS. Tym samym nie zostanie wliczone do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego pracownika.

PODSTAWY PRAWNE

• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 224, poz. 1459)

• Ustawa 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. Nr 160, poz. 1080; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1241)

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353)

Sektor publiczny
Jesień 2024. Kiedy wypada kalendarzowa i astronomiczna jesień?
20 wrz 2024

Jesień 2024. Kiedy przypada pierwszy dzień kalendarzowej i astronomicznej jesieni? Kiedy jest równonoc jesienna? 

Rodzic jadący z klasą na wycieczkę i woźna w szkole muszą mieć zaświadczenie o niekaralności. Dlaczego? Kto jeszcze?
20 wrz 2024

Do 15 sierpnia 2024 r. szkoły miały obowiązek wprowadzić tzw. standardy ochrony małoletnich na podstawie ustawy z 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (tekst jednolity: Dz.U. z 2024 r., poz. 560). To tzw. „ustawa Kamilka”, zwana też „lex Kamilek”. Jednym z obowiązków pracodawców (dyrektorów szkół) wynikających z przepisów tej ustawy jest sprawdzenie, czy nauczyciele i inne osoby dopuszczone do zajęć z dziećmi (małoletnimi) nie są ujęte w rejestrach pedofili.  Osoba taka ma obowiązek przedłożenia dyrektorowi szkoły informacji z Krajowego Rejestru Karnego (KRK) w zakresie wskazanych w ustawie przestępstw wykluczających pracę z dziećmi. Przepisy te budzą wątpliwości, które stara się wyjaśnić Ministerstwo Sprawiedliwości.

MEN: Podróże z klasą. Plany wycieczek mogą zostać skorygowane w związku z powodzią
19 wrz 2024

Ministerstwo Edukacji Narodowej informuje o możliwej korekcie wycieczek w ramach programu „Podróże z klasą”. W związku z powodzią, która dotknęła południowo-zachodnią część kraju, plan niektórych wycieczek może zostać zmieniony, jeśli planowane wyjazdy obejmowały tereny dotknięte powodzią.

Amfibia sprzed 60 lat nadal ratuje powodzian i służy Wojsku Polskiemu. Następca? Dopiero w planach
19 wrz 2024

Transportery pływające (amfibie) PTS-M od wielu lat są używane w Wojsku Polskim a także w potrzebie niosą pomoc poszkodowanym w powodziach w Polsce. Skonstruowany w latach 60. XX wieku pojazd wciąż nie doczekał się następcy. To dobry sprzęt, ale ma swoje lata - powiedział PAP gen. Bogusław Bębenek, emerytowany szef polskich saperów.

Jak obliczyć nagrodę jubileuszową nauczyciela, co z godzinami nadmiarowymi i zastępstwami? RIO: Zasady jak przy ekwiwalencie za urlop wypoczynkowy
19 wrz 2024

Okazuje się, że obliczanie nagród jubileuszowych dla nauczycieli wywołuje wątpliwości prawne. Chodzi tu głównie o uwzględnianie godzin nadmiarowych. Wyjaśnień w tej sprawie udzieliła Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku. 

Transport z pomocą humanitarną zwolniony z opłat, w celu usprawnienia w dostarczaniu środków poszkodowanym w powodzi
18 wrz 2024

Ministerstwo Infrastruktury podjęło decyzję o zwolnieniu z poboru opłat pojazdów dostarczających pomoc humanitarną. Jest to reakcja ministerstwa na sytuację powodziową oraz w celu usprawnienia w dostarczaniu pomocy poszkodowanym w powodzi.

Jak nauczyciel może być wsparciem dla ucznia chorego na nowotwór?
17 wrz 2024

Gold September (Złoty Wrzesień) to Międzynarodowy Miesiąc Świadomości Nowotworów u Dzieci. W Polsce nawet 2,5 tys. dzieci w wieku szkolnym może być w trakcie leczenia onkologicznego. Jak nauczyciele mogą wspierać dzieci chore na nowotwór?

ZUS przypomina o specjalnym zasiłku. W przypadku zamknięcia szkoły, przedszkola lub żłobka
18 wrz 2024

ZUS informuje w związku z powodzią, że zgodnie z komunikatem Ministerstwa Edukacji Narodowej od 16 września 2024 r. zostały zawieszone zajęcia w szkołach i placówkach edukacyjnych w 4 województwach, które są najbardziej narażone na skutki powodzi. W sumie dotyczy to około 420 placówek. ZUS przypomina o prawie do zasiłku opiekuńczego.

 

Prawo do 10-dniowej nieobecności w pracy dla pracowników z terenów objętych powodzią
18 wrz 2024

Rząd wprowadza prawo do 10-dniowej nieobecności w pracy dla pracowników z terenów objętych powodzią. Pracownicy zachowają prawo do części wynagrodzenia, liczonego od pensji minimalnej. Natomiast PIP apeluje do pracodawców, by niezależnie od treści przepisów ustawy powodziowej i prawa pracy, w relacji z pracownikami byli elastyczni i z empatią podchodzili do ich potrzeb.

PFRON: Pomoc dla osób niepełnosprawnych poszkodowanych przez powódź
17 wrz 2024

PFRON uruchomił pomoc dla powodzian. Osoby z niepełnosprawnością poszkodowane przez powódź mogą uzyskać pomoc w ramach „Pomoc osobom niepełnosprawnym poszkodowanym w wyniku żywiołu lub sytuacji kryzysowych wywołanych chorobami zakaźnymi”.

pokaż więcej
Proszę czekać...