Wezwania te mogą dotyczyć udziału w podejmowanych czynnościach, złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie czy złożenia zeznań (art. 50 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego; dalej: k.p.a.). Wezwania są swoistym uzupełnieniem postępowania, jednak – jak wskazuje się w doktrynie – warunkują one w znaczącym stopniu przeprowadzenie całej sprawy. Od wyjaśnień lub zeznań czy też udziału danego podmiotu w konkretnych czynnościach może zależeć zakres branego pod uwagę materiału dowodowego. Jak wskazał WSA w Warszawie w wyroku z 14 listopada 2006 r. (sygn. akt III SA/Wa 1929/06), w przypadku gdy organ administracji publicznej uznaje za niewystarczające informacje złożone przez stronę w wyniku wykonania wezwania organu, powinien on wystosować kolejne wezwanie, wskazując na przykład konkretne dokumenty, które w jego przekonaniu mają znaczenie w sprawie.
Uzasadnieniem dokonania wezwania jest niezbędność podjęcia danego działania w kontekście rozstrzygnięcia sprawy lub też wykonania czynności urzędowych. Przy tej okazji organ administracji publicznej musi jednocześnie przypilnować, aby zadośćuczynienie wezwaniu nie było uciążliwe. Na tym tle należy powołać zasadę nieuciążliwości wezwań, obciążającą przede wszystkim organy administracji publicznej. W szczególnych przypadkach (uzasadnionych zwłaszcza okolicznościami zdrowotnymi) osoba wezwana może także podjąć stosowne czynności w miejscu jej pobytu. Wezwanie może zostać skierowane do każdego podmiotu, czyli nie tylko do stron postępowania. Zatem nie tylko do osób fizycznych, lecz także prawnych czy też jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej. Występuje w tym zakresie dowolność, która jest uzasadniona przede wszystkim potrzebami konkretnego postępowania.
W wezwaniu należy wskazać m.in. to, czy wezwany podmiot ma złożyć wyjaśnienia (zeznania) osobiście. Jeżeli nie ma takiego zastrzeżenia wyrażonego w wezwaniu wprost, to należy uznać, że istnieje w takim przypadku możliwość złożenia wyjaśnień przez pełnomocnika (wyrok WSA w Warszawie z 17 października 2008 r., sygn. akt 1252/08). Wśród innych elementów, które powinno zawierać wezwanie, są także oznaczenie sprawy i charakteru, w jakim dana osoba zostaje wezwana, oraz termin, w jakim wezwanie powinno zostać zrealizowane.
Fakt dokonania wezwania musi być udokumentowany w aktach danej sprawy. Co do zasady, wezwany ma obowiązek osobistego stawiennictwa w obrębie gminy lub miasta, w którym zamieszkuje lub przebywa, lub też w ramach gminy lub miasta sąsiedniego (można przyjąć, że bezpośrednio przyległego). W innych przypadkach organ administracji publicznej może skorzystać z pomocy jego odpowiednika, właściwego dla danego miejsca.
Zobacz serwis: Prawo administracyjne
Zakres obowiązków związanych z konkretnym wezwaniem podlega ocenie organu kierującego. Istnieje tutaj m.in. możliwość zastosowania wezwania pilnego w sytuacjach niecierpiących zwłoki. Wtedy wezwanie może być dokonane telegraficznie, telefonicznie lub też przy zastosowaniu innych środków. Jednak zastosowanie innych niż standardowe środków związanych z wezwaniem także wymaga ustalenia, czy dana informacja dotarła do osoby wezwanej.
Osobie, która stawiła się na wezwanie, przyznaje się zwrot kosztów podróży oraz inne należności (art. 56 k.p.a.). Ta sama zasada będzie dotyczyć również osobistego stawiennictwa stron, gdy postępowanie zostało wszczęte przez dany organ z urzędu lub też wezwanie okazało się w sposób oczywisty bezzasadne. Żądanie w tym zakresie należy zgłosić organowi, przed którym dane postępowanie się toczy, do momentu wydania w danej sprawie decyzji administracyjnej.
Zobacz również Forum.
Podstawa prawna:
● Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 267).
Maciej J. Nowak
radca prawny, ekspert w zakresie prawa administracyjnego