Zasady dotyczące nadzoru nad standardami opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych zostały określone w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z 19 października 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad nadzoru nad przestrzeganiem standardu opieki i wychowania w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz nadzoru nad działalnością ośrodków adopcyjno-opiekuńczych.
Na czym polega nadzór
Nadzór nad przestrzeganiem standardu opieki i wychowania w całodobowych placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego (art. 71 i 80 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej; dalej: ustawa o pomocy społecznej) polega na badaniu i ocenie:
• przestrzegania standardów usług opiekuńczo-wychowawczych, o których mowa w przepisach dotyczących placówek,
• przestrzegania zasady zatrudniania wyłącznie osób o kwalifikacjach określonych w przepisach dotyczących placówek i ośrodków adopcyjno-opiekuńczych.
W palcówkach całodobowych nadzór ten polega również na:
• badaniu i ocenie realizacji jej zadań w zakresie:
a) zasadności dalszego pobytu dziecka w placówce,
b) działania placówki na rzecz powrotu wychowanków do rodziny i utrzymywania przez nich kontaktów z rodzicami,
c) przygotowania placówki do wypełniania specjalistycznych zadań określonych w regulaminie,
• zasięganiu opinii dziecka w kwestii zaspokajania jego potrzeb i respektowania jego praw.
W ramach nadzoru sprawdzane są:
• regulamin placówki,
• karty pobytu wychowanków,
• indywidualne plany pracy z wychowankami,
• okresowe oceny dokonywane przez stały zespół do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka,
• pisemne wnioski dotyczące zasadności dalszego pobytu dziecka w placówce, a także
• pozostała dokumentacja dotycząca funkcjonowania placówki.
Czytaj także: Konieczne zmiany w domach dziecka>>
Co obejmuje nadzór
Nadzór nad działalnością ośrodka obejmuje badanie i ocenę:
• gromadzenia informacji o dzieciach, które mogą być przysposobione lub umieszczone w rodzinie zastępczej,
• przeprowadzania badań pedagogicznych i psychologicznych oraz rodzinnych wywiadów środowiskowych, dotyczących osób zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka, kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej albo kandydatów do prowadzenia placówki rodzinnej,
• wydawania zaświadczeń kwalifikacyjnych stwierdzających ukończenie szkolenia dla rodzin zastępczych,
• wydawania kandydatom do prowadzenia placówek rodzinnych opinii o posiadaniu odpowiedniego przygotowania,
• doboru rodziny przysposabiającej właściwej ze względu na potrzeby dziecka,
• prowadzenia pomocy psychologicznej, poradnictwa pedagogicznego i prawnego dla rodziców dzieci umieszczonych w placówkach rodzinnych,
• współpracy z sądem opiekuńczym,
• udzielania pomocy w przygotowaniu wniosków o przysposobienie lub ustanowienie rodziny zastępczej,
• prowadzenia działalności edukacyjnej i upowszechniającej tworzenie rodzin przysposabiających, zastępczych oraz placówek rodzinnych,
• wspierania dyrektora placówki rodzinnej w sporządzaniu indywidualnego planu pracy z dzieckiem oraz dokonywania oceny zasadności dalszego pobytu dziecka w placówce rodzinnej,
• współpracy z dyrektorem placówki rodzinnej w sporządzaniu okresowej oceny sytuacji dziecka umieszczonego w danej placówce,
• realizowania innych zadań przewidzianych w przepisach dotyczących opieki nad dzieckiem i rodziną.
W ramach nadzoru nad działalnością ośrodków badaniu i ocenie podlega w szczególności aktualizowanie danych przekazywanych do banku danych o dzieciach oczekujących na przysposobienie i kandydatach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz o rodzinach zgłaszających gotowość przysposobienia dziecka, a także przestrzeganie zasady poufności w sprawach rodzinnych prowadzonych przez ośrodek.
Czytaj także: Zadania samorządu terytorialnego w pomocy społecznej>>
Roczny plan działania
Nadzór nad działalnością placówek prowadzony jest na podstawie planu działania, w którym określa się:
• priorytety nadzoru,
• program i organizację działań w ramach nadzoru,
• harmonogram spotkań z placówkami i ośrodkami.
Plan działań musi być przygotowany do końca listopada każdego roku poprzedzającego rok, w którym działania mają być podejmowane. Do końca grudnia każdego roku plan należy przedstawić jednostkom nadzorowanym.
Do 31 stycznia następnego roku sporządza się roczny raport o przestrzeganiu standardu opieki i wychowania w placówkach oraz działalności ośrodków w województwie.
Alicja Brzezińska
Podstawy prawne
• Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 19 października 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad nadzoru nad przestrzeganiem standardu opieki i wychowania w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz nadzoru nad działalnością ośrodków adopcyjno-opiekuńczych (Dz.U. Nr 214, poz. 1812; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 201, poz. 1459)
• Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz.U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728; ost.zm. Dz.U. 2009 r. Nr 6, poz. 33)