We współczesnym świecie jednym z ważniejszych dokumentów dających szerokie uprawnienia jest paszport. Dokument ten uprawnia do przekraczania granicy i pobytu za granicą oraz poświadcza obywatelstwo polskie, a także tożsamość osoby w nim wskazanej w zakresie danych, jakie zawiera (art. 4 ustawy z 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych, dalej: ustawa o paszportach).
Jest to dokument dający swobodę przemieszczania się, zamieszkania, wolność kształtowania życia prywatnego oraz zawodowego w niemalże każdym zakątku naszego globu. Ponadto poza uprawnieniami paszport poświadcza tożsamość oraz obywatelstwo jego posiadacza i w tym zakresie ma niezwykłą moc dowodową.
Paszporty i paszporty tymczasowe w RP wydaje, odmawia ich wydania i unieważnia wojewoda właściwy ze względu na miejsce stałego pobytu osoby ubiegającej się o dokument paszportowy, a w razie braku takiego miejsca – według ostatniego miejsca stałego pobytu tej osoby, a za granicą – konsul (art. 43 ust. 1 ustawy o paszportach).
Paszport biometryczny
Zadaniem państwa polskiego jest jak najlepsze zabezpieczenie polskich paszportów przed ich sfałszowaniem, przerobieniem, podrobieniem. Dążeniem polskiego ustawodawcy jest również zapewnienie pełnej ochrony danych osobowych posiadaczy paszportów oraz zapobieganie negatywnemu zjawisku tzw. kradzieży tożsamości.
Ważną rolę w tej płaszczyźnie zaczyna odgrywać biometria, która jest najbezpieczniejszym narzędziem służącym do potwierdzania tożsamości osoby oraz autentyczności dokumentu. Dzięki biometrii dane osobowe nie mogą zostać pożyczone, skradzione czy zapomniane, a jej podrobienie jest praktycznie niemożliwe.
Od 29 czerwca 2009 r. paszporty posiadają kolejną cechę biometryczną, tj. w mikroprocesorze zapisane są odciski linii papilarnych. Wystąpić mogą sytuacje, w których linie papilarne obywatela polskiego będą słabo czytelne lub wręcz nieczytelne. Wówczas taki paszport będzie wyposażony w jedną cechę biometryczną, czyli zdjęcie, a nie w dwie. Taki dokument również będzie uznawany za dokument biometryczny. Państwa, z którymi Polska podpisała międzynarodowe umowy dotyczące ruchu bezwizowego, np. Kanada, wymagają od obywateli polskich biometrycznych dokumentów paszportowych.
Paszport niebiometryczny
Wydawanie paszportów tymczasowych (niebiometrycznych) przez organ paszportowy w kraju jest możliwe jedynie dla wymienionych grup osób:
1) dla małoletnich, którzy nie ukończyli 5. roku życia (rodzice zainteresowani złożeniem wniosku o wydanie paszportu tymczasowego dla dziecka w wieku do lat 5 zgłaszają się osobiście w oddziale paszportowym bez konieczności zabierania ze sobą dziecka – jest to jeden z nielicznych wyjątków od zasady osobistego udziału w procedurze składania wniosku paszportowego osoby ujętej we wniosku);
2) osobom przebywającym czasowo w Rzeczpospolitej Polskiej i za granicą, na powrót do miejsca stałego pobytu;
3) osobom przebywającym w Rzeczpospolitej Polskiej i za granicą, w udokumentowanych nagłych przypadkach związanych z chorobą lub pogrzebem członka rodziny.
Ostatnia nowelizacja ustawy o paszportach (weszła w życie 18 lutego 2010 r.) usztywniła katalog sytuacji, w których organ paszportowy w kraju (wojewoda) może wydać tymczasowy paszport wnioskującemu. Z ustawy zniknął bowiem zwrot „pilne wyjazdy za granicę” jako powód dla otrzymania tymczasowego paszportu.
Termin oczekiwania na wydanie paszportu wynosi 14–30 dni od dnia złożenia wniosku paszportowego. Z reguły zainteresowanie dokumentem paszportowym wzrasta w okresie wakacyjno-urlopowym, w szczególności w czerwcu, lipcu, sierpniu.
WYMOGI FORMALNE PRZY UBIEGANIU SIĘ O WYDANIE DOKUMENTU PASZPORTOWEGO
Obywatel polski ubiegający się o wydanie dokumentu paszportowego powinien złożyć:
1) wypełniony wniosek o wydanie dokumentu paszportowego (wzór wniosku stanowi załącznik nr 5 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 sierpnia 2006 r. w sprawie dokumentów paszportowych oraz trybu postępowania w przypadku ujawnienia fałszerstw lub wad w tych dokumentach oraz w sytuacji ich zniszczenia);
2) dwie jednakowe fotografie o wymiarach 3,5 × 4,5 cm, wykonane w ciągu ostatnich 6 miesięcy na jednolitym jasnym tle, mające dobrą ostrość oraz pokazujące wyraźnie oczy i twarz z obu stron od wierzchołka głowy do górnej części barków, tak aby twarz zajmowała 70–80% fotografii; fotografia ma przedstawiać osobę bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami, patrzącą na wprost z otwartymi oczami, nieprzesłoniętymi włosami, z naturalnym wyrazem twarzy;
3) posiadany ważny paszport do wglądu (przy odbiorze nowego paszportu należy dotychczasowy paszport przedłożyć do anulowania);
4) dowód wniesienia opłaty paszportowej;
5) odpis skrócony lub zupełny aktu urodzenia – w przypadku ubiegania się o wydanie paszportu po raz pierwszy dla dzieci oraz wtedy, gdy nie jest możliwe ustalenie danych osobowych na podstawie innych dokumentów osoby ubiegającej się o wydanie paszportu;
6) odpis skrócony aktu małżeństwa, jeżeli osoba ubiegająca się o paszport zawarła związek małżeński za granicą;
7) do wglądu dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający tożsamość i obywatelstwo polskie;
8) do wglądu dokument uprawniający do ulgowej opłaty za paszport, jeżeli taka ulga przysługuje (ważna legitymacja szkolna, studencka, ostatni odcinek renty, emerytury, legitymacja kombatancka).
Tabela. Wykaz opłat za wydanie paszportu
@RY1@i41/2010/013/i41.2010.013.000.0043.001.jpg@RY2@
SŁOWNICZEK
Przez pojęcie dokument paszportowy należy rozumieć paszport, paszport tymczasowy, paszport dyplomatyczny, paszport służbowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Podstawy prawne
• Ustawa z 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz.U. nr 143, poz. 1027; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 8, poz. 51)
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 sierpnia 2006 r. w sprawie dokumentów paszportowych oraz trybu postępowania w przypadku ujawnienia fałszerstw lub wad w tych dokumentach oraz w sytuacji ich zniszczenia (Dz.U. nr 152, poz. 109; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 85, poz. 795)