Cel składania oświadczeń majątkowych przez samorządowców i ich publikacji nie budzi wątpliwości. Jest nim przede wszystkich zapewnienie przejrzystości życia publicznego oraz umożliwienie istnienia kontroli społecznej nad osobami sprawującymi władzę.
Miejscem właściwym dla publikacji oświadczeń majątkowych, przedstawicieli samorządu terytorialnego zobowiązanych do ich składnia, jest Biuletyn Informacji Publicznej, którego funkcjonowanie reguluje ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2001 r. nr 112, poz. 1198 ze zm.). Ustawy nie określają terminu, w jakim oświadczenia, po ich złożeniu, powinny zostać umieszczone na stronie BIP. Przyjąć więc należy, iż nastąpić to powinno niezwłocznie, na co wskazywać też może treść art. 3 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, zgodnie z którym prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do niezwłocznego uzyskania informacji publicznej zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych.
Zadać można przy tym pytanie, jak długo oświadczenie majątkowe powinno się znajdować na stronie BIP. Odpowiedzi doszukiwać się można w art. 24h ust. 6 ustawy o samorządzie gminnym, art. 25c ust. 6 ustawy o samorządzie powiatowym oraz art. 27c ust. 6 ustawy o samorządzie województwa, zgodnie z którymi oświadczenie majątkowe przechowuje się przez sześć lat. Zważywszy na jawny charakter tychże oświadczeń i ich zakwalifikowanie do informacji publicznej założyć więc można, iż powinno się je udostępniać przez sześć lat. Nie ma przy tym znaczenia, czy osoba, która złożyła oświadczenie, wciąż pełni swoją funkcję.
Ustawy samorządowe jednoznacznie wskazują, że informacje zawarte w oświadczeniu są jawne, przewidując jednak jednocześnie dwa wyjątki od tej zasady. Ujawnieniu nie podlega bowiem adres zamieszkania składającego oświadczenie oraz miejsce położenia nieruchomości.
Zwrócić należy uwagę na to, że ustawy nie wiążą jawności oświadczeń majątkowych z ich umieszczeniem na stronie BIP. Oznacza to, że stają się one jawne już w momencie ich złożenia. Z tej też przyczyny w sytuacji, gdy oświadczenie nie pojawi się na stronie urzędowego publikatora teleinformatycznego, osoba zainteresowana ma prawo złożyć wniosek o udostępnienie informacji publicznej. Jest więc ona udostępniana na wniosek tak jak każda inna informacja publiczna, która nie została zamieszczona na stronie BIP.
Niezależnie od przepisów nakładających na jednostki samorządu terytorialnego nakaz publikacji oświadczeń na stronie BIP, wciąż wiele jednostek uchyla się od tego obowiązku. Z przeprowadzonej przez NIK kontroli wywiązywania się wojewodów i jednostek samorządu terytorialnego z obowiązku udostępniania informacji publicznej (nr ewidencyjny 154/2006) wynika, iż oświadczenia majątkowe funkcjonariuszy opublikowały jedynie 44 z 62 kontrolowanych jednostek. Wiele więc zostało jeszcze w tej materii do zrobienia.
JACEK MURZYDŁO
Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. nr 112, poz. 1198 ze zm.).
• Art. 24i ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).
• Art. 25d ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zm.).
• Art. 27d ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590 ze zm.).