Dowód z opinii biegłego można zastosować, jeżeli istnieje potrzeba pozyskania wiadomości wybiegających poza zwykłą, rutynową działalność organu (wyrok NSA z 12 grudnia 2008 r., sygn. akt II GSK 361/08). Należy przy tej okazji doprecyzować, co dokładnie rozumie się przez „wiadomości specjalne”. Mogą to być wiadomości z dziedziny budownictwa, rolnictwa, gospodarki wodnej, ochrony przyrody i środowiska, techniki, medycyny, sztuk plastycznych, historii sztuki czy też radiestezji (wyrok WSA w Poznaniu z 12 października 2011 r., sygn. akt IV SA/Po 731/11). Jeżeli jedna ze stron wnosi o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, organ jest związany takim żądaniem jedynie w przypadku, gdy w postępowaniu niezbędne jest zweryfikowanie specjalistycznych informacji w celu prawidłowego ustalenia stanu faktycznego. Dlatego, jak wskazano w wyroku WSA w Rzeszowie z 28 marca 2012 r. (sygn. akt II SA/Rz 1172/11), opinia biegłego wydana w sprawie powinna:
● wskazywać i wyjaśniać przesłanki, które doprowadziły do przedstawionej konkluzji,
● umożliwiać organowi ocenę motywów bez wkraczania w sferę wiedzy specjalistycznej,
● być jasna, konkretna i odpowiadać na postawione pytania.
W sytuacji gdy opinia nie spełnia któregoś z tych kryteriów, strony mogą ją podważyć. Podobnie może oceniać opinię sam organ, który działa w tym kontekście na podstawie zasad wiedzy i w zależności od uznania może potraktować opinię jako trafną, może też częściowo lub całkowicie ją zdyskwalifikować (wyrok WSA w Lublinie z 4 listopada 2010 r., sygn. akt II SA/Lu 507/10). Jeżeli strona w ramach przedkładanych przez siebie dowodów przedstawia prywatną opinię biegłego (wykonaną na jej zlecenie), jest to w postępowaniu przede wszystkim dowód tego, że strona tak, a nie inaczej, twierdzi i że jej stanowisko odpowiada stanowisku konkretnego biegłego. Prywatny biegły może być bowiem w sposób zupełnie subiektywny poinformowany przez stronę o okolicznościach, których jego opinia dotyczy.
Zobacz również: Pełnomocnictwo w postępowaniu administracyjnym
Biegły podlega wyłączeniu na takich samych zasadach, jak prowadzący sprawę pracownik administracji publicznej. Wśród kryteriów wyłączenia można więc wymienić m.in. pozostawanie z jedną ze stron w stosunku prawnym, który może wywierać wpływ na wynik sprawy, czy nadrzędność służbowa jednej ze stron. Zasada ta wiąże się z założeniem, zgodnie z którym wnioski formułowane przez biegłego posądzanego o subiektywizm nie mogą przyczynić się do ostatecznego brzmienia rozstrzygnięcia. Potwierdza to orzecznictwo. Sędziowie wskazali m.in., że jeżeli wnioski operatu sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego, który powinien podlegać wyłączeniu w sprawie, jednoznacznie wpłynęły na wynik sprawy, to nie można uznać, że sporządzona przez niego wycena stanowi dowód w sprawie (wyrok WSA w Warszawie z 14 stycznia 2013 r., sygn. akt I SA/Wa 1455/12).
Do biegłych stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków. Trzeba też wskazać, że ekspertyza wykonana przez instytut, a nie pojedynczego biegłego, jest przygotowana zespołowo i wyraża stanowisko nie poszczególnych pracowników instytutu, lecz samego instytutu. Nie jest to więc opinia osoby fizycznej i osoba ta nie ponosi za jej sporządzenie odpowiedzialności (wyrok WSA w Warszawie z 22 września 2008 r., sygn. akt VIII SA/Wa 182/08).
MACIEJ J. NOWAK
Autor jest radcą prawnym, ekspertem w zakresie prawa administracyjnego
Podstawa prawna
● Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 267)
Polecamy serwis: Prawo administracyjne