Sezon pasterski uroczyście zainaugurowali w niedzielę w sanktuarium maryjnym w Ludźmierzu na Podhalu bacowie, juhasi i hodowcy owiec. Choć uroczystość tradycyjnie odbyła się w dniu św. Wojciecha, to z uwagi na przedłużającą się zimę owce na hale wyjdą dopiero w maju.
Święto Bacowskie z uroczystym poświęceniem stada owiec, co roku odbywa się w ludźmierskim sanktuarium „Gaździny Podhala”. Zwyczajowo sezon pasterski rusza w po dniu św. Wojciecha, który przypada 23 kwietnia.
Na wypas na halach trzeba poczekać
Na tatrzańskich halach jednak zalega jeszcze śnieg. Z tego powodu tegoroczne redyki przypadną w okolicach połowy maja. Miłośnicy oscypków będą więc musieli jeszcze poczekać na pierwsze wędzone sery prosto z bacówek.
„Zielona trawa dopiero się pojawia na halach. Na razie wyjdziemy z owcami na tak zwane przepaski, a na hale pójdziemy w maju, jak zrobi się cieplej i trawa podrośnie. Jeszcze jest za zimno. Trzeba poczekać” – mówi Stanisław, juhas z Gliczarowa Górnego.
Gdzie podziali się juhasi
Bacowie skarżą się na brak chętnych do pracy przy wypasie, czyli juhasów. „Dawniej to młodzi się aż rwali do juhaski. Teraz młodzi wolą iść do roboty na budowę, a nie siedzieć przy owcach. To jest ciężka robota, bo jak świeci słońce to jest przyjemnie, ale czasem tydzień leje i owiec trzeba pilnować. Na juhaskę by przyszli, ale na chwilę, a tu trzeba robić do jesieni” – mówi baca Andrzej wypasający owcy Pod Reglami.
Kiedy wrócą oscypki
Choć na straganach w Zakopanem można kupić wędzone serki, ale to jeszcze nie są tradycyjne oscypki. Prawdziwy oscypek musi bowiem zawierać przynajmniej 60 proc. mleka owczego, a pozostałym składnikiem może być mleko pochodzące od krowy rasy czerwonej. Oscypki można sprzedawać w okresie wypasu owiec, czyli od maja do października. Tradycyjny ser owczy musi mieć wrzecionowaty kształt, długość od 17 do 23 cm; średnica sera w najszerszym miejscu powinna wynosić do 6 do 10 cm, a waga od 0,6 do 0,8 kg. Barwa skórki oscypka musi być słomkowo-lśniąca lub jasnobrązowa z delikatnym połyskiem.
Oscypek od 2008 roku jest wpisany na unijną listę produktów tradycyjnych, chronionych prawem w całej UE. Nazwa oscypek może być stosowana tylko i wyłącznie w odniesieniu do wyrobów wyprodukowanych zgodnie z właściwą specyfikacją zawartą we wniosku o rejestrację tej chronionej nazwy pochodzenia.
Oscypek to drugi – po bryndzy – polski produkt regionalny wpisany na unijną listę produktów tradycyjnych. Tradycja wyrobu owczych serów w Karpatach sięga czasów średniowiecza, a sposób ich wyrabiania nie zmienił się od wieków.(PAP)
autor: Szymon Bafia