Ustalenie praw pracownika do „trzynastki”

Magdalena Kasprzak
Radca prawny, doktor nauk prawnych. Pracowała w Departamencie Prawnym Głównego Inspektoratu Pracy, autorka licznych publikacji w wiodących polskich wydawnictwach prawniczych. Doradca prawny w kancelariach prawnych, wykładowca akademicki, prezes zarządu ANTERIS Fundacji Pomocy Prawnej
rozwiń więcej
Z początkiem 2011 r. ustalamy uprawnienia pracowników do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Jedna z pracownic korzystała w zeszłym roku z kilku zwolnień lekarskich oraz z urlopu macierzyńskiego. W 2010 r. przepracowała łącznie 6 miesięcy. Czy pracownica ta ma prawo do „trzynastki”? Jeżeli tak, to czy „trzynastka” powinna być proporcjonalnie obniżona o okresy nieświadczenia przez nią pracy

Pracownica ma prawo do trzynastki w pełnej wysokości – czyli za 12 miesięcy. Przy obliczaniu wysokości nagrody nie będzie jednak uwzględnione wynagrodzenie z tytułu choroby pracownicy, jak również zasiłek pobierany przez nią podczas urlopu macierzyńskiego.

Podstawowym warunkiem uprawniającym pracownika do dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest przepracowanie u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego (art. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej). Jednocześnie spełnienie tego warunku uprawnia pracownika do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości.

Jak jednak należy rozumieć pojęcie „przepracowanie”? Istnieją dwie interpretacje. Zdaniem Sądu Najwyższego, prawo do dodatkowego świadczenia zależy od czasu faktycznej i efektywnej pracy (uchwała SN z 25 lipca 2003 r., sygn. akt III PZP 7/03). W uzasadnieniu Sąd wskazał, że katalog przerw w świadczeniu pracy w czasie trwania stosunku pracy, które w zakresie nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego równoważą okresy przepracowane, jest zamknięty. Dopuszczalną przerwą objęte są tylko urlopy wychowawcze, dla poratowania zdrowia lub urlop dla celów naukowych, artystycznych lub zawodowych (udzielany nauczycielowi albo nauczycielowi akademickiemu), które powodują, że pracownik mimo nieprzepracowania 6-miesięcznego okresu w danym roku, nabywa prawo do „trzynastki” za ten rok.

Zgodnie z drugą interpretacją – podzielaną m.in. przez Ministerstwo Pracy – do okresów pracy uwzględnianych przy ustalaniu prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego należy zaliczyć cały okres pozostawania w stosunku pracy – niezależnie od tego, czy praca była rzeczywiście świadczona.

Nie można zatem jednoznacznie stwierdzić, która interpretacja jest właściwa. Łatwo jednak zauważyć, że druga z nich jest korzystniejsza dla pracownika i dodatkowo popierana przez resort pracy.

Przyjmując zatem stanowisko, że prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego nabywa pracownik, który przez cały rok przebywał w zatrudnieniu, należy wskazać, jakie okresy nieobecności w pracy – uregulowane przepisami ustawy z 25 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: k.p.) – nie pozbawiają go prawa do trzynastki.

Czytaj także: Dodatek stażowy w trzynastce wliczany w całości>>

Wśród okresów nieświadczenia pracy, zaliczanych do stażu pracy pracownika, wyróżniamy:

dni wolne z tytułu opieki nad dzieckiem – pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni; pracownik za czas takiego zwolnienia zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 188 k.p.),

okresy pobierania zasiłków dla bezrobotnych – wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych,

przywrócenie do pracy – pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie, wlicza się do jego ogólnego okresu zatrudnienia (art. 51 k.p.),

sprawowanie funkcji związkowych – pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy przysługuje (na wniosek organizacji związkowej) prawo do urlopu bezpłatnego,

choroba pracownika – wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek (art. 92 k.p.),

urlop macierzyński – zasiłek (art. 184 k.p.),

urlop wychowawczy (art. 1865 k.p.).

W sytuacji opisanej w pytaniu pracownica pozostawała w zatrudnieniu przez cały 2010 r. Czas jej usprawiedliwionej nieobecności w pracy stanowiły okresy, które są zaliczane do ogólnego stażu pracy pracownika – będą zatem zaliczane również do tzw. przepracowanego roku kalendarzowego uprawniającego pracownicę do trzynastki w pełnej wysokości. Co więcej, nie ma podstaw prawnych, aby z powodu okresów choroby czy urlopu macierzyńskiego przyznać jej nagrodę, np. w wysokości ustalonej proporcjonalnie do faktycznie przepracowanych 6 miesięcy.

Roczne wynagrodzenie dodatkowe stanowi 8,5% sumy wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie. Przy określaniu podstawy wymiaru „trzynastki” uwzględnia się te elementy wynagrodzenia, które służą do obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Czytaj także: Trzynastki dla pracowników samorządowych>>

Przy ustalaniu wysokości dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie uwzględnia się m.in.:

● wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

● wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

W związku z tym, mimo że pracownica nabyła prawo do trzynastki w pełnej wysokości, podstawa wynagrodzenia służąca do obliczenia jej faktycznej wysokości nie będzie uwzględniać świadczeń za okresy choroby i urlopu macierzyńskiego. Wynagrodzenie za czas choroby zostało bowiem wymienione w katalogu wynagrodzeń, których nie bierzemy pod uwagę przy naliczaniu „trzynastki”. Natomiast zasiłek pobierany podczas urlopu macierzyńskiego nie stanowi składnika wynagrodzenia, a jedynie świadczenie wypłacane przez ZUS. Tym samym nie zostanie wliczone do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego pracownika.

PODSTAWY PRAWNE

• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 224, poz. 1459)

• Ustawa 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. Nr 160, poz. 1080; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1241)

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353)

Sektor publiczny
Rosyjski szpieg dostał dostęp do akt śledztwa przeciwko niemu. Zgodnie z prawem? Przeglądał je w kancelarii tajnej ABW i w siedzibie prokuratury
06 wrz 2024

Rosyjski szpieg Paweł Rubcow, zanim został wydany Rosji, otrzymał od prokuratury i ABW dostęp do materiałów śledztwa przeciwko niemu, także tajnych, choć prokuratura mogła mu odmówić z powodu "ochrony interesów państwa" - napisał 5 września 2024 r. dziennik "Rzeczpospolita". Zdaniem prezydenta Andrzeja Dudy obowiązujące obecnie w Polsce przepisy pozwalają, aby nie dopuścić zatrzymanego do akt; zwłaszcza, jeżeli są one ściśle tajne.

W szkołach ruszył program dobrowolnych szczepień przeciw wirusowi HPV. Szczepionka może uchronić przed zachorowaniem na raka
05 wrz 2024

Od 1 września 2024 r. ruszył wspólny program MEN i MZ szczepień przeciw wirusowi HPV. Szczepienia dostępne są dla dzieci po ukończeniu 9. roku życia do ukończenia 14. roku życia. Za zgodą rodziców szczepienie może odbyć się w szkole.

mObywatel: Funkcjonalności aplikacji są stale rozwijane. Trwają prace na ePłatnościami
05 wrz 2024

Mobilna aplikacja mObywatel jest stale rozwijana. Do końca 2025 r. ma być zaimplementowana usługa ePłatności. Dzięki temu za pośrednictwem mObywatela będzie można opłacać urzędowe zobowiązania np. podatek od nieruchomości.

500 plus z NFZ u dentysty. Mało kto o tym wie. Jak skorzystać? Jakie zabiegi obejmuje?
05 wrz 2024

Usuwanie kamienia nazębnego to podstawowy zabieg higieniczny dostępny w ramach NFZ. Roczne, bezpłatne wizyty profilaktyczne u dentysty pozwalają zaoszczędzić nawet 500 złotych. Jakie usługi są wliczone w ten pakiet? Oto szczegóły.

