Stan faktyczny:
Szkoła jest wojewódzką, samorządową jednostką organizacyjną działającą w formie jednostki budżetowej. Nadzór nad działalnością szkoły sprawuje zarząd województwa. Budynek szkoły wpisany jest do rejestru zabytków. Ze względu na zły stan techniczny okien otrzymaliśmy pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków na przeprowadzenie prac związanych z wymianą okien. Zgodę wyraził także zarząd województwa. Prace związane z wymianą okien (35 000 zł) zostaną sfinansowane ze środków przyznanych w planie budżetowym na 2010 r. Okna drewniane o złym stanie technicznym zostaną wymienione także na okna drewniane.
Odpowiedź:
Zasady wykonywania i finansowania prac konserwatorskich, robót restauratorskich i robót budowlanych w obiektach zabytkowych regulują przepisy ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (dalej: ustawa o ochronie zabytków), oraz wydanych na jej podstawie rozporządzeń Ministra Kultury:
● z 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych (dalej: rozporządzenie w sprawie prowadzenia prac dotyczących zabytków),
● z 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielenia dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków.
Sprawowanie opieki nad zabytkami, obejmujące między innymi finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych w zabytku, do którego tytuł prawny, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego, posiada jednostka samorządu terytorialnego, jest zadaniem własnym tej jednostki (art. 71 i 72 ustawy o ochronie zabytków). W przypadku jednostek organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego prace konserwatorskie i roboty budowlane przy zabytkach pozostających w posiadaniu tych jednostek są finansowane ze środków przyznanych odpowiednio przez dysponentów części budżetowych bądź jednostki samorządu terytorialnego, którym podlegają te jednostki, na zasadach określonych w odrębnych przepisach. W przypadku samorządowych jednostek budżetowych będą to więc środki zabezpieczone w budżecie jednostki samorządu terytorialnego na prace konserwatorskie/roboty budowlane w obiektach zabytkowych, przekazywane jednostce budżetowej na pokrycie wydatków ujętych w planie finansowym tej jednostki, w trybie określonym w art. 11 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
Jednostka samorządu terytorialnego, będąca właścicielem lub posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru zabytków, może się także ubiegać o udzielenie dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych w zabytku (do których zgodnie z art. 77 pkt 11 i 16 ustawy o ochronie zabytków zostały zaliczone m.in. nakłady konieczne na odnowienie lub całkowite odtworzenie okien, w tym ościeżnic i okiennic, a także zakup materiałów konserwatorskich i budowlanych, niezbędnych do wykonania tych prac). Dotacje te mogą być udzielane przez:
● ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego – ze środków finansowych z części budżetu państwa „Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego” lub
● wojewódzkiego konserwatora zabytków – ze środków finansowych z budżetu państwa w części, której dysponentem jest wojewoda.
Dotacje przyznawane są na wniosek zainteresowanej jednostki na podstawie umów, w których określane są m.in.:
● tryb kontroli wykonywania umowy,
● szczegółowe warunki rozliczenia dotacji.
Przywołane regulacje mają znaczenie odnośnie do ewentualnego powstania obowiązku złożenia przez jednostkę sprawozdania o realizacji zadania do wojewódzkiego konserwatora zabytków, ponieważ jeśli wymiana okien w zabytkowym budynku będzie finansowana ze środków przyznanych z dotacji z budżetu państwa, przyznawanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, to jednostka będzie musiała złożyć sprawozdanie z wykonanych prac/robót i wykorzystania środków według wzoru ustalonego przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, który stanowi integralną część umowy o dotację.
Obowiązek złożenia określonych informacji o przebiegu realizacji zadania wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków może też wynikać z postanowień zawartych w pozwoleniach na przeprowadzenie prac konserwatorskich lub robót budowlanych w obiekcie zabytkowym. Pozwolenia te, zgodnie z przepisami § 5 ust. 3, 4, 8 i 9 ww. rozporządzenia w sprawie prowadzenia prac dotyczących zabytków, mogą określać warunki polegające na wprowadzeniu pięciu podstawowych obowiązków wymienionych w ramce.
Pięć obowiązków dotyczących złożenia określonych informacji o realizacji zadania w zakresie przeprowadzenia prac konserwatorskich lub robót budowlanych w obiekcie zabytkowym
1. Zawiadomienie wojewódzkiego konserwatora zabytków o terminie rozpoczęcia i zakończenia wskazanych w pozwoleniu prac i/lub o terminie podjęcia określonych czynności związanych z wydanym pozwoleniem, przynajmniej na 3 dni przed rozpoczęciem tych czynności.
2. Niezwłoczne zawiadomienie wojewódzkiego konserwatora zabytków o wszelkich zagrożeniach lub nowych okolicznościach ujawnionych w trakcie prowadzenia wskazanych w pozwoleniu prac.
3. Dokonywanie odbioru częściowego i końcowego wykonywanych prac i robót z udziałem wojewódzkiego konserwatora zabytków.
4. Prowadzenie dokumentacji przebiegu prac konserwatorskich i przekazanie jej wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków w terminie 3 miesięcy od dnia zakończenia prac.
5. Opracowanie sposobu postępowania z zabytkiem po zakończeniu wskazanych w pozwoleniu prac.
W odniesieniu do podziałek klasyfikacji budżetowej, do których powinny być zaliczane wydatki jednostek budżetowych z tytułu wykonywania prac konserwatorskich i budowlanych w obiektach zabytkowych (a do takich należy wymiana okien w budynkach wpisanych do rejestru zabytków), to rozporządzenie Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych przewiduje, że mogą być one klasyfikowane do:
● § 434 „Zakup usług remontowo-konserwatorskich, dotyczących obiektów budowlanych będących w użytkowaniu jednostek budżetowych” lub
● § 658 „Wydatki inwestycyjne dotyczące obiektów zabytkowych, będących w użytkowaniu jednostek budżetowych” – jeśli wykonywane prace mają charakter inwestycyjny.
Z krótkiej charakterystyki robót podanej w pytaniu przez Czytelnika wynika, że planowana do wykonania w 2010 r. wymiana okien ma najprawdopodobniej charakter prac remontowo-konserwatorskich – to znaczy mających na celu przywrócenie budynkowi pierwotnego stanu technicznego i użytkowego, utraconego na skutek eksploatacji i upływu czasu, w związku z tym:
● wydatki na prace o takim charakterze powinny być sklasyfikowane w § 434,
● nakłady na wymianę okien nie powiększą wartości początkowej budynku, ponieważ nie mieszczą się w definicji ulepszenia środka trwałego, ustalonej w art. 31 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości, tak więc w księgach rachunkowych jednostki zostaną zaliczone bezpośrednio w koszty, ewidencjonowane na koncie 400 „Koszty według rodzajów”, zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych.
PODSTAWY PRAWNE
• Ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 75, poz. 474)
• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 123, poz. 835)
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 47, poz. 278)
• Rozporządzenie Ministra Kultury z 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych (Dz.U. Nr 150, poz. 1579)
• Rozporządzenie Ministra Kultury z 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielenia dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków (Dz.U. Nr 112, poz. 940; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 139, poz. 881)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. Nr 38, poz. 207)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. Nr 142, poz. 1020; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 72, poz. 422)