20 lipca i 27 października 2009 r. Trybunał Konstytucyjny (TK) rozpoznawał wniosek Rady Gminy i Miasta Koziegłowy dotyczący pozbawienia jednostki samorządu terytorialnego udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Odmowa przyznania gminie statusu strony oparta została o przepis ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Wniosek Rady dotyczył ustawowego pozbawienia gminy prawa do udziału w postępowaniu na prawach strony, w sytuacji, w której przedmiotem ww. postępowania jest decyzja administracyjnego organu odwoławczego, w sprawie podatku, wydana przez wójta (burmistrza, prezydenta) jako organ podatkowy pierwszej instancji, a podatek taki stanowi dochód tej gminy z art. 165 Konstytucji.
Rozbieżności dotyczyły również ustawowego pozbawienia gminy prawa wniesienia skargi na decyzję organu wyższej instancji wydaną w wyniku rozpatrzenia odwołania od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez wójta (burmistrza, prezydenta) tej gminy w sytuacji, gdy decyzja organu odwoławczego ma wpływ na prawa i obowiązki tej gminy lub jej organów z art. 165 Konstytucji.
W wyroku, TK podkreślił rolę sądowej ochrony samodzielności, która dotyczy sfery działania jednostki samorządu terytorialnego, zagwarantowanej w Konstytucji. Należy przy tym jednak rozróżnić pojęcie ochrony sądowej samodzielności, która to mocniej akcentuje aspekt przedmiotowy mechanizmów ochrony ukierunkowanych na zapewnienie prawidłowego wykonywania zadań publicznych przez jednostki samorządu, od pojęcia prawa do sądu, które jest prawem podmiotowym chronionym konstytucyjnie i zakłada prawo danego podmiotu do samodzielnego uruchomienia procedury sądowej, a także prawo do wysłuchania w tym postępowaniu.
Zdolność sądowa jednostek znajduje zastosowanie w głównej mierze w postępowaniu cywilnym. W związku z tym jednostki samorządowe mogą dochodzić swoich praw w postępowaniu sądowo administracyjnym gdy są adresatami m.in. decyzji administracyjnych.
Trybunał uznał, że Konstytucja, w sytuacji, w której jednostka samorządu nie występuje jako adresat działań władczych innych organów władzy publicznej, ale sama podejmuje takie działania wobec innych podmiotów, nie wymaga zapewnienia jednostkom samorządu terytorialnego statusu strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym. TK potwierdził tym samym, że dotychczasowa interpretacja przepisów nie uchybia przepisom Konstytucji.
Czytaj także: Oznaczenie organu w decyzji administracyjnej>>
TK stwierdził ponadto, że o ile ustawodawca nie wykroczy poza dopuszczalny zakres przysługującej mu swobody regulacyjnej, może odmiennie uregulować prawa jednostek samorządu terytorialnego w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Podstawa prawna:
* Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 października 2009 r. w sprawie zgodności art. 33 i art. 50 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271) z art. 165 Konstytucji.
Maciej Szulikowski
Radca Prawny i Partner Zarządzający
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna