Jak należy interpretować ustawę z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej w zakresie opłaty za pobyt w DPS?
Osoby przyjęte do domu pomocy społecznej przed 1 stycznia 2004 r. oraz osoby posiadające skierowania do domu pomocy społecznej wydane przed 1 stycznia 2004 r. ponoszą opłatę na dotychczasowych zasadach, wynika to wprost z art. 87 ust. 8 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Przepis ten odnosi się do osób, które zostały umieszczone w domach pomocy społecznej na podstawie decyzji właściwych organów przed 1 stycznia 2004 r., jak również do osób posiadających ważne decyzje o skierowaniu do domu pomocy społecznej wydane przed 1 stycznia 2004 r.
Podstawową zasadą odpłatności, która ma zastosowanie do ww. osób przyjętych do domu pomocy społecznej przed 1 stycznia 2004 r. oraz posiadających skierowania do domu pomocy społecznej wydane przed 1 stycznia 2004 r., jest zasada określona w art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej. Zgodnie z nią, miesięczną opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej osoby pełnoletniej posiadającej dochód ustala się w wysokości 200% kwoty określonej w art. 4 ust. 1 pkt 1 (czyli kwoty kryterium dochodowego dla osoby samotnie gospodarującej); opłata ta nie może być jednak wyższa niż 70% dochodu osoby przebywającej w domu pomocy społecznej. Ustawodawca w tym przepisie przejściowym posłużył się pojęciem zasad, a nie przepisów, w związku z tym jeżeli będą ulegały zmianie kryteria dochodowe w pomocy społecznej, to zasady odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej należy stosować w stosunku do aktualnych kwot kryteriów dochodowych.
Jeżeli chodzi o zwalnianie z odpłatności, to zarówno do nowo skierowanych osób, jak i do skierowanych przed 2004 r. ma zastosowanie art. 64 ust. 2 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej z uwagi na to, że w art. 87 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wprost wskazano stosowanie dotychczasowych zasad odpłatności, a nie zwalniania z odpłatności.
Zgodnie z art. 106 ust. 3b ustawy, zmiana dochodu w okresie ponoszenia odpłatności za świadczenie niepieniężne nie wpływa na wysokość tej odpłatności, jeżeli kwota zmiany nie przekroczyła 10% odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Przepis ten ma zastosowanie również do odpłatności za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej. W związku z tym, jeżeli dochód osoby zmienił się nieznacznie poniżej poziomu określonego w art. 106 ust. 3b, wówczas nie zmienia się decyzji o odpłatności (chociażby powodowało to faktyczne ponoszenie odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej na poziomie wyższym niż 70% dochodu osoby). Przepis ten z uwagi na to, że jest przepisem ogólnym mającym zastosowanie do odpłatności za wszystkie świadczenia niepieniężne, a nie tylko odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej, ma zastosowanie zarówno do mieszkańców skierowanych na starych zasadach, jak i do skierowanych na nowych zasadach.
Takie stanowisko podaje także Departament Pomocy i Integracji Społecznej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 4 stycznia 2007 r., nr DPS-I-074-620-7000-MC/06.
Julia Pindor
PODSTAWY PRAWNE
• Ustawa z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 249, poz. 1828)
• Ustawa z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 209, poz. 1550)