Od 1 września 2017 r., w związku z reformą oświaty, zmieni się sytuacja prawna nauczycieli zatrudnionych zarówno w szkołach podstawowych, gimnazjach, jak i w szkołach ponadgimnazjalnych. Niestety, część z nich będzie musiała szukać innej pracy.
Sytuacja prawna nauczycieli po reformie oświaty będzie zależeć od rodzaju szkoły, w której obecnie są zatrudnieni. Najtrudniejsza sytuacja dotyczy nauczycieli części gimnazjów, dla których zabraknie miejsca w nowym systemie oświaty.
● Nauczyciele sześcioletniej szkoły podstawowej
Nauczyciele zatrudnieni w dotychczasowej sześcioletniej szkole podstawowej z dniem 1 września 2017 r. staną się nauczycielami zatrudnionymi w ośmioletniej szkole podstawowej. Dyrektor dotychczasowej sześcioletniej szkoły podstawowej ma obowiązek w terminie do 15 maja 2017 r. poinformować na piśmie nauczycieli zatrudnionych w tej szkole o zaistniałej zmianie.
● Nauczyciele samodzielnego wygaszanego gimnazjum oraz nauczyciele zatrudnieni w szkołach, w których będą prowadzone klasy dotychczasowego gimnazjum
Nauczyciel samodzielnego wygaszanego gimnazjum prowadzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego (JST), zatrudniony na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony, którego dalsze zatrudnienie w gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018 lub 2018/2019 nie jest możliwe ze względu na zmiany organizacyjne powodujące wygaszenie kształcenia w gimnazjum, przenoszony jest w stan nieczynny odpowiednio z dniem 1 września 2017 r. lub 1 września 2018 r. albo – jeśli nie wyrazi zgody na przeniesienie w stan nieczynny – rozwiązuje się z nim stosunek pracy. Zaś nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć, którego dalsze zatrudnienie w pełnym wymiarze zajęć nie jest możliwe, dyrektor szkoły może zaproponować ograniczenie zatrudnienia. Ograniczenie zatrudnienia może nastąpić do 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć lub niższego, uzasadnionego względami organizacyjnymi. W tym przypadku wynagrodzenie nauczyciela ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru ograniczonego zatrudnienia.
Obowiązkiem dyrektora samodzielnego wygaszanego gimnazjum jest poinformowanie w formie pisemnej nauczycieli w terminie do 15 maja odpowiednio 2017 r. lub 2018 r. o zaistniałych zmianach.
Nauczyciel, w ciągu siedmiu dni od dnia uzyskania propozycji i informacji, może złożyć oświadczenie o odmowie przejścia w stan nieczynny albo w przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć, może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia. W razie braku oświadczenia lub zgody, dyrektor gimnazjum przenosi nauczyciela w stan nieczynny albo rozwiązuje się z nim stosunek pracy, jeżeli ten nie wyrazi zgody na przeniesienie w stan nieczynny. Stosunek pracy nauczyciela przeniesionego w stan nieczynny wygasa z:
1) upływem sześciomiesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym,
2) dniem podjęcia zatrudnienia w innej szkole.
W przypadku podjęcia przez nauczyciela pracy w tej samej szkole w okresie pozostawania w stanie nieczynnym, z dniem podjęcia pracy ustaje stan nieczynny.
Z nauczycielem, który nie wyraził zgody na przeniesienie w stan nieczynny, dyrektor rozwiązuje stosunek pracy z końcem roku szkolnego, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. Zatem do 31 maja odpowiednio 2017 r. lub 2018 r. dyrektor musi nauczycielowi wypowiedzieć stosunek pracy, jeśli nie wyraził on zgody na przeniesienie w stan nieczynny. Wówczas rozwiązanie stosunku pracy nastąpi z dniem 31 sierpnia odpowiednio 2017 r. lub 2018 r. Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy w tym trybie, przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, a nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, należą się świadczenia określone w przepisach o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Wysokość odprawy nauczyciela, któremu ograniczono zatrudnienie, oblicza się z uwzględnieniem wymiaru zajęć obowiązkowych nauczyciela z miesiąca przypadającego bezpośrednio przed zastosowaniem ograniczenia tego zatrudnienia.
