Zagadnienie prawne
Sądowi Najwyższemu przedstawiono do rozstrzygnięcia następujące zagadnienie prawne.
,,Czy spółdzielnia mieszkaniowa, zarządzająca nieruchomością i położonym na niej budynkiem, w którym znajduje się lokal zajmowany przez osobę, wobec której wydano prawomocny wyrok nakazujący jego opuszczenie i opróżnienie, posiada legitymację do wystąpienia przeciwko gminie z powództwem o odszkodowanie za nieprzydzielenie lokalu socjalnego na podstawie art. 18 ust. 5 u.o.p.l w związku z art. 417 kodeksu cywilnego, w sytuacji gdy spółdzielnia nie posiada tytułu prawno-rzeczowego (nie jest właścicielem, współwłaścicielem, użytkownikiem ani użytkownikiem wieczystym) do nieruchomości lub części nieruchomości, o której mowa powyżej?"
Stan faktyczny sprawy
Spółdzielnia mieszkaniowa domagała się od gminy na podstawie art. 417 k.c. w związku z art. 18 ust. 5 wyżej wymienionej ustawy odszkodowania za niewykonanie obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego osobom, wobec których sąd nakazał opróżnienie lokalu, wstrzymując eksmisję do czasu ich dostarczenia. W związku z opieszałością gminy w tym zakresie spółdzielnia mieszkaniowa poniosła szkodę poprzez utratę możliwości czerpania dochodu z nieruchomości według cen rynkowych.
Stanowiska Sądów I i II instancji
W ocenie Sądu I instancji roszczenie przewidziane w art. 18 ust.5 u.o.p.l. przysługuje jedynie właścicielowi w rozumieniu art. 140 k.c. Sąd uznał, że spółdzielnia mieszkaniowa nie posiadała legitymacji czynnej do dochodzenia odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego. Bez znaczenia jest przy tym fakt, że spółdzielnia zawarła umowę z Urzędem Dzielnicy W, na mocy której stała się posiadaczem zależnym gruntów.
Zobacz: Zadania
Sąd Okręgowy powziął wątpliwość, co do prawidłowości dokonanej wykładni i zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie problemu. Uzasadnieniem dla przekazania powyższego zagadnienia prawnego była odmienność interpretacji definicji właściciela, która na gruncie ustawy o ochronie praw lokatorów obejmuje również wynajmującego, któremu nie przysługuje żaden tytuł do lokalu. Zaznaczył przy tym, że istnieją podstawy prawne do zarządzania gruntami przez spółdzielnię, gdyż zostały jej oddane w posiadanie przez gminę.
Orzeczenie Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały w związku z niewystarczającym określeniem stanu faktycznego i prawnego przez Sąd II instancji. Podjął jednak próbę wyjaśnienia wątpliwości, które legły u podstaw sprawy. W ocenie Sądu za szerszą interpretacją definicji właściciela niż wskazaną w art. 140 k.c. przemawia fakt nieuzasadnionego pominięcia innych podmiotów uprawnionych rzeczowo do korzystania z rzeczy i pobierania z nich pożytków – użytkownika nieruchomości albo uprawnionego z tytułu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Posłużenie się przez ustawodawcę pojęciem właściciela i uprawnień związanych z prawem własności ma charakter modelowy. Natomiast szersze rozumienie tego przepisu byłoby zgodne z art. 64 ust. 1 Konstytucji RP, który chroni nie tylko własność, ale również inne prawa majątkowe. Jednocześnie Sąd Najwyższy zaznaczył, że szersza definicja właściciela zawarta w art. 2 ust.1 pkt 2 u.o.p.l. jest zaledwie punktem wyjścia do określenia kręgu podmiotów legitymowanych do dochodzenia odszkodowania od gminy. Zgodnie bowiem z regułą ujętą w art. 361 k.c. uprawnionym do odszkodowania jest każdy, kto wykaże szkodę pozostającą w adekwatnym związku przyczynowym z niedostarczeniem lokalu socjalnego.
Piotr Kołodziejczak
radca prawny w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, Partner, specjalizuje się w zakresie realizacji projektów inwestycyjnych, sporach sądowych, opracowywania i opiniowania umów
Maciej Szczubełek
asystent w Kancelarii Prawnej Dr Krystian Ziemski & Partners w Poznaniu, interesuje się prawem cywilnym
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu
www.ziemski.com.pl
Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl