Zgodnie z art. 48 §1 kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.) za wykroczenie skarbowe można nałożyć grzywnę w wysokości od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonego na podstawie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, natomiast mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Upoważnienie do nakładania kary grzywny w drodze mandatu
Do nakładania kary grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia skarbowe są uprawnieni:
1) upoważnieni pracownicy urzędów skarbowych,
2) inspektorzy kontroli skarbowej,
3) upoważnieni funkcjonariusze celni.
Upoważnienie do nakładania kary grzywny w drodze mandatu karnego pracownikom urzędów skarbowych wydaje naczelnik właściwego urzędu skarbowego, zaś funkcjonariuszom celnym upoważnienie wydaje naczelnik właściwego urzędu celnego. Każde takie upoważnienie powinno zawierać oznaczenie podmiotu wydającego upoważnienie, numer upoważnienia, datę wydania i termin ważności, podstawę prawną jego wydania, imię i nazwisko oraz numer legitymacji służbowej lub numer identyfikacyjny upoważnionego funkcjonariusza oraz określenie obszaru, na którym upoważnienie jest ważne. Ponadto upoważnienie powinno być podpisane przez organ, który je wydał, oraz opatrzone odciskiem pieczęci urzędowej.
Z zasady (jeśli przepis szczególny nie stanowi inaczej), funkcjonariusz nakładający karę grzywny, na żądanie sprawcy wykroczenia skarbowego, jest obowiązany okazać dokument uprawniający go do nałożenia kary grzywny w drodze mandatu karnego.
Czytaj także: Szersze uprawnienia straży miejskich do nakładania mandatów>>
Zasady nakładania kary grzywny
W postępowaniu mandatowym, karę grzywny w drodze mandatu karnego nałożyć można jedynie wtedy, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, stąd też warunkiem nałożenia grzywny w drodze mandatu jest wyrażenie przez sprawcę wykroczenia skarbowego zgody na przyjęcie mandatu.
Jeżeli sprawca wykroczenia skarbowego nie wyrazi zgody na przyjęcie mandatu karnego, to sprawa zostanie rozpoznana na zasadach ogólnych, tzn. jeżeli już wszczęto postępowanie przygotowawcze – będzie ono kontynuowane, a jeżeli zaoferowano sprawcy mandat przed wszczęciem postępowania przygotowawczego, organ finansowy wyda postanowienie o wszczęciu dochodzenia i przeprowadzi dochodzenie, co nie wyklucza zastosowania w trakcie tegoż np. instytucji dobrowolnego poddania się sprawcy odpowiedzialności, czy też umorzenia lub warunkowego umorzenia postępowania.
Przed nałożeniem kary grzywny w drodze mandatu karnego funkcjonariusz poucza sprawcę wykroczenia skarbowego o prawie niewyrażenia zgody na przyjęcie mandatu i o skutkach prawnych braku takiej zgody, a ponadto obowiązany jest określić wykroczenie skarbowe zarzucane sprawcy oraz pouczyć go o pozostałych warunkach dopuszczalności postępowania mandatowego.
Sposób uiszczenia grzywny
W postępowaniu mandatowym można nałożyć karę grzywny w drodze mandatu karnego:
1) wydanego ukaranemu po uiszczeniu kary grzywny upoważnionemu podmiotowi,
2) kredytowanego, wydawanego za potwierdzeniem odbioru ukaranemu.
Ukarany karą grzywny nałożoną w drodze mandatu karnego kredytowanego może ją uiścić w następujący sposób:
• przelewem środków pieniężnych na rachunek bankowy lub wpłatą gotówki do kasy:
a) właściwego urzędu skarbowego, jeżeli karę grzywny nałożył upoważniony pracownik urzędu skarbowego,
b) właściwego urzędu kontroli skarbowej, jeżeli karę grzywny nałożył inspektor kontroli skarbowej;
• przelewem środków pieniężnych na rachunek bankowy właściwej izby celnej lub wpłatą gotówki do kasy właściwej izby celnej albo do kasy właściwego urzędu celnego, jeżeli karę grzywny nałożył upoważniony funkcjonariusz celny.
Karę grzywny nałożoną w drodze mandatu karnego ukarany może uiścić również w formie bezgotówkowej za pomocą karty płatniczej, jeżeli funkcjonariusz ją nakładający lub finansowy organ postępowania przygotowawczego albo kasa właściwego urzędu są wyposażeni w odpowiednie urządzenie do autoryzacji transakcji rozliczeń bezgotówkowych.
Przed wydaniem mandatu karnego funkcjonariusz informuje sprawcę wykroczenia skarbowego o możliwych sposobach uiszczenia kary grzywny, a w przypadku możliwości uiszczenia kary grzywny w formie bezgotówkowej za pomocą karty płatniczej – również o takiej możliwości, a także o wysokości opłat i prowizji pobieranych przez podmioty dokonujące autoryzacji transakcji i rozliczeń finansowych związanych z przekazaniem kary grzywny na właściwy rachunek bankowy.
Mandat karny kredytowany powinien zawierać pouczenie o obowiązku uiszczenia nałożonej kary grzywny w terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu oraz o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Pomimo tego, przepisy nowego rozporządzenia zobowiązują funkcjonariusza, aby jeszcze przed wydaniem mandatu karnego kredytowanego pouczył sprawcę o obowiązku uiszczenia nałożonej kary grzywny we wskazanym terminie i skutkach jej nieuiszczenia.
Czytaj także: Nowy taryfikator mandatów wchodzi w życie>>
Ewidencjonowanie grzywien i rozliczanie formularzy mandatu karnego
Urzędy skarbowe, urzędy celne i urzędy kontroli skarbowej prowadzą ewidencje grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego. Ewidencje te zawierają następujące dane:
1) serię i numer mandatu oraz jego rodzaj;
2) wysokość grzywny;
3) datę ukarania;
4) datę uiszczenia grzywny;
5) dane ukaranego zgodnie z mandatem: imię i nazwisko, adres zamieszkania, NIP, nr PESEL albo datę urodzenia i numer paszportu;
6) kwalifikację prawną wykroczenia skarbowego wraz z jego dokładnym określeniem;
7) rodzaje i kwoty należności publicznoprawnych uszczuplonych lub narażonych na uszczuplenie w związku z wykroczeniem skarbowym;
8) datę wniosku o uchylenie mandatu;
9) datę i treść orzeczenia sądu w sprawie uchylenia mandatu;
10) kwotę grzywny do zwrotu.
Ewidencje prowadzone przez urzędy kontroli skarbowej zawierają ponadto datę skierowania do organu egzekucyjnego tytułu wykonawczego wraz z określeniem organu i numeru tego tytułu. Nadzór nad ewidencjami sprawują naczelnicy urzędów skarbowych, naczelnicy urzędów celnych i dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej.
Funkcjonariusze, którym przekazano formularze mandatów karnych są z nich rozliczani. Naczelnicy urzędów skarbowych i naczelnicy urzędów celnych rozliczają funkcjonariuszy z przekazanych im formularzy, natomiast w przypadku inspektorów kontroli skarbowej rozliczeń tych dokonują dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej.
W załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie nakładania kary grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia skarbowe (Dz.U. Nr 94, poz. 552) określono nowy wzór formularza mandatu karnego. Formularze mandatów karnych używane przed dniem wejścia w życie tego rozporządzenia mogą być jeszcze stosowane do czasu wyczerpania zapasów, nie dłużej jednak niż do dnia 30 czerwca 2012 r.
Sebastian Kowalski
Sędzia Sądu Rejonowego w Wałbrzychu
samorzad.infor.pl