Godziny lekcyjne skrócone do 30 minut. Powodem wrześniowe upały. MEN zapowiada zmianę przepisów
04 wrz 2024

Dyrektorzy niektórych szkół w Polsce skrócili zajęcia lekcyjne z 45 do 30 minut z powodu wysokich temperatur panujących na początku roku szkolnego 2024/2025. Ministra edukacji Barbara Nowacka zapowiedziała zmiany przepisów dot. organizacji pracy szkół w upały i duże mrozy.

5 proc. podwyżka dla nauczycieli w 2025 r.? Ministra edukacji Barbara Nowacka wnioskowała o wzrost wynagrodzeń nauczycieli o 10 proc.
04 wrz 2024

5 proc. podwyżka dla nauczycieli w 2025 r.? Ministra edukacji Barbara Nowacka wnioskowała o wzrost wynagrodzeń nauczycieli o 10 proc. Pod koniec sierpnia Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy budżetowej na rok 2025.

Samorządy: Bezzwrotne dofinansowanie z KPO na modernizację budynków. Nabór wniosków
04 wrz 2024

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłasza nabór wniosków w ramach programu priorytetowego „Wymiana źródeł ciepła i poprawa efektywności energetycznej szkół”. Wnioski o dofinansowanie będzie można składać od 30 września 2024 r.

Czy Polacy ulegają dezinformacji klimatycznej? Magazynowanie CO2 pod ziemią (technologie CCS) szansą na realizację celów wyznaczonych przez Komisję Europejską
03 wrz 2024

Z najnowszego (sierpień 2024) badania Polsko-Norweskiej Sieci CCS* wynika, że około 2/3 (68%) Polaków interesuje się zmianami klimatu i ekologią a ponad dwie trzecie (77%) uważa, że ograniczenie emisji CO2, to nie jedynie wymóg unijny ale, przez wzgląd na środowisko i dobro naszej planety, rzeczywista potrzeba. Tyleż samo (77%) Polaków widzi zależność pomiędzy zmianami klimatu a nadmiernymi emisjami dwutlenku węgla do atmosfery. Co więcej, mimo dość niskiej znajomości technologii CCS, bo 70% Polaków nigdy o nich nie słyszało, aż 72% Polaków intuicyjnie czuje, że aby powstrzymać zmiany klimatyczne konieczne jest sięgnięcie po nowe metody redukcji emisji, w tym właśnie metody ich wychwytywania zanim trafią do atmosfery. A na tym właśnie polegają technologie CCS, które nie tylko wychwytują, ale też umożliwiają bezpieczne magazynowanie CO2. A zatem warto przyjrzeć się im bliżej, by przekonać się, że ich wdrożenie, to właściwy kierunek dla Polski.

Przełomowy raport ujawnia: Europa Środkowo-Wschodnia blokuje własny potencjał w walce z kryzysem klimatycznym
03 wrz 2024

Klimat nie czeka, a polityka klimatyczna Europy Środkowo-Wschodniej stoi na rozdrożu. Nowy raport ujawnia, że region marnuje swoje szanse na dekarbonizację i zrównoważony rozwój. Choć konkurencyjne rynki energii mogą redukować emisje szybciej, prywatny sektor wciąż napotyka na liczne bariery, które hamują tempo zmian. Czas na pilną rewizję polityki klimatycznej!

Cyfrowe usługi publiczne: Popularna aplikacja mObywatel zyskuje nowe funkcjonalności
30 sie 2024

Aplikację mObywatel łącznie pobrano 19 mln razy. Najczęściej wykorzystywanymi funkcjonalnościami w mObywatelu jest zastrzeganie numeru PESEL. W przyszłym roku planowane jest rozszerzenie płatności o cyfrowe portfele Apple Pay i Google Pay.

pokaż więcej
Proszę czekać...