W przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym należności pieniężne, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej, przypadające jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym, mogą być umarzane, a ich spłata odraczana lub rozkładana na raty, na zasadach określonych przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (radę gminy, radę powiatu, sejmik województwa).
Uchwała rady
Przepisy ustawy o finansach publicznych upoważniają właściwą radę lub sejmik do określenia szczegółowych zasad, sposobu i trybu udzielania ulg oraz wskazania organu lub osoby do tego uprawnionej. W przypadku należności pieniężnych z tytułu realizacji zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami stosuje się przepisy art. 42 ustawy o finansach publicznych, z tym że uprawnienia kierownika państwowej jednostki budżetowej przysługują zarządowi jednostki samorządu terytorialnego.
Zgodnie z podejmowanymi przez właściwe rady gmin uchwałami najczęściej do umarzania, odraczania lub rozkładania na raty, spłat należności, do których nie stosuje się przepisów ustawy Ordynacja podatkowa, uprawniony jest wójt (burmistrz, prezydent miasta). Często radni upoważniają do podejmowania takich decyzji również kierowników jednostek organizacyjnych gminy, określając jednocześnie górną granicę, do której mogą podejmować decyzje samodzielnie.
- W Częstochowie szczegółowy tryb umarzania wierzytelności i należności, w sprawach, do których nie stosują się przepisy ustawy Ordynacja podatkowa, reguluje uchwała rady miasta. Jest to także podstawa do ewentualnych decyzji o umorzeniu lub rozłożeniu na raty spłat należności z tytułu wystawionego przez straż miejską mandatu karnego - tłumaczy Jarosław Kapsa z Urzędu Miejskiego w Częstochowie. Dodaje, że wpływy do budżetu miasta z tytułu nakładanych przez straż miejską grzywien i mandatów szacuje się na 270 tys. zł rocznie. - W przypadku, gdy osoba ukarana nie zapłaciła należności, urząd miasta kieruje sprawę do egzekucji poprzez urząd skarbowy. Ściągalność tych należności jest niska i nie przekracza 50 proc. Samorząd nie ma jednak możliwości prawnych, by wpływać na poprawę ściągalności - podsumowuje Jarosław Kasa.
Umorzenie na wniosek
Do umorzenia należności najczęściej dochodzi na wniosek dłużnika. Niekiedy samorząd może podjąć decyzję z urzędu. Tak będzie przykładowo, gdy osoba fizyczna - zmarła nie pozostawiła żadnego majątku lub pozostawiła ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów lub też zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne.
W przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym, w szczególności możliwościami płatniczymi dłużnika oraz uzasadnionym interesem gminy na wniosek dłużnika mogą również zostać odroczone terminy spłaty całości lub części należności albo rozłożona płatność całości lub części należności na raty. W tym celu we właściwym urzędzie musi być złożony wniosek o rozłożenie płatności, np. mandatu karnego na raty. Dodatkowo należy dołączyć dokumenty potwierdzające trudną sytuację materialną, np. zaświadczenie z urzędu pracy lub inny dokument uzasadniający rozłożenie należności na raty. W przypadku niespłacenia którejkolwiek z rat w terminie sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego. Warto również pamiętać, że o rozłożeniu na raty mandatu karnego decydować będzie wojewoda, gdy mandat wystawiła policja, bądź prezydent miasta, gdy mandat wystawiła straż miejska.
UPRAWNIENIA GMINY
Jednostki samorządu terytorialnego mogą decydować o umorzeniu w całości lub w części lub o odroczeniu spłaty lub rozłożeniu jej na raty takich należności, jak:
• opłata za korzystanie z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej;
• opłata za parkowanie pojazdów na drogach publicznych;
• opłata za składowanie odpadów na wysypiskach śmieci;
• grzywna za niespełnienie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki;
• mandat karny.
Łukasz Sobiech
lukasz.sobiech@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2005 r. nr 249, poz. 2104 ze zm.).