W okresie do 29 lutego 2020 r. regulacje te stosuje się odpowiednio do nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których są prowadzone klasy dotychczasowego gimnazjum.
Zobacz również: Oświata
W roku szkolnym 2018/2019 z nauczycielami gimnazjów prowadzonych przez JST, zatrudnionymi na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony, których dalsze zatrudnienie nie jest możliwe ze względu na zmiany organizacyjne powodujące wygaszenie kształcenia w gimnazjum, rozwiązuje się stosunek pracy. Dyrektor gimnazjum rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy z końcem roku szkolnego, tj. z dniem 31 sierpnia 2019 r., po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu. Zatem do 31 maja 2019 r. dyrektor będzie musiał wypowiedzieć nauczycielowi stosunek pracy.
W roku szkolnym 2019/2020 z nauczycielami prowadzonych przez JST gimnazjów dla dorosłych, w których kształcenie w klasie I rozpoczęło się w lutym 2017 r., zatrudnionymi na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony, których dalsze zatrudnienie nie jest możliwe ze względu na zmiany organizacyjne powodujące wygaszenie kształcenia w gimnazjum, rozwiązuje się stosunek pracy. Dyrektor gimnazjum rozwiązuje z nimi stosunek pracy nie później niż z dniem 31 sierpnia 2020 r., po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu.
Nauczycielowi wygaszanego samodzielnego gimnazjum (także gimnazjum dla dorosłych), zatrudnionemu na podstawie mianowania, z którym rozwiązano stosunek pracy w opisanym trybie, przysługuje odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, a nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony – należą się świadczenia określone w przepisach o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
● Nauczyciele gimnazjum przekształcanego albo włączanego do innej szkoły
Nauczyciele dotychczasowego gimnazjum z dniem przekształcenia albo włączenia gimnazjum do ośmioletniej szkoły podstawowej, trzy- lub czteroletniego liceum ogólnokształcącego, cztero- lub pięcioletniego technikum albo branżowej szkoły I stopnia staną się odpowiednio nauczycielami szkoły, w którą jest przekształcane lub do której jest włączane gimnazjum.
Dyrektor dotychczasowego gimnazjum, w terminie do 15 maja roku, w którym nastąpi odpowiednio przekształcenie albo włączenie gimnazjum, poinformuje na piśmie nauczycieli o zaistniałej zmianie.
Nauczyciele gimnazjum publicznego i niepublicznego, prowadzonego przez osobę prawną niebędącą JST lub osobę fizyczną, posiadający kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela odpowiednio w szkole podstawowej, liceum ogólnokształcącym, technikum lub w branżowej szkole I stopnia, w którą gimnazjum zostaje przekształcone lub włączone z dniem przekształcenia lub włączenia, staną się nauczycielami tej szkoły. Natomiast z nauczycielami niesamorządowego i niepublicznego gimnazjum, którzy nie mają wymaganych kwalifikacji, rozwiązuje się stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpi z końcem roku szkolnego (tj. z dniem 31 sierpnia) poprzedzającego rok szkolny, w którym następuje przekształcenie albo włączenie gimnazjum, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu.
● Nauczyciele dotychczasowego trzyletniego liceum ogólnokształcącego albo czteroletniego technikum
Nauczyciele zatrudnieni odpowiednio w dotychczasowym trzyletnim liceum ogólnokształcącym lub czteroletnim technikum 1 września 2019 r. staną się nauczycielami zatrudnionymi odpowiednio w czteroletnim liceum ogólnokształcącym albo pięcioletnim technikum. Dyrektor odpowiednio dotychczasowego trzyletniego liceum ogólnokształcącego albo czteroletniego technikum, do 15 maja 2019 r., ma obowiązek poinformować na piśmie nauczycieli o zaistniałej zmianie.
