Rady gmin muszą uchwalić regulamin utrzymania czystości i porządku. Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych opublikowała listę gmin, które nie posiadają regulaminów utrzymania czystości i porządku dostosowanych do przepisów. Konsekwencją braku regulaminów jest brak możliwości ubiegania się o środki unijne.
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2005 r. nr 175, poz. 1458) wymogła na gminach dostosowanie regulaminów porządku i czystości. Rady gmin zostały zobowiązane do uchwalenia regulaminów do 12 grudnia 2005 r. Gminy, które nie posiadają regulaminów, może dyscyplinować wojewoda. W wyjątkowych sytuacjach może go również sam narzucić.
Nie ulega wątpliwości, że nieuchwalenie regulaminu utrzymania porządku i czystości jest naruszeniem ustawy. Gminni radni muszą zatem pamiętać, że na podstawie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.) w razie powtarzającego się naruszenia ustaw przez radę gminy, Sejm, na wniosek prezesa Rady Ministrów, może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy.
Obowiązki gminy
Każda gmina odpowiada za utrzymanie porządku i czystości na swoim terenie i ma obowiązek stworzenia warunków niezbędnych do utrzymania tego porządku. Chodzi np. o tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za wykonywanie prac związanych z utrzymaniem czystości oraz na budowie, utrzymaniu i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami składowisk odpadów komunalnych i obiektów wykorzystywania lub unieszkodliwiania tych odpadów. Gminy muszą również tworzyć warunki do selektywnej zbiórki, segregacji i składowania odpadów.
Uchwalanie regulaminu
Rady gmin upoważnione są do podejmowania aktów prawa miejscowego - uchwał związanych z realizacją zadań w zakresie utrzymania czystości i porządku na ich terenie. Najważniejszą uchwałą jest regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Podstawą prawną tej uchwały jest art. 4 ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminie, który zawiera wymagania proceduralne, dotyczące trybu przyjmowania uchwały, oraz katalog spraw, które rada gminy powinna bądź może w uchwale rozstrzygnąć. Uchwała ta może być podjęta po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, która jednak nie ma charakteru wiążącego. Naruszenie jednak wymogu zasięgnięcia tej opinii będzie powodowało sprzeczność podjętej uchwały z prawem, a przez to będzie stanowiło podstawę do uchylenia uchwały przez wojewodę. Nie ma żadnych innych wymagań proceduralnych dotyczących trybu przyjmowania regulaminu. Obowiązują więc zasady ogólne wynikające z ustawy o samorządzie gminnym i ze statutów gmin.
Dobry regulamin
Lista spraw, które mogą podlegać regulacji w uchwale określającej zasady utrzymania czystości i porządku na terenie danej gminy, ma charakter zamknięty. Oznacza to, że rada gminy nie może do niej włączyć innych kwestii. Do uchwały w sprawie szczegółowych zasad utrzymania porządku i czystości na terenie gminy nie można natomiast wprowadzić przepisów ustalających sankcje za naruszenie jego postanowień. Nieprzestrzeganie regulaminu uchwalonego przez radę gminy uznawane jest za wykroczenie, co bezpośrednio wynika z art. 10 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie. Charakter zamknięty spraw, które mogą być zawarte w regulaminie utrzymania czystości i porządku, oznacza również, że rada gminy nie może nakładać w niej dodatkowych obowiązków na właścicieli nieruchomości niepodporządkowanych gminie, ale położonych na jej terenie.
Na radzie gminy ciąży również obowiązek dostosowania postanowień regulaminu do gminnego planu gospodarki odpadami w terminie nie dłuższym niż trzy miesiące od daty uchwalenia planu gospodarki odpadami.
Zezwolenia
Gmina wykonująca swoje zadanie własne z zakresu utrzymania porządku i czystości nie musi wykonywać ich samodzielnie. Część z nich może bowiem zlecić swoim służbom lub jednostkom pomocniczym, a nawet spółkom prywatnym, podpisując stosowne umowy. Konieczne jest uzyskanie zezwolenia na prowadzenie przez podmioty inne niż gminne jednostki organizacyjne działalności polegającej np. na usuwaniu, wykorzystywaniu i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych i opróżnianiu zbiorników bezodpływowych.
Zezwolenia takiego udziela w drodze decyzji administracyjnej właściwy wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Przy wydawaniu zezwolenia trzeba wziąć pod uwagę, czy podmiot ubiegający się o nie dysponuje odpowiednim sprzętem technicznym, odpowiednią kadrą oraz czy spełnia inne warunki konieczne do wykonania usług na odpowiednim poziomie. Szczegółowe kryteria, jakie są brane pod uwagę, muszą być podane do publicznej wiadomości.
ELEMENTY REGULAMINU
Regulamin utrzymania porządku i czystości w gminie powinien zawierać:
l wymagania w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości obejmujących prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, uprzątanie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego oraz mycie i naprawy pojazdów samochodowych poza myjniami i warsztatami naprawczymi,
l określenie rodzaju i minimalnej pojemności urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości oraz na drogach publicznych, warunków rozmieszczania tych urządzeń i ich utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym,
l określenie częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego,
l określenie maksymalnego poziomu odpadów komunalnych ulegających biodegradacji dopuszczonych do składowania na składowiskach odpadów,
l określenie innych wymagań wynikających z gminnego planu gospodarki odpadami,
l określenie obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, mających na celu ochronę przed zagrożeniem lub uciążliwością dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenów przeznaczonych do wspólnego użytku,
l określenie wymagań utrzymywania zwierząt gospodarskich na terenach wyłączonych z produkcji rolniczej, w tym także zakazu ich utrzymywania na określonych obszarach lub w poszczególnych nieruchomościach,
l wyznaczenie obszarów podlegających obowiązkowej deratyzacji i terminów jej przeprowadzania.
ZADANIA GMINY
Obowiązki gminy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi to:
l zapewnianie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych;
l zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych;
l zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych albo zapewnienie warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców;
l zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania.
ŁUKASZ SOBIECH
lukasz.sobiech@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
l Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2005 r. nr 236, poz. 2008).
l Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2007 r. nr 39, poz. 251).
l Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2005. nr 175, poz. 1458).