Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji zawodowych oraz wymiaru powierzonych mu zajęć obowiązkowych. Natomiast wysokość dodatkowych składników wynagrodzenia zależy odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć oraz powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji.
Podstawowe informacje
Warunki pracy i wynagrodzenie przysługujące nauczycielom określone są przepisami ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (dalej: Karta Nauczyciela). Zawarte w niej są jedynie tzw. główne zasady dotyczące wynagradzania kadry nauczycielskiej.
Na wynagrodzenie nauczycieli składają się następujące elementy:
• wynagrodzenie zasadnicze,
• dodatek za wysługę lat, dodatek motywacyjny, dodatek funkcyjny oraz za warunki pracy,
• wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw,
• nagrody i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych (art. 30 Karty Nauczyciela).
Średnie wynagrodzenie nauczycieli stanowi dla:
• nauczyciela stażysty - 100%,
• nauczyciela kontraktowego - 111%,
• nauczyciela mianowanego - 144%,
• nauczyciela dyplomowanego - 184%
- kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej.
Konieczne przepisy wykonawcze
Przepisy Karty Nauczyciela to jednak nie wszystkie regulacje dotyczące wynagradzania nauczycieli. Minister Edukacji Narodowej określa corocznie, w drodze rozporządzenia:
• wysokość minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli realizujących tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć,
• sposób obliczania wysokości stawki wynagrodzenia zasadniczego za jedną godzinę przeliczeniową i minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli,
• wykaz stanowisk oraz sprawowanych funkcji uprawniających nauczycieli do dodatku funkcyjnego oraz ogólne warunki przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego,
• sposób ustalania wysokości wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy
- uwzględniając stopnie awansu zawodowego, poziom wykształcenia i wymiar zajęć obowiązkowych.
Dodatkowo bierze się również pod uwagę stanowiska kierownicze w szkole i sprawowane funkcje oraz stopień zaangażowania nauczycieli w pracę. Niezbędne jest również zapewnienie nauczycielom wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy uwzględniające osobistą stawkę zaszeregowania nauczyciela i dodatek za warunki pracy.
Podstawowym aktem płacowym dla nauczycieli jest rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (dalej: rozporządzenie płacowe).
Nowe rozporządzenie płacowe
Coroczna zmiana wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego jest konsekwencją nowych uregulowań zawartych w ustawie budżetowej na rok 2009, które wpływają jednocześnie na wzrost wynagrodzenia nauczycieli. Zmiany dotyczą wysokości kwoty bazowej w zakresie wysokości wskaźników średnich wynagrodzeń nauczycieli.
Ustawa budżetowa na 2009 r. z 9 stycznia 2009 r. w art. 15 ust. 2 określa dwie kwoty bazowe dla nauczycieli, które wynoszą:
1) od 1 stycznia 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r. - 2177,86 zł,
2) od 1 września 2009 r. do 31 grudnia 2009 r. - 2286,75 zł.
W związku z dwukrotną, w ciągu 2009 r., podwyżką kwoty bazowej, proponuje się przyjęcie minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli obowiązujących od 1 stycznia 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r. oraz minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli obowiązujących od 1 września 2009 r. do 31 grudnia 2009 r.
Zmiany te znalazły wyraz w 2 tabelach stanowiących załącznik do projektu z 11 lutego 2009 r. - rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (dalej: projekt rozporządzenia płacowego, projekt rozporządzenia dostępny jest na stronie internetowej www.men.gov.pl).
Projekt rozporządzenia płacowego przewidują 2 tabele (A i B) określające wysokość minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli.
Stawki określone w tabeli A odzwierciedlają 5% wzrost kwoty bazowej w stosunku do kwoty bazowej z 2008 r. oraz zmiany wskaźników wynagrodzenia średniego.
W związku ze zróżnicowanym wzrostem wskaźników wynagrodzenia średniego ostatecznie wzrost wynagrodzenia zasadniczego w poszczególnych grupach awansu zawodowego w okresie od 1 stycznia 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r. jest także zróżnicowany.
Projektowana zmiana wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego odpowiada zatem wzrostowi wysokości wskaźników określających średnie wynagrodzenie nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego, a wynikających z wyższej kwoty bazowej dla nauczycieli w roku 2009.
Natomiast stawki określone w tabeli B odzwierciedlają 5% wzrost kwoty bazowej w stosunku do obowiązującej w okresie do 1 stycznia do 31 sierpnia 2009 r.
Nauczycielom przysługuje również wyrównanie otrzymywanego wynagrodzenia wraz z jego dodatkowymi składnikami od 1 stycznia danego roku. Tym samym przepisy projektowanego rozporządzenia miałyby zastosowanie do wynagrodzeń należnych od 1 stycznia 2009 r.
Nowy projekt rozporządzenia płacowego nauczycieli ma zastosowanie w stosunku do nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach, szkołach i placówkach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego i przez organy administracji rządowej. Dodatkowo zmiany stawek wynagrodzenia będą dotyczyć również nauczycieli zatrudnionych w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych komisjach egzaminacyjnych na stanowiskach, na których wymagane są kwalifikacje pedagogiczne.
Wyższe zasadnicze to wyższe dodatki
Wysokość dodatkowych składników wynagrodzenia uzależniona jest od wysokości pensji zasadniczej nauczyciela. Dlatego też każdy wzrost minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli pociąga za sobą podwyżki również dodatków.
Należy pamiętać, że:
• wysokość stawek dodatków (stażowego, motywacyjnego, funkcyjnego, za warunki pracy) oraz szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków,
• szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw,
• wysokość i warunki wypłacania nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, o ile nie zostały one określone w ustawie lub w odrębnych przepisach
- określa organ prowadzący szkołę, będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając jednocześnie przewidywaną strukturę zatrudnienia.
Stawki i warunki wypłaty powinny zostać tak określone, aby średnie wynagrodzenia nauczycieli, składające się ze składników wynagrodzenia przysługujących nauczycielom, odpowiadały na obszarze działania danej jednostki samorządu terytorialnego co najmniej średnim wynagrodzeniom nauczycieli.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Magdalena Kasprzak
Podstawy prawne:
• Ustawa z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 1, poz. 1)
• Ustawa budżetowa na 2009 r. z 9 stycznia 2009 r. (Dz.U. z 2009 r. nr 10, poz. 58)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz.U. nr 22, poz. 181; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. nr 42, poz. 257)