Bartosz FrĄczyk
radca prawny Kancelaria Frączyk & Frączyk w Krakowie
Potrzeba ochrony konkurentów, kontrahentów i konsumentów przed działaniami przedsiębiorców dopuszczających się zakazanych praktyk ograniczających konkurencję lub naruszających interesy konsumentów ujawnia się szczególnie na tych rynkach, które charakteryzują się wysokim stopniem zdominowania lub wręcz monopolizacji przez jeden podmiot. Właśnie taka sytuacja najczęściej występuje na rynkach usług komunalnych, za których prawidłowe funkcjonowanie odpowiada samorząd terytorialny - przede wszystkim gmina.
Jednostki samorządu terytorialnego powinny zwracać szczególną uwagę, by nie zarzucono im w podejmowanych działaniach nadużywania pozycji dominującej polegającej m.in. na: bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów czy stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji.
Oprócz praktyk polegających na nadużywaniu pozycji dominującej, zakazane jest zawieranie przez przedsiębiorców - a zatem również i gminy - porozumień ograniczających konkurencję, jeżeli ich celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. Podobnie jak w przypadku praktyk polegających na nadużywaniu pozycji dominującej, ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zawiera wyłącznie przykładowy katalog zakazanych zachowań.
Z tego też względu, biorąc pod uwagę bogate orzecznictwo Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz decyzje prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jednostki samorządu terytorialnego przy tworzeniu aktów prawa miejscowego, powinny unikać m.in:
• narzucania konsumentom przez gminne przedsiębiorstwo rażąco wysokich cen, np. wody czy odbioru ścieków,
• ograniczania odpowiedzialności odszkodowawczej za skutki obniżenia poziomu jakości swoich usług, w tym przykładowo ustalać wysokość maksymalnego obniżenia należności za wodę w wypadku dostarczenia wody niespełniającej określonych wymagań jakościowych lub o ciśnieniu odbiegającym od ustalonego,
• wyłączania własnej odpowiedzialności w wypadkach, gdy niewykonanie zobowiązania spowodowane jest zawinionym działaniem przedsiębiorcy gminnego,
• podziału rynku lokalnego usług według kryteriów terytorialnych, w następstwie pobierania zróżnicowanych opłat za usługi w zależności od tego, czy dotyczyłyby mieszkańca gminy czy też osoby spoza niej,
• nakazywania zawierania umów sprzedaży nieruchomości gminnych przed określonym konkretnie notariuszem,
• ograniczania liczby sprzedawców detalicznych biletów okresowych na okaziciela,
• uniemożliwiania konkurencyjnym przedsiębiorcom na lokalnym rynku składowania odpadów komunalnych stałych poprzez uniemożliwienie konkurencji dostępu do gminnego wysypiska, co skutkuje ograniczeniem konkurencji na lokalnym rynku odbioru tej grupy odpadów,
• narzucania nadmiernie wygórowanej ceny za lokale wynajmowane z konkretnym przeznaczeniem,
• różnicowania opłaty za przyjęcie odpadów na wysypisko w zależności od tego, czy dostarczającym odpady jest gminne przedsiębiorstwo czy inny przedsiębiorca posiadający zezwolenie na usuwanie i unieszkodliwianie odpadów komunalnych,
• nierównego traktowania przedsiębiorców świadczących usługi krajowego przewozu osób na linii komunikacyjnej polegającego na odmowie korzystania przez konkurencyjnym przedsiębiorców z miejskich przystanków autobusowych.
WNIOSEK
Działalność prowadzona w sektorze komunalnym podlega normalnym regułom gry rynkowej, podobnie jak w innych sektorach gospodarki.
ŁS