Przekazywanie dotyczy przede wszystkim placówek na terenach wiejskich, których samorządy nie chcą utrzymywać z uwagi na małą liczbę uczniów, a rodzice sprzeciwiają się ich likwidacji. Można go dokonać przez likwidację szkoły prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego (dalej: JST), a potem utworzenie w jej miejscu nowej placówki.
W przypadku szkół liczących nie więcej niż 70 uczniów możliwe jest to jednak z ominięciem procedury likwidacyjnej, na podstawie art. 5 ust. 5g–5r ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (dalej: ustawa o systemie oświaty). Samorząd może przekazać prowadzenie małej szkoły, w drodze umowy, osobie prawnej niebędącej JST (np. stowarzyszeniu, fundacji) lub osobie fizycznej. Przekazanie w ten sposób może nastąpić, jeżeli:
● odpowiednią uchwałę podejmie rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa,
● pozytywną opinię (zgodę) wyda organ sprawujący nadzór pedagogiczny, tj. kurator oświaty (w przypadku szkół artystycznych – minister kultury i dziedzictwa narodowego),
● samorząd powiadomi z sześciomiesięcznym wyprzedzeniem pracowników szkoły i działające w niej związki zawodowe o terminie planowanego przekazania, jego przyczynach i skutkach dla pracowników oraz nowych warunkach pracy i płacy.
Szkoła przejęta w tym trybie pozostaje placówką publiczną. Zmienia się natomiast organ prowadzący.
Konkretna sytuacja
Przedstawiamy na przykładzie szkoły podstawowej prowadzonej przez gminę przekazywanej do prowadzenia stowarzyszeniu (w trybie art. 5 ust. 5g–5r ustawy o systemie oświaty) konkretne sprawy do rozstrzygnięcia. W trakcie procedury przekazania pojawiły się pytania, czy:
1) należy zmienić numer REGON szkoły?
2) w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS) trzeba wyrejestrować jednostkę i wszystkich jej pracowników, a następnie dokonać ponownej rejestracji?
3) powinien zostać zmieniony numer identyfikacji podatkowej (NIP) szkoły?
4) należy wystawić PIT-11 dla pracowników w momencie przekazania szkoły?
5) świadczenia urlopowe dla nauczycieli należy wypłacić tylko za okres, w którym szkoła była prowadzona przez samorząd, czy za cały rok, w którym nastąpiło przekazanie?
6) w szkole powinni korzystać z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ZFŚS) byli pracownicy przekazywanej szkoły (zarówno nauczyciele, jak i pracownicy obsługi)?
7) po przejęciu prowadzenia szkoły przez stowarzyszenie powinno istnieć oddzielne konto bankowe na środki ZFŚS?
Zmiana REGON
Przekazanie gminnej szkoły do prowadzenia stowarzyszeniu będzie wiązało się ze zmianą jej numeru REGON.
Podmiotom wpisywanym do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (dalej: rejestr podmiotów) nadawany jest niepowtarzalny numer identyfikacyjny REGON. Pozostaje on niezmieniony w czasie istnienia podmiotu i nie przechodzi na następcę prawnego. Zmiany cech podmiotu nie powodują nadania nowego numeru REGON. Od tej zasady jest jednak wyjątek – zmiana szczególnej formy prawnej podmiotu powoduje skreślenie go ze rejestru podmiotów oraz ponowny wpis do tego rejestru z nadaniem nowego numeru.
Wśród szczególnych form prawnych wyróżnia się gminne (także powiatowe i wojewódzkie) samorządowe jednostki organizacyjne (§ 1, 6 i 8 rozporządzenia Rady Ministrów z 27 lipca 1999 r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń, oraz szczegółowych warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej).
Czytaj także: Jak rozliczać wspólne wydatki zespołów szkół>>
Rejestracja w ZUS
W ZUS nie trzeba wyrejestrować szkoły i jej pracowników, a następnie ponownie rejestrować. Należy natomiast dokonać zmiany danych szkoły.
Płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne w stosunku do pracowników jest ich pracodawca. Płatnicy składek są zobowiązani do złożenia druku – zgłoszenia płatnika składek w ZUS. Mają też obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych swoich pracowników. Do ich zadań należy również poinformowanie ZUS o wszelkich zmianach danych zawartych w zgłoszeniu płatnika składek oraz dotyczących pracowników zgłaszanych do ubezpieczeń (art. 4, 36, 43 i 44 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).
Stosunek pracy z nauczycielem szkoły publicznej prowadzonej przez JST nawiązuje się w szkole, a w przypadku powołania zespołu szkół jako odrębnej jednostki organizacyjnej – w zespole szkół (art. 10 ust. 1 w zw. z art. 1 i 91b ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela; dalej: Karta Nauczyciela).
Pracodawcą nauczycieli szkoły samorządowej jest więc szkoła (ewentualnie zespół szkół). Również z ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, która reguluje status pracowników niepedagogicznych szkoły prowadzonej przez samorząd, wynika, że dla zatrudnionych w gminnej jednostce budżetowej lub zakładzie budżetowym (w takich formach może działać samorządowa szkoła) pracodawcą jest ta jednostka bądź zakład. Przepisy art. 5 ust. 5g–5r ustawy o systemie oświaty nie przewidują, że przy przekazaniu prowadzenia szkoły dochodzi do zmiany pracodawcy. Pracownicy przekazywanej szkoły pozostają więc jej pracownikami.
