Celem ostatniej kontroli NIK dotyczącej realizacji przez gminy zadań w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych było dokonanie oceny prawidłowości i skuteczności działań gminy w zakresie tworzenia warunków do rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz poprawy sytuacji mieszkaniowej lokalnej społeczności, w tym m.in. aktywizacji budownictwa mieszkaniowego, racjonalnego gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi mieszkaniowy zasób gminy oraz prawidłowości wykorzystania środków publicznych na realizację przedsięwzięć związanych z budownictwem mieszkaniowym.
Zdaniem NIK gminy wykazywały małe zaangażowanie w przygotowaniu terenów pod budownictwo mieszkaniowe, a działania dla usprawnienia procesu rozpoczęcia i realizacji inwestycji mieszkaniowych były niewystarczające.
Bez planowania
W ocenie Izby brak strategii rozwoju mieszkalnictwa spowodował, że samorządy w minimalnym stopniu realizowały przedsięwzięcia inwestycyjno-budowlane dotyczące budownictwa mieszkaniowego. Jak pokazują wyniki kontroli, tylko 15 spośród 36 skontrolowanych gmin podjęło działania na rzecz usprawnienia procesu przygotowania i realizacji inwestycji w celu zaktywizowania inwestorów do rozwijania inwestycji budownictwa mieszkaniowego. Podjęte przez samorządy działania polegały przede wszystkim na nabywaniu nieruchomości gruntowych z przeznaczeniem pod zabudowę, tworzeniu infrastruktury technicznej na obszarach niezabudowanych, zwiększaniu w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz powierzchni terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową.
Lokale socjalne
Według wyliczenia kontrolerów najgorsza sytuacja dotyczyła inwestycji związanych z budową lokali socjalnych (w 2005 roku w zasobach mieszkaniowych, stanowiących własność gmin, lokale socjalne stanowiły ok. 4 proc. tych zasobów i wynosiły 49,8 tys. lokali). W konsekwencji z zasobu mieszkaniowego gminy wydzielana jest część lokali, które przeznacza się na wynajem jako lokale socjalne. Umowę najmu lokalu socjalnego zawiera się na czas oznaczony. Może być zawarta z osobą, która nie ma tytułu prawnego do lokalu i której dochody nie przekraczają wysokości określonej w uchwale rady gminy.
Konieczne działania
Zdaniem NIK w celu poprawy sytuacji konieczne jest podjęcie przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) działań w zakresie:
• aktywniejszego zaangażowania w przygotowaniu terenów pod budownictwo mieszkaniowe na rzecz usprawnienia realizacji inwestycji mieszkaniowych,
• podjęcia prac nad opracowaniem wieloletnich programów gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy, w przypadkach braku takich opracowań,
• właściwej realizacji założeń przyjętych w wieloletnich programach gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy dla zatrzymania procesu zmniejszania zasobu,
• doprowadzenia do poprawy stanu technicznego budynków mieszkalnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy,
• zwiększenia kontroli nad zarządcami mieszkaniowego zasobu gminy,
• zapewnienia rzetelnego sporządzania sprawozdań o wielkości i stanie zasobu mieszkaniowego.
Łukasz Sobiech
lukasz.sobiech@infor.pl
Podstawa prawna
• Ustawa z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 266 ze zm.).
• Informacja o wynikach kontroli realizacji przez gminy zadań w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, nr ewid. 10/2008/P07113/KSR.