● Nauczyciele dotychczasowej zasadniczej szkoły zawodowej
Nauczyciele zatrudnieni w dotychczasowej zasadniczej szkole zawodowej z dniem 1 września 2017 r. staną się nauczycielami zatrudnionymi w branżowej szkole I stopnia. Dyrektor zasadniczej szkoły zawodowej do 15 maja 2017 r. poinformuje w formie pisemnej nauczycieli o powyższej zmianie.
● Nauczyciele dotychczasowej szkoły specjalnej
Nauczyciele zatrudnieni w dotychczasowej szkole specjalnej przysposabiającej do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi 1 września 2017 r. staną się nauczycielami zatrudnionymi w trzyletniej szkole specjalnej przysposabiającej do pracy. Obowiązkiem dyrektora szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi jest, w terminie do 15 maja 2017 r., poinformować na piśmie nauczycieli zatrudnionych w tej szkole o zaistniałej zmianie.
● Nauczyciele dotychczasowej szkoły policealnej
Nauczyciele zatrudnieni w dotychczasowej szkole policealnej 1 września 2017 r. staną się nauczycielami zatrudnionymi w szkole policealnej dla osób posiadających wykształcenie średnie lub wykształcenie średnie branżowe o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku. Dyrektor dotychczasowej szkoły policealnej ma obowiązek w terminie do 15 maja 2017 r. poinformować na piśmie nauczycieli zatrudnionych w szkole o zaistniałej zmianie.
● Nauczyciele dotychczasowego zespołu szkół
1 września 2017 r. nauczyciele zatrudnieni w dotychczasowym zespole szkół, w skład którego wchodzi jedynie dotychczasowa sześcioletnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum lub dotychczasowe gimnazjum i dotychczasowa zasadnicza szkoła zawodowa, z dniem przekształcenia odpowiednio w ośmioletnią szkołę podstawową lub w branżową szkołę I stopnia staną się nauczycielami odpowiednio ośmioletniej szkoły podstawowej lub branżowej szkoły I stopnia.
Natomiast 1 września 2019 r. nauczyciele zatrudnieni w dotychczasowym zespole szkół, w skład którego wchodzi jedynie dotychczasowe gimnazjum i liceum ogólnokształcące lub dotychczasowe gimnazjum i technikum z dniem przekształcenia, odpowiednio w czteroletnie liceum ogólnokształcące lub pięcioletnie technikum, staną się nauczycielami odpowiednio czteroletniego liceum ogólnokształcącego albo pięcioletniego technikum.
Dyrektor dotychczasowego zespołu szkół do 15 maja roku, w którym nastąpi przekształcenie, poinformuje na piśmie nauczycieli o zaistniałej zmianie.
Nauczyciele publicznego zespołu szkół prowadzonego przez osobę prawną niebędącą JST lub osobę fizyczną, mający kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela odpowiednio w szkole podstawowej, branżowej szkole I stopnia, liceum ogólnokształcącym lub technikum, z dniem przekształcenia staną się nauczycielami szkoły, w którą jest przekształcany zespół. Natomiast z nauczycielami zespołu szkół niesamorządowych, którzy nie posiadają wymaganych kwalifikacji, rozwiązuje się stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpi z końcem roku szkolnego (tj. z dniem 31 sierpnia) poprzedzającego rok szkolny, w którym następuje przekształcenie zespołu, po uprzednim trzymiesięcznym okresie wypowiedzenia.
Nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków socjalnych do czasu wygaśnięcia stosunku pracy.
PODSTAWA PRAWNA
● art. 225, art. 226, art. 234, art. 236 ust. 1 i 3–5, art. 239 ust. 1 i 3–5, art. 242, art. 244, art. 246 ust. 1 i 2, art. 247 ust. 1 i 2, art. 249 ust. 1 i 3–5, art. 251 ust. 1 i 3–5, art. 253 ust. 1 i 3–5 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60)
Dr ANNA RYL