W konsekwencji w omawianym przypadku płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne jest szkoła. Przekazanie prowadzenia szkoły stowarzyszeniu nie powoduje zmiany płatnika. Natomiast niektóre dane szkoły, które otrzymał wcześniej ZUS, ulegają zmianie w momencie przekazania prowadzenia szkoły, m.in. numer REGON. Należy więc zgłosić to do ZUS.
Aktualizacja NIP
Numeru identyfikacji podatkowej szkoły nie trzeba zmieniać, wystarczy zaktualizowanie danych.
Podatnicy, płatnicy podatków i składek na ubezpieczenia społeczne mają obowiązek dokonania jednokrotnie zgłoszenia identyfikacyjnego. Muszą też aktualizować dane objęte zgłoszeniem identyfikacyjnym przez dokonanie zgłoszenia aktualizacyjnego do właściwego naczelnika urzędu skarbowego (art. 5 i 9 ustawy z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników).
Zgłoszenie identyfikacyjne podatnika i płatnika niebędącego osobą fizyczną zawiera dane, które ulegają zmianie przy przekazaniu prowadzenia szkoły, przede wszystkim numer REGON i szczególną formę prawną (jak przy REGON), stąd potrzeba aktualizacji zgłoszenia.
Bez PIT
W momencie przekazania prowadzenia szkoły nie należy sporządzać formularza PIT-11 dla pracowników, którzy nadal będą zatrudnieni w tej szkole.
Zakłady pracy muszą jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku pracy. Do końca lutego roku następującego po roku podatkowym tacy płatnicy, jeżeli nie dokonują rocznego obliczenia podatku, mają obowiązek przekazać podatnikowi (tzn. pracownikowi) i urzędowi skarbowemu imienne informacje sporządzone według ustalonego wzoru. Wcześniej informacje należy sporządzić tylko wtedy, gdy obowiązek poboru zaliczek na podatek ustał w ciągu roku i wnioskuje o to podatnik (art. 31 i 39 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych). Takie informacje powinny być sporządzone na formularzu PIT-11.
Jako że pracodawcą (zakładem pracy) pozostaje szkoła, a pracownicy szkoły jej pracownikami, nie ustaje w ciągu roku obowiązek poboru przez szkołę zaliczek na podatek dochodowy od jej pracowników.
Czytaj także: Organizacja wspólnej obsługi administracyjno-finansowej szkół>>
Świadczenia urlopowe
Świadczenia urlopowe należy wypłacić nauczycielom za okres, w którym szkoła była prowadzona przez gminę.
Z odpisu na ZFŚS wypłacane jest nauczycielowi do końca sierpnia każdego roku świadczenie urlopowe w wysokości odpisu podstawowego, o którym mowa w przepisach o ZFŚS, ustalonego proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym. Dotyczy to jednak tylko nauczycieli zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego lub organy administracji rządowej (art. 53 ust. 1a w zw. z art. 1 i 91b Karty Nauczyciela).
Należy zaznaczyć, że przy ustalaniu wysokości świadczenia urlopowego ważny jest okres zatrudnienia nauczyciela w szkole prowadzonej przez samorząd (ewentualnie administrację rządową) w roku szkolnym, a nie kalendarzowym. Jeżeli więc przekazanie prowadzenia szkoły stowarzyszeniu następuje z końcem roku szkolnego (rok szkolny kończy się 31 sierpnia), to nauczycielowi w danym roku przysługuje pełne świadczenie urlopowe (za 12 miesięcy).
Nadal ZFŚS
Byli pracownicy przekazywanej szkoły, którzy są na emeryturze lub rencie, powinni korzystać z ZFŚS nadal w tej szkole. Takie uprawnienia mogą też mieć inni byli pracownicy szkoły na podstawie regulaminu ZFŚS.
Osobami uprawnionymi do korzystania z ZFŚS u danego pracodawcy są:
● pracownicy i ich rodziny,
● emeryci i renciści, byli pracownicy i ich rodziny,
● inne osoby, którym przyznano w regulaminie obowiązującym u danego pracodawcy prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z ZFŚS (art. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych; dalej: ustawa o ZFŚS).
Z uwagi na to, że po przekazaniu prowadzenia szkoły stowarzyszeniu nie zmienia się pracodawca, osoby, które dawniej pracowały w tej szkole (kiedy prowadził ją samorząd), należy nadal uznawać za jej byłych pracowników.
Podstawy prawne
• Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 223, poz. 1458; zm. Dz.U. z 2009 r. nr 157, poz. 1241)
• Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 105, poz. 668)
• Ustawa z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (j.t. Dz.U. z 2004 r. nr 269, poz. 2681; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 166, poz. 1317)
• Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 157, poz. 1241)
• Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 148, poz. 991)
• Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 149, poz. 996)
• Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 219, poz. 1706)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U. nr 186, poz. 1444)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 29 września 2009 r. w sprawie wzorów formularzy zgłoszeń identyfikacyjnych (Dz.U. nr 161, poz. 1282)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 24 kwietnia 2008 r. w sprawie określenia niektórych wzorów oświadczeń, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz.U. nr 74, poz. 445; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 150, poz. 1210)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 27 lipca 1999 r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń, oraz szczegółowych warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej (Dz.U. nr 69, poz. 763; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 84, poz. 545)