W roku szkolnym 2021/2022 mają pomagać polskim nauczycielom uczącym ukraińskie dzieci, osoby znające język ukraiński i polski zatrudnione na stanowisku "pomoc nauczyciela".
Osoby te nie muszą mieć certyfikatów językowych potwierdzających znajomość języka polskiego. Muszą mieć jednak praktyczną znajomość naszego języka w mowie i piśmie.
Stosowanie certyfikatów językowych przed wybuchem wojny na Ukrainie
Art. 11 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych wprowadza wymóg nie tylko posiadania przez obcokrajowców znajomości języka polskiego, ale i potwierdzenia tego dokumentem określonym w przepisach o służbie cywilnej.
Przepis ten specustawa wyłączyła w stosunku do wielu zawodów potrzebnych w tej chwili w związku z wychowaniem i edukacją ukraińskich dzieci.
Autorzy specustawy o stosowaniu certyfikatów językowych
Autorzy specustawy uznali, że obowiązek posiadania certyfikatu potwierdzającego znajomość języka polskiego utrudni po wybuchu wojny rozwiązanie problemu wychowania i nauki ukraińskich dzieci.
W uzasadnieniu projektu specustawy jej autorzy pokazali jakie komplikacje wiążą się z certyfikatami językowymi. Czytamy w tym dokumencie, że osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego ubiegająca się o zatrudnienie na np. stanowisku pomocy nauczyciela musi legitymować się jednym z poniższych dokumentów:
1) certyfikatem znajomości języka polskiego poświadczającym zdany egzamin z języka polskiego na poziomie średnim ogólnym lub zaawansowanym, wydanym przez Państwową Komisję Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego;
2) dokumentem potwierdzającym ukończenie studiów wyższych prowadzonych w języku polskim;
3) świadectwem dojrzałości uzyskanym w polskim systemie oświaty;
4) świadectwem nabycia uprawnień do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego wydanym przez Ministra Sprawiedliwości.
Dlatego specustawa wyłączyła stosowanie art. 11 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych. W efekcie ww. dokumentów obywatele Ukrainy nie muszą przedstawiać w kilku zawodach "edukacyjnych".
Pomoc nauczyciela bez certyfikatów znajomości języka polskiego
Podstawą jest art. 57 specustawy. Przepis stanowi:
„W roku szkolnym 2021/2022 na stanowisku pomocy nauczyciela, o którym mowa w art. 165 ust. 8 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, może być zatrudniona osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego, jeżeli posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. Wymogu znajomości języka polskiego potwierdzonej dokumentem, o którym mowa w art. 11 ust. 3 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, nie stosuje się.”
Wychowawcy, pedagodzy, psychologowie, opiekunowie dziecięcy bez certyfikatów znajomości języka polskiego
Nie stosuje się wymagań z art. 11 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych obywatele Ukrainy wobec:
- wychowawców, pedagogów, psychologów oraz opiekunów dziecięcych w instytucjonalnych formach pieczy zastępczej;
- psychologów i pedagogów oaz osób pracujących z dziećmi w placówkach wsparcia dziennego;
- psychologów i pedagogów u organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej.
Podstawą prawną dla ułatwienia w zatrudnianiu obywateli Ukrainy do pracy w tych zawodach z ukraińskimi dziećmi jest art. 27 ust. 9 -16 specustawy.
Nauka języka polskiego przez cudzoziemców w Prawie oświatowym
Na podstawie art. 165 Prawa oświatowego osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, mają prawo do dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego. Dodatkową naukę języka polskiego dla tych osób organizuje organ prowadzący szkołę.
WAŻNE! Osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki mają prawo do pomocy udzielanej przez osobę władającą językiem kraju pochodzenia, zatrudnioną w charakterze pomocy nauczyciela przez dyrektora szkoły.
Pomocy tej udziela się nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy.