Wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, w tym zwłaszcza z obszarów wiejskich i małomiasteczkowych, oraz lepszemu przygotowaniu uczniów do zmian zachodzących w gospodarce służą zarówno programy rządowe, jak i dostępne środki finansowe pochodzące z funduszy unijnych. Rozwiązanie tych problemów wymaga efektywnej, wielopłaszczyznowej współpracy władz rządowych, samorządu wszystkich szczebli, organizacji pozarządowych, środowisk lokalnych, rodziców, nauczycieli, wolontariuszy, naukowców i biznesu. Szczególną rolę mają samorządy lokalne, które mają efektywnie prowadzić finansowanie edukacji oraz umiejętnego dostosowywania polskiej szkoły do lokalnych możliwości i potrzeb.
Program rządowy
Zamierzenia, o których mowa, realizowane są m.in. poprzez Program Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich na lata 2008-2013. Jego głównym celem jest eliminowanie barier w dostępie ludności wiejskiej do pełnej oferty edukacyjnej, kulturalnej, informacyjnej i sportowej, co w przyszłości powinno zmniejszyć różnice między miastem a wsią, oraz ukształtowanie społeczeństwa otwartego na nieustanny rozwój i podnoszenie kwalifikacji.
Zadaniem administracji rządowej jest stworzenie, w ramach tego programu, odpowiednich programów szczegółowych oraz warunków do realizacji zaplanowanych działań. Natomiast kompetencje i pieniądze będą w większym stopniu przekazane do samorządów, aby obywatele mieli możliwość decydowania o rozwoju społeczności lokalnej. Taka decentralizacja przyczyni się do sprawniejszego funkcjonowania samorządu terytorialnego, zwiększenia konkurencyjności regionów na poziomie ogólnokrajowym i europejskim oraz wzrostu gospodarczego.
Przewidziane w programie kierunki działania są spójne z kierunkami wsparcia istotnymi dla rozwoju obszarów wiejskich przewidzianymi w Krajowym Planie Strategicznym na lata 2007-2013 i są ich uzupełnieniem. Celem strategicznym powyższego programu jest rozwój edukacji na wsi i obszarach małomiasteczkowych - podniesienie jakości i poziomu wykształcenia mieszkańców wsi i obszarów małomiasteczkowych.
Celami operacyjnymi programu są: wspieranie rozwoju najmłodszych dzieci, upowszechnianie wychowania przedszkolnego, poprawa jakości procesu kształcenia - podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności absolwentów szkół, podniesienie kompetencji nauczycieli, zwiększenie dostępu do edukacji dla niepełnosprawnych mieszkańców wsi, aktywizowanie środowisk wiejskich do podejmowania działań o charakterze edukacyjnym, społecznym i kulturalnym, przygotowanie do funkcjonowania w gospodarce rynkowej, dążenie do efektywniejszego wykorzystania bazy szkolnej na obszarach wiejskich, rozwój umiejętności wykorzystania komputera oraz internetu w życiu codziennym obywatela i przedsiębiorcy.
Istotnym elementem jest również zwiększenie roli rodziców w życiu szkoły. Planowana jest organizacja szkoleń dla rad rodziców, a każda ze szkół wspólnie z rodzicami będzie kształtować rozwój dzieci i młodzieży.
Szkolenia będą również organizowane dla nauczycieli, rad pedagogicznych, wizytatorów kuratoriów oświaty oraz dyrektorów szkół, ze szczególnym uwzględnieniem edukacji prawnej. Doskonaleniem umiejętności wychowawczych i profilaktycznych nauczycieli zajmą się specjaliści z różnych dziedzin. Działania przewidziane w programie Bezpieczna i przyjazna szkoła wpisują się w działania przewidziane w niniejszym programie i stanowią jego uzupełnienie.
Gminy i organizacje
Zgodnie z przyjętym przez rząd programem wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży w 2008 roku Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych, wojewodowie we współpracy z kuratorami oświaty zostali zobowiązani do ogłoszenia konkursów na realizację zadań ukierunkowanych na wzmocnienie oferty edukacyjno-wspomagajacej dla szkół i placówek, kierowanej w szczególności do:
• dzieci w wieku przedszkolnym,
• dzieci realizujących roczne przygotowanie przedszkolne,
• uczących się w klasach I-III szkoły podstawowej i ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia.
W realizacji zadań będą mogły wziąć udział jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacje pozarządowe. Na program przewidziano 50 mln zł z budżetu państwa. Środki te zostaną podzielone na poszczególne województwa, proporcjonalnie do liczby uczniów w województwie.
Zgodnie z założeniami reformy programowej, priorytetem będą m.in. następujące cele:
• zwiększenie liczby zajęć edukacyjno-wspomagających dla dzieci w wieku przedszkolnym, w tym realizowanych w innych formach wychowania przedszkolnego,
• opracowanie i wdrożenie regionalnych lub lokalnych programów wyrównywania szans edukacyjnych.
Kapitał ludzki
Zadania dotyczące edukacji przedszkolnej są współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach priorytetu IX Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013. Szczegółowy opis priorytetu IX PO KL w ramach działania 9.1: Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty, przewiduje różne obszary wsparcia w zakresie edukacji przedszkolnej dotyczące:
• tworzenia przedszkoli (w tym również uruchamiania innych form wychowania przedszkolnego) na obszarach i w środowiskach o niskim stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej (w szczególności na obszarach wiejskich),
• wsparcia istniejących przedszkoli (w tym również funkcjonujących innych form wychowania przedszkolnego), przyczyniających się do zwiększonego uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym (np. wsparcie dla placówek zagrożonych likwidacją, wydłużenie godzin pracy placówek, uruchomienie dodatkowego naboru dzieci, zatrudnienie dodatkowego personelu itp.). We wszystkich województwach realizacja działań rozpoczęła się w 2008 roku (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 5063).
Centra szkolenia
W ramach projektu Centra kształcenia na odległość na wsi, finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, utworzonych zostało blisko 1200 ośrodków zapewniających dostęp mieszkańcom wsi do kształcenia ustawicznego z wykorzystaniem nowoczesnych technik komputerowych i metod kształcenia na odległość. Wdrożono do realizacji m.in. projekty:
• przygotowanie innowacyjnych programów kształcenia zawodowego;
• wyposażenie CKU, CKP i szkół zawodowych w stanowiska do egzaminów zawodowych;
• wyposażenie Centrów Kształcenia Ustawicznego i Centrów Kształcenia Praktycznego w sprzęt komputerowy;
• zakup pracowni komputerowych dla szkół;
• internetowe centra informacji multimedialnej w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych;
• prowadzenie Edukacyjnego Portalu Internetowego - Internetowe Centrum Zasobów Edukacyjnych Scholaris;
• doposażenie poradni psychologiczno-pedagogicznych w sprzęt komputerowy wraz ze specjalistycznym oprogramowaniem.
Informacja o programach
Na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej, w zakładce: Prawo oświatowe, rządowe programy i projekty, dostępne są szczegółowe informacje dotyczące:
• działań zaplanowanych w Programie Rozwoju Edukacji na Obszarach Wiejskich na lata 2008-2013 oraz wykaz przeznaczonych na nie środków finansowych, oraz
• programu Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych
KATRZYNA WILKO
gp@infor.pl